Een hond in evenwicht

Als baasje zorg jij er voor dat jouw hond een zo’n evenwichtig mogelijk leven leidt. Dit betekent dat wij moeten zorgdragen voor het creëren van rust en balans in het leven van de hond. Denk aan het verminderen van stress en het verbeteren van factoren die je hond uit balans kunnen halen. Door rust en balans te creëren kun je gedragsproblemen voorkomen en aanpakken.

Om een leven in balans te kunnen leiden, moet de hond voorzien worden van de juiste lichaamsbeweging, consequente, rustige en positieve opvoeding, aansluitende verdiepende uitdaging en daarnaast leven in een omgeving waar evenwicht gecreëerd wordt. Hoe creëer je voor jouw hond een evenwichtige omgeving? Hoe houdt je jouw hond in ‘evenwicht’?

Een evenwichtig leven begint al vóór en vlak ná de geboorte

Ten eerste begint een evenwichtig leven voor jouw hondje bij de keuze van een rustige, sociale moederhond, die goed met prikkels om kan gaan en die weinig stress ervaart. Als dit niet het geval is zoals bij broodfokteven, honden met gedragsproblemen, heeft dit een negatieve invloed op de ontwikkeling van de pup.
In de baarmoeder hebben stresshormonen namelijk al invloed op de hersenontwikkeling van de pup, wat onder andere bepaald in hoeverre een pup in zijn leven met stress en prikkels om kan gaan.

Daarnaast heeft de hersenontwikkeling van de pup ná de geboorte, direct te maken met de mate waarin een hond op latere leeftijd om kan gaan met stress en prikkels. Pups die voor hun zevende levensweek veel stress hebben gehad (zoals bij broodfokpups of pups die een hele dag door bezoek krijgen), kunnen een verminderde hersenontwikkeling hebben. Wanneer een pup wordt geboren zijn de hersens namelijk nog niet helemaal ‘af’. Er zijn nog volop processen bezig die er voor zorgen dat jouw hondje later op de juiste manier alle prikkels kan verwerken. Stresshormonen hebben een negatieve invloed op deze processen, zoals het proces van myelinevorming: myelinisatie. Een goede myelinisatie zorgt ervoor dat boodschappen snel en op de juiste manier worden doorgestuurd naar de hersenen. Factoren zoals overprikkeling en stress, zorgen voor een tekort aan myeline. Dit heeft tot gevolg dat de doorgifte van prikkels wordt vertraagd, of dat de prikkels op een onjuiste manier worden doorgegeven. Hierdoor hebben pups met een slechte myelinisatie al een toegenomen kans op gedragsproblemen. Als een hond namelijk vroeg in zijn ontwikkeling veel stress ervaart, kan er een blijvende toegenomen toevloed van stresshormonen ontstaan.
De hersenen zijn zodanig geprogrammeerd dat de hond gedurende zijn leven wat heftiger reageert op prikkels wat een angstreactie of stress met zich meebrengt. Het is dus van belang dat een fokker de pups in alle rust en goede omstandigheden laat opgroeien. Bezoek is bijvoorbeeld prima, maar niet allemaal op één dag, en ook niet meerdere dagen achter elkaar. De pups hebben hun rust nodig. (lesmateriaal: ‘specialisatiecursus’, Petra Driesen¹)

Het behouden van een rustige gemoedstoestand

Naast de keuze van een goede moederhond en een fokker die de pups in alle rust en in goede omstandigheden laat opgroeien, is het behoud van een rustige gemoedstoestand nog één van die essentiële elementen die nodig zijn voor een evenwichtig leven.

Pups worden geboren met een rustige gemoedstoestand. Ze bekijken heel rustig de wereld om hen heen, en verkennen de wereld op hun tempo. Het is aan ons de taak om deze rustige gemoedstoestand van de hond te behouden. Een hond met een rustige gemoedstoestand kan zelf rustig nadenken, maakt zelf de juiste keuzes en reageert minder explosief dan honden die verkeren in een onrustige gemoedstoestand.
Het trainen in een zeer enthousiaste vorm met voer/speelgoed, het druk doen in huis, en het continue lokken van de hond met voer, verstoort de rustige gemoedstoestand van de hond. Dit heeft te maken met de aanmaak van adrenaline.

Elke keer als de hond ‘wild’ wordt gemaakt met koekjes, speeltjes en enthousiasme wordt er adrenaline aangemaakt. Adrenaline werkt verslavend. De ene hond kan hier minder goed mee omgaan dan de andere hond. Indien er een adrenalineverslaving wordt opgebouwd zal de rustige gemoedstoestand verdwijnen. De hond is niet meer in staat om zich rustig neer te kunnen geven, de hond reageert explosiever op prikkels, en heeft een toegenomen kans om ongewenst gedrag te vertonen zoals het najagen, en het trekken aan de lijn. Het is dus aan ons de taak om een hond zo rustig mogelijk te houden. Natuurlijk mag er een keer lekker gespeeld worden, maar de juiste basis bestaat uit een rustige leefomgeving.

Indien de hond geen rustige gemoedstoestand meer heeft kan de hond met o.a. massagetechnieken terug worden gebracht naar een rustige gemoedstoestand. Daarnaast kan een aanpassing in de omgang met de hond en de juiste voeding bijdragen aan het creëren van een rustige gemoedstoestand.

Stress reduceren

Als we onze hond evenwichtig willen houden, is het onze taak om stress te reduceren als dit nodig is.
Als wij té veel stress hebben voelen we ons gespannen, we voelen ons niet lekker. Daardoor zijn we snel geïrriteerd, gefrustreerd, boos, verdrietig of voelen ons wanhopig. Onze gezondheid gaat hierdoor achteruit, we krijgen buikpijn, hoofdpijn en andere lichamelijke klachten. Teveel en langdurige stress kan uiteindelijk leiden tot een burn-out en ziektes. Stress is altijd een factor wat in ons leven zal blijven. Een beetje stress is dan ook helemaal niet verkeerd. Ieder persoon gaat op een andere manier met stress om. We kunnen stress verminderen door over vervelende situaties te praten, door lekker te winkelen of ontspanningsoefeningen te doen.

Honden ervaren ook stress. Een beetje stress geeft niet, want door te ontspannen en lekker te kauwen ontlaadt de hond zich van zijn stress. Maar wat gebeurt er bij teveel stress?

“De kat van de buren rent onverwacht over. De kinderen in de buurt schreeuwen en rennen door de straat, de stofzuiger gaat aan, de deurbel gaat. Hektor van de buren rende net even té hard op je hond af. Je kwam ook nog een paard tegen die net even te dicht bij je hond langs stapte en het gras werd ook nog eens gemaaid!”

Stresshormonen hebben wel 48 uur nodig om het lichaam op een natuurlijke manier te kunnen verlaten. Teveel stress zorgt dus voor een opstapeling, waardoor het opeens te veel kan zijn. Als er niets aan deze stress gedaan wordt kan het lontje van de hond steeds korter worden waardoor de hond sneller ongewenst gedrag kan gaan vertonen. De hond kan gaan uitvallen, grommen, slopen, angstig worden of anders op situaties reageren.

Stress is een factor die je als baas kunt verminderen door je hond te leren omgaan met bepaalde prikkels, het gevoel bij het zien van de prikkel te veranderen of bepaalde stressfactoren te vermijden. Als je er achter wilt komen welke factoren stress opleveren voor jouw hond, kan je kijken naar de stresssignalen die je hond afgeeft.

Wandel in een veilig gebied

Om jouw hond zo evenwichtig mogelijk te houden is het hierom dus ook belangrijk dat je goed naar je hond kijkt of hij zich prettig voelt tijdens de wandeling. Als wij namelijk volgens onze behoeften met de hond willen wandelen, met een route dat door ons gekozen is, doorbreken we soms de veilige omgeving van de hond.

Honden met gedragsproblemen, pups en honden die net verhuisd zijn, kunnen soms niet altijd even goed omgaan met deze onveiligheid. Kijk dus goed naar de veilige omgeving van jouw hond en laat hem zelf nieuwe gebieden verkennen, op een tempo dat past bij jouw hond.

Welke gebieden zijn goed voor jouw hond? Dat zijn gebieden die zo min mogelijk spanning mee brengen en zo veel mogelijk leuke ervaringen bevatten. “Is jouw hond bang voor andere honden? Dan moet je niet naar een gebied gaan waar het stikt van de loslopende honden. Jij vindt het misschien leuk om al die loslopende honden te zien, maar is dit ook goed voor je hond? Brengt een wandeling in zo’n gebied misschien wel teveel spanning met zich mee?
Misschien vindt je hond het prettig als jij volledig de controle kan houden in een gebied waar honden aan de lijn lopen? Misschien vindt je hond het prettig om in een gebied te lopen waar hij alleen van een verre afstand honden tegenkomt“.
Kijk dus goed naar je hond. In welk gebied zal jouw hond willen lopen? Waar heeft hij nou zelf behoefte aan?

Foto: fragment uit een film van LOVE Hondentraining. Hoe ontdekt een hond zelf zijn omgeving? Door steeds grotere cirkels te maken buiten het vertrouwde, veilge gebied. (Het complete filmpje staat onderaan deze pagina.)

Voldoende snuffeltijd

Tot slot heeft de hoeveelheid snuffeltijd te maken met het creëren van een evenwichtige omgeving. Het is belangrijk dat je jouw hond alle tijd geeft om te snuffelen. Als we de hond regelmatig wegtrekken bij geuren leren we de hond aan om zich meer te focussen op zijn tweede zintuig, zijn ogen. Dit heeft tot gevolg dat een hond de prikkels op een andere manier doorkrijgt dan via zijn neus. Doordat wij honden selectief zijn gaan fokken op uiterlijke kenmerken, zijn onze honden op verschillende manier gaan communiceren met hun lichaamstaal. Deze verschillen in lichaamstaal worden door honden niet altijd op de juiste manier begrepen. Geur daarentegen vertelt een heleboel meer dan alleen de lichaamstaal.

Ook kunnen honden die onvoldoende snuffeltijd krijgen gestresst en gehaast gedrag laten zien tijdens de wandeling. De onduidelijkheid over wanneer ze nou wel en niet mogen snuffelen zorgt voor stress. Daarnaast wil de hond toch heel graag die boom besnuffelen en besluit het dan even snel te doen, met het getrek aan de riem als gevolg.

Dus door de behoefte aan de juiste communicatie door middel van geur, het belang van het reduceren van stress én het bevorderen van een rustige gemoedstoestand, is het dus uiterst zinvol om wat meer rekening te houden met de snuffelbehoeften van de hond tijdens de wandeling.

Dit betekent dat je voor de situatie komt te staan dat je hond wel 5 minuten op 1 plek kan gaan ruiken! Moet je eens nagaan wat voor informatie jouw hond daar allemaal uithaalt. Voor ons is het echt niet boeiend dat we 5 minuten stilstaan bij een boom. Maar bedenk goed voor wie je wandelt. Jouw hond vindt die boom he-le-maal fantastisch! Dit betekent ook dat je wel eens terug loopt naar plekken waar je al 2 keer bent geweest in 10 minuten.
Een hond checkt nou eenmaal vaak informatie 2 keer.

Als je deze wandeling gewend bent om te lopen, dan krijg je vanzelf door dat het eigenlijk best fascinerend is wat je hond aan het doen is..

Om je hond dus evenwichtig te houden letten we dus op de keuze van de juiste moederhond en de juiste fokker. Daarnaast dragen wij zorg voor het behoud van een rustige gemoedstoestand. Waar mogelijk zorgen we voor stressreductie. We zorgen dus dat de hond niet te veel stress ervaart, dat de hond wandelt in veilige gebieden en dat de hond voldoende tijd krijgt om zijn gebied te besnuffelen.

Referenties

¹ Wil je meer weten of de werking van de hersenen en de invloed van hormonen op gedrag?
Kijk dan op www.hondenschoolpetradriesen.nl voor de specialisatiecursus voor trainers en gedragstherapeuten.