Massage en balansoefeingen bezorgen je oudje een prettige oude dag

Hoe bezorg je je hond een prettige oude dag?

Als honden ouder worden, gaat de werking van de verschillende lichaamssystemen veranderen. De algehele conditie van de huid, het bindweefsel, de spieren en gewrichten gaat achteruit. Ook de organen en het zenuwstelsel gaan op een lager pitje functioneren. Echter, veroudering hoeft niet per definitie verslechtering te zijn. Als je de eerste signalen van veroudering kunt leren herkennen, kun je met een goede lichaamsscan de hond in de gaten houden en aandachtsplekken op tijd opsporen. Met massage kun je doelgericht onderhoud geven aan het lichaam. Balansoefeningen zijn goed voor een beter lichaamsbewustzijn en een goede rompstabiliteit. Met de combinatie van massage en balansoefeningen kun je het proces van veroudering ondersteunen en je hond een prettige oude dag bezorgen.

Signalen van ouder worden

Ouder worden gaat nu eenmaal gepaard met veranderingen in de lichaamsweefsels waardoor, even heel simpel gezegd, het allemaal op een lager pitje gaan werken. Het ouder worden is per ras en per hond heel verschillend. Vaak kun je merken aan de veranderingen in gedrag en bewegingen van jouw hond dat deze een dagje ouder wordt. Als je meer dan de helft van onderstaande punten kunt bevestigen, dan heb je te maken met een oudere hond en is het nuttig om daar ondersteuning aan te geven.

Opvallende veranderingen zijn:

De hond heeft meer moeite met opstaan vanuit liggen en gaat vaak van de lig naar de zit en daarna naar het staan. Ook vanuit staan of zit naar lig kun je vaak zien dat het meer moeite kost.
De hond wil minder graag of minder ver wandelen, gaat trager bewegen tijdens de wandeling, gaat minder spelen, draven en/of galopperen.
De hond zoekt bepaalde situaties niet meer op, bijvoorbeeld traplopen, opstaan bij ochtendbegroeting, auto in- en uit springen.
De hond kan een pijnreactie geven als hij onverwachts en snel moet bewegen.
De hond kan zijn balans minder goed bewaren bij beweging zijwaarts of bij onverwachte en snelle bewegingen.
De hond kan de voorhand en de achterhand niet goed meer ‘verzamelen’. Je kunt stijfheid op voor en/of achterhand waarnemen en zien dat gewrichten minder gebruikt worden.
De hond vertoont veranderingen in gedrag.
De hond vertoont veranderingen in eetlust, slaappatroon.
De vacht van de hond wordt doffer en het onderhuidse bindweefsel voelt stugger. Het bindweefsel kan plaatselijk ook ingevallen zijn.
De spieren van de hond voelen slapper of er is sprake van spieratrofie.
De hond reageert gevoelig op aanraking van de gewrichten.

Nut van massage voor de oudere hond

Met massage kun je het ouder wordende lichaam doelgericht ‘in beweging’ brengen. Massage raakt daarbij meerdere doelen:

Met massage verbeter je de bloed- en lymfecirculatie in de huid en het bindweefsel en help je het lichaam zichzelf te reinigen.
Massage prikkelt het perifere zenuwstelsel en zorgt ervoor dat de prikkelgeleiding naar het centrale zenuwstelsel adequaat blijft verlopen. Het centrale zenuwstelsel komt in actie en zorgt voor de aanmaak van nieuwe hersencellen (ook op oudere leeftijd is het lichaam nog in staat om dit te doen), de adequate verwerking van hormonen en neurotransmitters (erg goed voor de gemoedstoestand) en de adequate aansturing van de organen en spieren (goed voor onderhoud).
Met massage kun je de werking van de spieren beïnvloeden. Spieren kunnen van zich zelf goed aanspannen, alleen hebben ze andere spieren nodig om te ontspannen. Als de samenwerking verstoord is, kan de spierspanning verstoord raken. Met massage wek je de spierrekkingsreflexen op, waardoor de spieren kunnen ontspannen.
Als spieren ontspannen, kunnen de gewrichten ook versoepelen. De warmte die je met massage overbrengt en het in beweging brengen van de bloed- en lymfecirculatie hebben eveneens een gunstige invloed op het functioneren van de gewrichten. In sommige gevallen kun je ook pijn verlichten.
Met aanraking en massage kunnen we pijnlijke plekken lokaliseren en beïnvloeden. Als iets pijn doet, slaan de hersenen deze informatie op. Elke keer als de pijnlijke plek wordt aangeraakt, reageren de hersenen met een reactie op pijn. Via de huid geef je prikkels aan het centrale zenuwstelsel die zorgen voor een nieuw bewustzijn, waardoor de herinnering aan pijn kan worden omgezet naar een prettig gevoel.

Aandachtsplekken opsporen

Voordat je kunt gaan masseren is het belangrijk dat je je bewust bent van de plekken van aandacht. Door middel van een palpatie ofwel lichaamsscan kun je deze aandachtsplekken opsporen. Daarbij voel je als eerste of er temperatuurverschillen zijn. Voel goed het hoofd en de oren en ga dan door met een zachte strijking met de binnenkant van de hand naar de nek en zo door naar het bekken en de staart. Daarna voel je vanaf schouder/heup naar de tenen. Voel ook goed de gewrichten. Als je ergens kou voelt, kan dat gebied wel wat extra aandacht gebruiken en kun je de doorbloeding op gang brengen. Is een gewricht opvallend heet, dan is het goed om de dierenarts dar naar te laten kijken en mag je er niet op masseren. Daarna voel je of de huid en spieren overal soepel aanvoelen door zachtjes met je vingers huid en spieren in te drukken en te verschuiven. Voel of je stijfheid of spanning kunt waarnemen.

Als je nog niet zo ervaren bent, is het voelen van spanning best moeilijk, maar… als er echt iets vastzit dan kun je dat wel voelen hoor, alleen dan speelt er wel meer in het lichaam en kun je niet zomaar zelf daar gaan masseren. In de meeste gevallen dus wel, en mocht je onzeker zijn, raadpleeg dan een masseur of massagetherapeut bij jou in de buurt.

Zelf aan de slag onder voorwaarden

Je kunt zelf al veel doen aan onderhoud met een paar eenvoudige technieken, als je je aan een paar basisregels houdt. Regel 1 is dat je op de oudere hond altijd zacht start. Als de hond gewend is aan de massage, kun je altijd de druk iets opvoeren. De 2^e regel is dat je nooit op of over de botstructuren van de wervelkolom werkt, dat kan pijnlijk zijn. Je werkt er altijd naast. De 3^e regel is dat je werkt op basis van de communicatiesignalen van de hond. De hond gaat zelf aangeven of iets prettig voelt of niet. Als je deze signalen negeert, kan de hond niet ontspannen van de massage, hoe graag je het ook wilt. Het ‘moeten ontspannen’ bestaat niet. De 4^e en laatste regel is dat je bij de oudere hond goed afweegt of je mag masseren. Bij oudere honden ben je extra alert op bepaalde zaken, bijvoorbeeld bij veranderingen in huid en bindweefsel, gewrichtsproblemen en orgaanproblemen. Als je iets niet vertrouwt, dan masseer je niet en neem je contact op met een masseur of massagetherapeut in de buurt of bij medische vragen ga je altijd naar je dierenarts. Als je zelf nu al aan de slag wilt gaan, volgen in de volgende alinea’s een paar technieken die je zelf goed kunt uitvoeren.

Bewustwording gehele lichaam door hark/vlakke hand

Voor het onderhouden van het lichaamsbewustzijn masseer je het gehele lichaam met een combinatie van een harkengriff en strijking met de vlakke binnenzijde van je hand. Je kunt dit zowel staand als liggend uitvoeren. Werk vanaf de borst naar de rug met een harkengriff. Je maakt een harkje van je hand en geeft lichte druk op de vingertoppen. Je kunt altijd de druk nog opvoeren, als de hond het prettig vindt. Daarna werk je vanaf de rug naar de borst met een lengtestrijking met de vlakke binnenkant van je hand.

Je legt daarmee de haren weer netjes terug en geeft het lichaam de kans om de prikkel van de harkengriff te verwerken. Werk zo door met de combinatie van harkengriff en vlakke hand van buik naar rug tot aan het bekken. Je kunt hier al een hele sessie van maken. Als honden door hebben wat het kan geven, komen ze het vaak gewoon spontaan halen. Het leuke van deze technieken is dat je deze zowel liggend als staand kunt uitvoeren, elk moment van de dag.

Liggend:

Staand:

Masseren wervelkolom van schedel tot staartaanzet

Je kunt de massage vervolgen met zachte cirkelstrijkingen met je vingertoppen vanaf de nek naar de staart langs de gehele wervelkolom. Dit is de plek waar je op oudere leeftijd alles soepel moet houden. Deze massage ondersteunt de aansturing van het zenuwstelsel vanuit de wervelkolom en maakt de lange rugspieren en peesaanhechtingen los.

Werk lokaal op een plek naast de wervelkolom met een aantal cirkelstrijkingen en strijk daarna dit stukje af met de vlakke binnenzijde van de hand. Schuif steeds een stukje op en kijk of je de hele wervelkolom kan masseren. Let goed op bij de schedelaanzet, als de spieren daar gespannen zijn MAG je daar niet stevig op werken, dat kan een reactie van misselijkheid, duizeligheid of diarree veroorzaken. Let ook goed op de reactie van de hond als je een plekje opschuift, het werken langs de wervelkolom kan gevoelig zijn! Zie ook:

Nut van balansoefeningen voor de oudere hond

Met balansoefeningen kunnen we het lichaamsbewustzijn verhogen en het bewegingsapparaat ondersteunen bij ouderdom, gewrichtsproblemen of na operatie of letsel. Balansoefeningen geven het lichaam nieuwe gevoels- en bewegingsinformatie. Dit noemen we ook wel proprioceptieve waarneming. Proprioceptie of positiezin is het vermogen van een organisme om de positie van het eigen lichaam en lichaamsdelen waar te nemen. De signalen voor de proprioceptie komen uit verschillende soorten sensoren die overal in het bewegingsapparaat voorkomen. Ze liggen onder andere in de spieren, de pezen en de gewrichtskapsels. De signalen van al deze sensoren worden voor een deel meteen verwerkt in het ruggenmerg en afgestemd met de spieren. Het andere deel legt een wat langere afstand af naar hersenen, waarin de bewegingen ook worden vastgelegd en ‘geprogrammeerd’. De signalen die door de balansoefeningen worden afgegeven zijn langzaam adaptief, wat wil zeggen dat ze hun pulsen nog lang blijven afvuren naar de hersenen nadat de druk en beweging heeft plaatsgevonden. Hierdoor blijft een hond zich bewust van zijn lichaam. Een goede balans zorgt ook voor het in balans gebruiken van de spieren, wat bijdraagt aan een betere rompstabiliteit.

Voorbeelden van balansoefeningen

Balansoefeningen zijn dus heel nuttig, maar… ze moeten vooral ook leuk zijn voor de hond en jezelf! Samenwerking en lol staat op nummer 1, de uitvoering van de oefening op nummer 2. Voor het stimuleren van het lichaamsbewustzijn, de proprioceptie en de rompstabiliteit werken wij met een langzame uitvoering van de oefening. Gaat het te snel, dan ga je voorbij aan deze doelen en zijn je oefeningen meer gericht op het aanleren van snelheid en het trainen van spieren.

Voor de oudere hond werken we veel met de volgende oefeningen:

Cavaletti: om meer bewust te worden van de voor- en achterpoten en het lichaam in balans te gebruiken.
Slalompaaltjes: om de rug goed de stretchen en het lichaam goed in balans te gebruiken.
Verschillende ondergronden: om verschillende prikkels te geven aan het zenuwstelsel en mede de proprioceptie.
Laag balanskussen of opstapjes: om de proprioceptie en de lichamelijke balans te oefenen.

Balansoefeningen zijn niet geheel zonder risico. Je moet goed weten wat voor jouw hond een passende oefening is. Om deze oefeningen goed om de knie te krijgen, kun je het beste daar een training of workshop voor volgen.

Tot slot

Ben je enthousiast geworden, dan kun je zelf al aan de slag! Wil je meer weten, dan kun je met je vragen terecht bij Judith Hofman van Kynomassage óf je komt de speciale workshop ‘Massage en balans voor de oudere hond’ volgen en gaan we samen aan de slag met jouw oudje!