Dominante hond
Mensen maken zich soms wel eens zorgen over het gedrag van hun hond. Ze vrezen dat hun hond vanwege zijn dominante karakter van alles uit de kast haalt om de hoogste in rang (de baas) te worden. Zijn deze zorgen terecht? Wat is dominantie eigenlijk precies en wat is ervoor nodig om de baas te zijn?
Wat is dominantie precies?
In de ethologie (gedragsbiologie) betekent dominantie dat het ene individu eerder toegang heeft tot belangrijke resources dan een ander. Laten we deze definitie nu als uitgangspunt nemen. Voorbeelden van belangrijke resources zijn bijvoorbeeld eten, drinken, een partner (voortplanting), een comfortabele ligplek of een bepaald voorwerp. Dominantie kan alleen gezien worden in de context van een groep van 2 of meer personen. Het betreft altijd de relatie tussen individuen. Wie heeft voorrang boven de ander?
Stel je een schaal met koekjes voor. Je zult zien dat sommige mensen zonder aarzeling als eerste een koekje pakken. Andere mensen zullen meer terughoudend zijn en de ander voor laten gaan. Volgens de bovenstaande definitie zou je dan kunnen zeggen dat de mensen die als eerste toetasten dominant zijn.
Maar binnen deze zelfde groep kunnen de verhoudingen veranderen wanneer het niet om koekjes gaat maar om chips. De koekjesliefhebbers zullen nu misschien niet zo snel toetasten, terwijl de mensen die voorheen terughoudend waren nu juist als eerste iets nemen.
Stel je iemand voor die van koekjes houdt. In zijn eigen gezin zal hij als eerste een koekje van de schaal pakken, maar zodra hij samen met collega’s is, zal hij wachten totdat iemand anders het eerste koekje van de schaal neemt.
Dominantie is dus niet zo simpel in kaart te brengen. Het kan per situatie en per moment variëren. Een hond kan zich in een bepaalde situatie dominant gedragen, maar in een andere situatie helemaal niet.
Niemand, dus ook geen enkele hond, is altijd dominant. Iemand kan wel in bepaalde situaties voorrang nemen om een resource te bemachtigen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan je vriend die de afstandsbediening van de TV niet los laat. Of denk aan jouw lievelingsstoel waar niemand anders in mag zitten. De één noemt dit dominant, de ander zal het assertief noemen. Of bezitterig, bazig, autoritair of juist onzeker?
Wat doet de baas?
De baas is de leider. Hij neemt alle beslissingen en bepaalt hoe de resources verdeeld worden.
Kijk nu naar jouw eigen situatie met je hond. Wie is de baas? Wie neemt de beslissingen en wie bepaalt hoe de resources verdeeld worden? Belangrijke aspecten (resources) voor het welzijn voor een hond zijn:
- eten en drinken
- onderdak
- slaapplaats
- gezelschap
- bepaalde voorwerpen, speeltjes
- veiligheid
- zelfontplooiing
- ontspanning en spel
Bij het verdelen van de resources worden meerdere beslissingen genomen: wat, wanneer, waar, hoe vaak, hoe lang, wat en hoe? Bijvoorbeeld: Wat eet je hond? Wanneer? Waar eet hij? Hoe eet hij? Hoe vaak? Hoeveel? Met wie? Etc.
Wie bepaalt?
De kans is heel groot dat jij in jouw situatie met je hond over alle resources alle beslissingen neemt.
Vanaf het moment dat een hond bij je komt wonen bepaal jij wat er gebeurt. Over de meest basale dingen zal een hond zelf niet kunnen beslissen. Zelfs het feit dat de hond bij jou in huis is komen wonen, is door jou besloten.
Chirag Patel: “Sometimes we forget that dogs don’t choose to come and live with us — we choose them and choose what their lives will be like within our families, what they will get to eat or drink, where they will sleep, even which friends they choose to meet. And we don’t give them very many choices. So if we say, ‘You’re going to live with me and this is how it’s going to be,’ it’s only respectful to provide for them what they need, and teach them the skills they need to thrive in a human environment.”
Waarom is dit belangrijk?
Als jij altijd door anderen bent verteld dat het gedrag van jouw hond voortkomt uit dominantie, dan heeft dat consequenties voor de manier waarop je met je hond omgaat. Hierboven lees je al dat je hond volledig afhankelijk is van jouw keuzes. Als je het al belangrijk vindt om de baas te zijn, dan weet je nu dat je er niet veel extra’s voor hoeft te doen.
Wil je ongewenst gedrag vanuit dominantie oplossen? Dan zul je handelingen moeten verrichten om de hond duidelijk te maken dat hij lager in rang staat. Echter de motivatie bij de hond ligt ergens anders! Dus los je het probleem niet op. Bovendien zijn dergelijke handelingen zeer onprettig voor je hond en schadelijk voor jullie relatie. Vaak begrijpt de hond niet eens waarom dit gebeurt.
Het is voor jouw relatie met je hond veel prettiger als je naar de échte oorzaak van het gedrag kijkt, want pas dan kun je je hond beter gaan begrijpen en het ongewenste gedrag stoppen.
James O’Heare: “The classic example is the dog who jumps up on guests arriving through the front door. If you think this is because the dog is “dominant” as opposed to the dog receiving attention/petting from the guests which he finds reinforcing, the techniques used to try to solve this “problem” may make matters worse or even be downright inhumane.”
Als het geen dominantie is, wat is het dan wel?
Veel (ongewenste) gedragingen zijn bewust of onbewust aangeleerd. Een hond laat gedrag zien wat voor hem iets prettigs oplevert. Bedenk ook dat gedrag door emoties wordt aangestuurd! Zo levert opspringen tegen bezoek aandacht op, en door te grommen zorgt de hond ervoor dat er afstand wordt gecreëerd tussen de hond en de ‘bedreiging’.
Agressie wordt vaak verward met dominantie met als gevolg dat de oplossing van het probleem in de verkeerde hoek wordt gezocht. Ook hier betreft het vaak aangeleerd gedrag vanuit de emotie van de hond. Ook factoren als socialisatie, stress, omgeving, situatie, pijn en ongemak kunnen een rol spelen.
- Een hond bij de dierenarts niet op de behandeltafel wil, is niet dominant, hij is bang.
- Een hond die gromt wanneer hij geaaid wordt, is niet dominant, hij wil met rust gelaten worden.
- Een hond die op de bank ligt, is niet dominant, de bank ligt blijkbaar fijner dan de mand.
- Een pup die bijt, is niet dominant, hij heeft een behoefte om te kauwen en heeft nog geen bijtrem.
- Een hond die niet luistert tijdens een training, is niet dominant, hij vindt de situatie te moeilijk of hij begrijpt de oefening niet.
En ga zo maar door…
Wil de hond de baas zijn?
Nee. Honden zijn sociale dieren, net als mensen. Het leven in een groep biedt structuur en veiligheid. Een hond heeft behoefte aan vriendschap, aan structuur, aan zichzelf kunnen zijn en aan zelf beslissingen kunnen nemen. Dit alles staat volledig los van dominantie. Een hond is een individu met eigen behoeften en verlangens en die mogen kenbaar gemaakt worden. Graag zelfs!
Het is aan jou, als “baas” om daar gehoor aan te geven.
Referenties
- Enikő Kubinyi, Lisa J. Wallis, Dominance in dogs as rated by owners corresponds to ethologically valid markers of dominance –
Animal Behavior, Published May 9, 2019, PubMed 31119074 - Social Behavior of Dogs – By Gary M. Landsberg, BSc, DVM, MRCVS, DACVB, DECAWBM, North Toronto Veterinary Behaviour Specialty Clinic; Sagi Denenberg, DVM, DACVB, Dip. ECAWBM (Behaviour), MACVSc (Behaviour), North Toronto Veterinary Behaviour Specialty Clinic
- UK Dog Trainer Chirag Patel Talks About Tech and Training
Credits
Dit artikel is geschreven door Debby van Dongen, eigenaar van Doggo.nl.
