Stress vermijden zorgt voor meer stress bij hondeneigenaren
Het is opmerkelijk hoeveel moeite men doet om stress bij honden te vermijden. Als een hond stress heeft in het verkeer, probeert men er alles aan te doen om de omgeving waar de hond de stress ervaart te vermijden. Met een hond die stress ervaart en daardoor uitvalt naar vreemde honden, gaat men wandelen op momenten en op plaatsen waar men verwacht dat er geen andere honden zullen zijn. Soms beslist men om gewoon niet meer te wandelen. Nochtans is het een illusie te geloven dat het mogelijk is om stress te vermijden. De energie die men stopt in het opzetten van stressvrije contexten, zorgt onvermijdelijk voor frustratie bij de hondeneigenaren.
Men kan de intentie hebben om een stressvrije context te bouwen, maar in praktijk lijkt dit onmogelijk te zijn. Hondeneigenaren zitten vaak zodanig vast in hun eigen frustraties, waardoor ze de verantwoordelijkheid van ‘hun’ probleem bij de ander leggen. Men probeert derden zich zodanig te laten gedragen, zodat hun hond minder stress zou hebben. Dit zorgt voor conflictsituaties. Ongeacht dat de wens van de hondeneigenaren gemotiveerd is door de intentie om goed voor hun hond te zorgen, creëert men meer stress en frustratie, bij zichzelf en bij hun hond. Men is boos op mensen die zich onbevangen t.o.v. de gestreste hond gedragen. De enige factor uit de omgeving waar je controle over hebt, en dan nog niet helemaal, ben jezelf. Wanneer men als hondenliefhebber beter met stress leert omgaan, kan men een omgeving creëren waarin de hond op zijn beurt, door zijn gedrag aan te passen, ook beter met stress zal kunnen omgaan.
Stress is geen probleem
Stress is geen probleem. De manier waarop men met stress omgaat, kan problemen veroorzaken en dit zowel voor de hond als voor de eigenaren.
Stel dat je hond tijdens het ontvangen van bezoek tegen mensen opspringt. Het gedrag van je hond is normaal. Het is het gevolg van stress. De stress wordt in eerste instantie veroorzaakt doordat je hond het spannend vindt wanneer er iemand zijn territorium betreedt. Jouw hond heeft de aangeboren eigenschap om conflicten met mensen te proberen vermijden. Opspringen is daarom 100% natuurlijk gedrag. Tijdens begroeting raken honden elkaars mondhoeken aan. Je kunt het begroetingsritueel vergelijken met de veilige handdruk die mensen elkaar geven. De handdruk geeft aan dat de ontmoeting aanvaard wordt, waardoor het ijs wordt gebroken en een gesprek kan worden opgestart. Bij honden is dit niet anders. Na het aanraken van de mondhoeken kan de communicatie aanvangen met de vraag ‘wie ben jij, en hoe is het met jou?’. De vraag wordt vaak gesteld, en beantwoord, door elkaar uitvoerig te besnuffelen. Opspringen tegen mensen tijdens de begroeting heeft als doel om aan te geven dat de ontmoeting veilig is.
Het probleem wordt vooral veroorzaakt door het gedrag van de hondeneigenaren. Als de bel gaat ontstaat er stress bij de eigenaren. Dit is normaal. Er ontstaat wat spanning en nieuwsgierigheid over wie er aanbelt. Honden zijn vertrouwd met dergelijke spanning, dus dat vormt geen probleem. Het bezoek wordt binnengelaten, en wanneer de hond tegen het bezoek opspringt, ontstaat er nog meer spanning, waarbij er allerlei gedachten door de hoofden van de eigenaren stromen. De norm zegt dat het niet hoort dat een hond tegen mensen opspringt. Doordat de eigenaar de spanning als gevolg van stress niet wil voelen, begint men de hond te verbieden om op te springen. Dit kan gebeuren door de hond te corrigeren door “neen” te zeggen en hem fysiek tegen te houden. Maar ook het gedrag afleiden met een commando of door hem een kauwbotje in de bek te stoppen, kan door de hond als storend worden ervaren, waardoor hij extra stress krijgt. De hond is nu niet gemotiveerd in luisteren of in kauwmateriaal. Hij wil de persoon begroeten. Door de manier waarop de eigenaren met hun eigen stress omgaan, veroorzaken ze extra stress bij zichzelf én bij de hond. De hond zal een verband leggen tussen het horen van de bel en het daaropvolgend conflict dat ze ervaren met hun eigenaren en het bezoek. Dit laat probleemgevend gedrag toenemen.
Honden willen veiligheid, vrede en vreugde
Honden zijn net als mensen op zoek naar evenwicht. Evenwicht draagt bij tot herkenbaar aangename gevoelens. Wanneer een hond stress heeft, krijgt hij een signaal dat het evenwicht, en dus het aangenaam gevoel van rust, verstoord is. We spreken over conflictgevoelens. In dat geval zal de hond tot actie overgaan en gedrag vertonen dat kan bijdragen tot het herstel van het evenwicht. Vandaar het opspringen, mondhoeken aanraken en snuffelen. Maar als de hond in zijn natuurlijke motivatie wordt gehinderd, zal er meer stress optreden. Daardoor ontstaat frustratie. Frustratie leidt automatisch tot meer negatieve gevoelens. Dergelijke conflictgevoelens dragen bij tot allerlei ongewenst begroetingsgedrag – geritualiseerde conflictsituaties – zoals opspringen en blaffen, happen, rijden, hypergedrag en conflicten met hun eigenaren en bezoekers.
Stress vermijden doet de mogelijkheid tot leren stoppen
Vaak geeft men het advies om pups en jonge honden, voordat het bezoek aankomt, naar een veilige plaats te brengen. De hond wordt naar zijn bench of naar een ruimte achter een hekje gebracht, zodat hij niet kan opspringen tegen mensen. Stress bij zowel de eigenaren als bij de hond wordt voorkomen. Maar leren de eigenaar en de hond daardoor met stress omgaan? Leert een hond daardoor mensen begroeten? Leert een eigenaar, tijdens stressmomenten, beter met zijn hond om te gaan?
Stress en frustratie transformeren tot keuzegedrag en vertrouwen
Frustratiegedrag onderdrukken is strijd leveren met stress. Of je stress en frustratie onderdrukt met straf, door middel van een met beloning aangeleerd gedrag, of door de hond af te leiden, maakt geen verschil. Het blijft strijd leveren. Strijden doet strijden. Honden zijn met mensen komen samenleven om kleine en grote problemen samen op te lossen. Mensen zijn verantwoordelijk voor het welzijn van honden. Honden kunnen niet meer zonder ‘steun’ van de mens. In plaats van bang te zijn voor stress, in plaats van stress te vermijden, kan men de hond, als die stress ervaart, nabij zijn. Door zelf de moeilijke situatie en de emotionele toestand van de hond te accepteren, kan men steun bieden aan de hond.
Stress wordt veroorzaakt door triggers die je kunt vergelijken met wind en regen tijdens de storm. Voor een storm brengt men zichzelf in veiligheid en wacht men tot die overgaat. Voor stress kan je jezelf ook in veiligheid brengen. Niet door voor stress te vluchten, maar door veiligheid te bieden door jouw aanwezigheid en te wachten tot de stress daalt. Gedraag je zoals je wilt dat je hond zich zou gedragen. Toon het voorbeeld. Leiding geven draagt bij tot de zorg die een hond in een stresscontext nodig heeft. Biedt hem de mogelijkheid om steun te vragen. Je hoeft de steun niet op te dringen. Een hond heeft de aangeboren mogelijkheid om steun aan mensen te vragen als hij dat nodig vindt. De zorg die men een hond biedt, laat stress, frustratie en angst transformeren tot gevoelens van vertrouwen, vrede en vreugde.
Als de bel gaat, kun je beter niet onmiddellijk reageren. Je kunt eerst drie keer ademen en dan rustig naar de deur lopen en het bezoek ontvangen. Je kunt je best op geen enkel moment door het emotioneel gedrag van je hond laten beïnvloeden. Laat de opwinding en het opspringgedrag er gewoon zijn. Merk wat er bij jou en bij het bezoek gebeurt. Merk welke gevoelens en gedachten er bij jou opkomen. Doe er niets mee, laat ze er ook gewoon zijn. Ontferm je over jouw bezoek en nodig hen uit om te gaan zitten. Bied de mensen eventueel iets te drinken aan en start een gesprek op. Laat het gesprek bij voorkeur niet over je hond gaan. Je zal merken dat de stress bij je hond zal afnemen en dat hij rustig zal worden. Mocht de hond in jouw richting kijken, kan je hem steun bieden door hem bij je te laten komen. Je kunt hem aaien, terwijl je tegelijkertijd met je aandacht bij het bezoek blijft. Eenmaal de hond vertrouwd wordt met het vragen om steun, heeft hij een manier gevonden om helend en voedend met stress om te gaan. Vanaf dan is het ervaren van stress een dankbare gebeurtenis, zowel voor de hond als voor de hondeneigenaren. Het bezoek hoeft niet te merken dat je jouw hond steun biedt. Het bezoek komt voor jou, niet om over je hond te praten. Vermijd het geven van advies hoe de ander met je hond dient om te gaan. Ongevraagd gegeven advies zal zelden worden opgevolgd.
Strategieën om met stress, frustratie en angst om te gaan, leert men best in een veilige en comfortabele omgeving
Verschillende keren per dag kom je samen met je hond in stresscontexten terecht. Daar is niets mis mee. De contexten kunnen veilig en onveilig zijn. In een veilige stresscontext is er geen reëel gevaar, ondanks de mogelijkheid dat de hond de situatie als onveilig kan beschouwen. In een veilige stresscontext kan men een hond de mogelijkheid bieden om gewenst gedrag te leren. De hond ontwikkelt keuzegedrag om met stress om te gaan. Verschillende keren per dag ben je in de mogelijkheid om je hond te begroeten. Bij je thuiskomst ervaart jouw hond (hopelijk) positieve stress. Ook bij jou zal hij opspringen. In plaats van het springen af te leren, kun je zelf het voorbeeld geven. Je kunt anticiperen door je handen laag te houden, waardoor je je hond uitnodigt om je handen aan te raken. Vervolgens kan je hem aaien terwijl hij je besnuffelt. Opspringen is dan geen probleem. Het opspringen kan en mag er gewoon zijn. Telkens opnieuw uitnodigen om je handen aan te raken, creëert de omstandigheden waardoor je hond ander soortgelijk begroetingsgedrag kan leren: je handen aanraken in plaats van omhoog te springen om je mondhoeken te kunnen aanraken.
Door herhaling zal het begroetingsritueel jullie beiden tot rust brengen en kan verdere communicatie aanvatten. Doordat de hond vertrouwd is geworden met de leidinggevende vaardigheden van zijn eigenaren en de aangename manier van begroeting, zal hij diezelfde manier van begroeten, geleidelijk aan ook vertonen tegenover bezoekers.
Reële onveiligheid dient men uiteraard te managen
Leren omgaan met stress staat niet gelijk aan het aannemen van onverantwoordelijke houding. Men heeft inzicht nodig in de context, de mogelijkheden van de hond en in de eigen mogelijkheden. Het is uiteraard nooit de bedoeling om de omgeving, de hond, of jezelf in gevaar te brengen. Eigenaren zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van zichzelf, de hond en de omgeving.
- Een hard opspringende hond laat men uiteraard niet zomaar tegen mensen opspringen (kinderen).
- Het is niet de bedoeling dat een hond bezoekers gaat bijten.
- Bezoekers die niet van honden houden of die bang zijn van honden, hoeven niet door een hond besprongen te worden.
In dergelijke situaties kan men een hond wel naar een ‘veilige’ ruimte brengen.
De Bolster Academy
De Bolster Academy biedt een opleiding aan tot hondengedragsbegeleider. Je wordt er opgeleid tot een professional in het coachen van hondeneigenaren met als doel het welzijn van honden en hondeneigenaren te bewaken en te helpen toenemen. Meer info: www.debolster.be
Credits
Dit artikel is geschreven door Geert De Bolster; Personal Mind Coach voor mens en hond. Eén van Vlaanderens pioniers binnen de professionele hondengedragsbegeleiding. Ontwikkelaar van de connectiemethode, organisator van de opleiding tot hondengedragsbegeleider.
