De leerprincipes
Om te begrijpen hoe een hond leert, is het goed om twee leerprincipes te kennen, namelijk: klassieke conditionering en operante conditionering.
Eigenlijk komt het er in het kort op neer dat je hond leert door ervaringen. In het geval van klassieke conditionering neemt je hond iets waar en verbindt daaraan een conclusie (hij leert oorzaak – gevolg). In het geval van operante conditionering voert je hond iets uit en dat gedrag heeft een consequentie.
Wat leert je hond?
In beide gevallen kan je hond iets leren, zonder dat je je daar zelf heel bewust van bent.
Klassieke conditionering
Laten we een paar voorbeelden noemen waarbij je hond oorzaak – gevolg conclusies trekt.
- Elke keer als jij naar bed gaat, is jouw laatste handeling bijvoorbeeld de thermostaat lager zetten. Honden zijn super goed in het leggen van verbanden, zonder dat je ze iets hoeft aan te leren. Honden zijn gebaat bij een duidelijke voorspelbare wereld. Jouw gedrag maakt deze situatie voor jouw hond super voorspelbaar, want hij weet: het is laat op de avond, ik heb net geplast en mijn baasje draait de thermostaat omlaag. Conclusie van je hond: het is bedtijd.
- Ga je naar je werk, dan trek je je nette schoenen aan. Je hond weet: ze gaat het huis verlaten zonder mij. Ben je van plan met je hond naar het bos te gaan, dan komen de wandelschoenen uit de kast. Je hond weet: zij gaat wandelen en ik mag mee.
Het kan goed zijn dat je aan het gedrag van je hond kunt zien, dat hij bepaalde conclusies trekt. Bijvoorbeeld: in het geval van de bedtijd, vertrekt je hond alvast naar zijn slaapplaats zodra hij door heeft hoe laat het is. Datzelfde gedrag kan je zien wanneer je hond begrijpt dat jij vertrekt en hij niet mee mag. Maar je hond kan dan bijvoorbeeld ook beginnen te piepen, wanneer hij het vervelend vindt om alleen thuis te moeten blijven. In het geval van de wandelschoenen staat hij bijvoorbeeld te springen (als hij zin heeft) of verdwijnt hij onder de bank (als hij geen zin heeft)…
Openrante conditionering
Honden hebben niet alleen graag duidelijkheid, ze hebben ook graag invloed op de situatie. In dit geval hebben we het over operante conditionering. Een paar voorbeelden van het gedrag van jouw hond en het gevolg daarvan.
- Zelfbelonend gedrag is een voorbeeld van operante conditionering. Maar stel dat jouw hond probeert om eten van het aanrecht te stelen en er valt daarbij per ongeluk een koekenpan op zijn hoofd. Dan kan je hond juist leren om dit niet meer te proberen. Eigenlijk is dit een correctie, maar in dit geval één die per toeval zonder iemands invloed is ontstaan.
Daarnaast kan ook iemand anders een rol spelen in operante conditionering bij jouw hond. Bewust of volledig onbewust.
- Bijvoorbeeld: jouw hond springt tegen mensen op die op bezoek komen. Die mensen proberen jouw hond van zich af te duwen. Maar wat ze zich daarbij niet realiseren, is dat ze dit gedrag eigenlijk juist belonen. Want jouw hond krijgt aandacht en dat vindt hij fantastisch. Wat hij leert is dat springen hem aandacht oplevert. Hij zal het gedrag hierdoor herhalen, terwijl je eigenlijk juist het tegenovergestelde wilde bereiken.
Hoe gebruik je conditionering in training?
Om te begrijpen welke aanpak jouw training zal doen slagen, moet je natuurlijk begrijpen hoe je hond leert. Per situatie kan de motivatie van jouw hond verschillen. Bedenk dus altijd:
- Wat is voor jouw hond de beloning in een bepaalde situatie?
- Op welke manier kan je die beloning gebruiken in jouw voordeel?
Je kunt dus elke voor jouw hond gewenste uitkomst gebruiken als beloning in reactie op gedrag dat jij graag meer wil zien bij je hond.
Bijvoorbeeld:
Jouw hond speelt graag met andere honden. Je leert je hond ‘hier’ en zodra hij komt, lijn je hem aan en neem je hem mee naar huis. Hoe ervaart jouw hond dit? Oftewel: wat leert jouw hond hiervan (oorzaak – gevolg). De kans is groot dat jouw hond de volgende keer niet komt als je hem roept. Waarom? Omdat je hond een slechte ervaring heeft opgedaan met bij jou komen. De pret was namelijk direct over. In feite heb je je hond (in zijn ogen) gestraft voor het ‘hier’ komen.
Wees je dus heel bewust van de belevingswereld van jouw hond en de leerprincipes die een rol spelen tijdens je training en zelfs de dagelijkse gang van zaken.
- Wanneer jouw hond een slechte ervaring op doet als gevolg van zijn gedrag – zal dit gedrag afnemen
- Wanneer jouw hond een prettige ervaring op doet als gevolgd van zijn gedrag – zal dit gedrag toenemen
Bedenk dus welk gedrag je wilt belonen en hoe. Kijk daarbij goed naar je hond, wat is voor jouw hond echt een goede beloning? Dit is zeker niet voor elke hond hetzelfde. Kies altijd voor belonen om je hond gedrag aan te leren, in plaats van ongewenst gedrag bestraffen. Straffen werkt in veel situaties nadelig, omdat je hond geen alternatieve manier kent om met dezelfde situatie om te gaan. Je hond leren wat hij wél moet doen, in diezelfde situatie, werkt dus vaak veel beter. Bovendien heeft straffen als negatief gevolg dat je hond bang voor je wordt en dat is zeker geen goede basis voor jullie relatie.
Hoe wordt conditionering in gedragstherapie gebruikt?
Ook bij het uitvoeren van de juiste therapie voor je hond, is het ontzettend belangrijk om te begrijpen hoe je hond leert. Daarnaast is het bij ongewenst gedrag ontzettend belangrijk om de beleving van je hond te begrijpen. Waarom vertoont je hond bepaald ongewenst gedrag?
Zo ontstaat agressie in de meeste gevallen vanuit angst. Dergelijk gedrag bestraffen, maakt de hond alleen maar angstiger en lost het gedrag dus niet op.
Dat is de reden dat er bij het toepassen van een goede therapie, gekeken wordt naar de associatie die de hond heeft met een bepaalde situatie. Die associatie veranderen, lost vaak ook het bijbehorende ongewenste gedrag op.
Tijdens een goede gedragstherapie wordt er meer gekeken naar de onderliggende emoties dan naar het gedrag dat hierdoor is ontstaan. Klassieke conditionering speelt dan een grote rol bij een goede aanpak.
Geef je hond inbreng. Vraag hem om zijn mening
Jouw hond is een individu met eigen wensen en voorkeuren. Houd je daar rekening mee, dan krijgt je hond een stem. Maar hoe vertelt jouw hond wat zijn wensen zijn? Kijk maar eens goed, dan zal je het gaan zien. Volg je hond gerust als hij liever een keer rechts dan links lijkt te willen gaan tijdens de wandeling. Wees niet bang voor dominantie, luisteren naar je hond is alleen maar goed voor jullie relatie en verstandhouding. Hieronder een voorbeeld van een zelfgekozen route van hond Kaneel: zelf tempo, duur en richtig laten bepalen.
Gratis cursus beloningsgericht trainen
Gratis cursus beloningsgericht trainen met je hond: het klinkt zo makkelijk, beloningsgericht trainen. In de praktijk is hier echter nog ontzettend veel over te leren, als je net begint.
Credits
Geschreven door kynologisch gedragstherapeut Judith Fick van Hondentaak.nl
De cursussen van Hondentaak zijn gericht op het veranderen en verbeteren van het gedrag van je hond: www.hondentaak.nl. Heb je een vraag over het gedrag of de training van je hond, neem dan gerust even contact op via info@hondentaak.nl.
