Waarom honden met een 'will to please' niet bestaan

Hebben honden een aangeboren verlangen om ons te behagen?

“Hij moet het doen voor de baas, niet voor een koekje!”. Deze uitspraak wordt dikwijls gebezigd door mensen die van mening zijn dat een hond over een ‘will to please’ beschikt (of zou moeten beschikken); een soort aangeboren vermogen of verlangen om het de baas zoveel mogelijk naar de zin te maken, om hem te behagen. Volgens deze gedachtengang zouden honden voor hun baas moeten werken omdat ze respect voor hem hebben en hem graag willen plezieren, niet omdat ze worden ‘omgekocht’ met wat lekkers. Maar hoe zit dit nu eigenlijk, hebben honden echt een aangeboren verlangen om te behagen?

Hogere hersenprocessen

Op basis van wat we weten over de werking van het hondenbrein kunnen we deze vraag beantwoorden met een resolute ‘nee’. Honden denken zo niet. Om te weten hoe ze hun baasje kunnen plezieren, zouden ze zich als het ware moeten inleven in zijn belevingswereld. Dit vereist allerlei hogere cognitieve processen waarvan het bestaan tot op heden nog niet is aangetoond bij de hond en het is maar zeer twijfelachtig of dat ooit gaat gebeuren. Een hond denkt gewoonweg niet bewust na over manieren waarop hij zijn baas nu weer eens gelukkig kan maken.

Rassen met een ‘will to please’

Toch zijn er nog steeds veel mensen op zoek naar rassen waarbij de ‘will to please’ sterk ontwikkeld zou zijn, zoals herders of retrievers. Vaak wordt gedacht dat deze rassen van nature erg gehoorzaam zijn en dat er niet zoveel energie in de opvoeding en de training hoeft te worden gestoken.

Maar als dit een fabeltje is, waarom staan deze rassen dan op deze manier bekend? Vermoedelijk heeft dit te maken met het verwarren van ‘will to please’ met eigenschappen als werklust, baasgerichtheid en trainbaarheid. Zo wordt er over honden die geneigd zijn veel aandacht te hebben voor hun eigenaar, die graag samen met hem willen werken en die dingen vrij makkelijk oppikken sneller gezegd dat zij over een aangeboren behaagdrang beschikken. Dit is echter niet erg realistisch, gegeven wat we weten over hoe honden in elkaar zitten.

Eigenbelang

Honden hebben geen speciaal gen dat hen vertelt dat ze de baas een plezier moeten doen. Ze zijn er vooral op gericht hun eigen behoeftes te bevredigen. Bij mensen werkt dit in principe niet heel anders; hoewel we het fijn vinden als een ander in een goede bui is, is het niet ons levensdoel te zorgen dat diegene altijd blij is. We willen vooral dat we ons zelf goed en gelukkig voelen en daar hoeft helemaal niks mis mee te zijn.

Zo vinden honden het ook fijn als hun eigenaar vrolijk is want dat zorgt voor prettige, positieve gevoelens. Een goede bui betekent leuke dingen! Let wel: leuke dingen voor de hond. Het levert hem iets op. Een blije baas betekent misschien wel een gezellige wandeling, een knuffel of een koekje. De gemoedstoestand van de eigenaar is dus geen doel op zich maar een middel om toegang te krijgen tot dingen die de hond zelf als plezierig ervaart.

Motivatie

Honden doen iets omdat het hen iets oplevert, niet omdat het hun eigenaar iets oplevert.

Daarom zal men tijdens het opvoeden en trainen van de hond met zwaarder geschut moeten komen dan alleen maar een aai over de bol of een vriendelijk ‘goed zo’. Natuurlijk zijn er wel honden die bereid zijn om wat te doen voor deze ‘beloningen’, zeker als dat het enige is wat ze krijgen. Het is echter niet voldoende om er echte prestaties voor te willen leveren. Ook honden willen graag gemotiveerd worden! Toch is er, ondanks een groeiende acceptatie, nog altijd veel weerstand tegen het trainen met beloningen in de vorm van voertjes*. De opvatting dat de hond het dan doet voor het voer en niet voor jou is moeilijk uit te bannen. Dergelijke ideeën hebben onder andere tot gevolg dat honden nog steeds worden getraind met behulp van straf en correcties. Op deze manier wil men respect afdwingen en ervoor zorgen dat de hond iets doet ‘omdat de baas het zegt‘.

Er kan ook sprake zijn van een soort teleurstelling omdat de bijzondere band die we met de hond hebben kennelijk niet voldoende beloning of motivatie voor hem is; het geeft ons het gevoel dat we niet belangrijk zijn voor hem. Het is heel menselijk dat we ons gewaardeerd en geliefd willen voelen. En wie zijn er beter geschikt voor deze taak dan onze honden? Honden houden van je zoals je bent, oordelen niet, bieden altijd een luisterend oor, kruipen heerlijk tegen je aan, wijken geen moment van je zijde, enz. We willen graag dat deze speciale verbintenis ervoor zorgt dat een hond alles doet wat we van hem vragen, zonder voorbehoud. Een hond zou, kortom, uit pure liefde voor ons moeten willen werken. Als dan blijkt dat er wel wat meer nodig is om hem bepaalde dingen te laten doen, voelen we ons beledigd, gekwetst.

* Voor de meeste honden zijn voertjes de belangrijkste motivator maar er zijn ook honden die spel helemaal te gek vinden en daar graag voor willen werken. Daarom is het belangrijk om per hond uit te vinden wat hem het meeste motiveert.

Liefde is geen slaafsheid

Liefde is echter iets heel anders dan volgzaamheid of slaafsheid. Het is vreemd dat deze concepten dikwijls zo dicht bij elkaar liggen met betrekking tot de hond. Het wordt tijd dat we de angst overboord zetten dat de hond minder van ons houdt als hij voer nodig heeft om echt gemotiveerd te raken. Het doet geen afbreuk aan onze relatie met de hond als we hem belonen voor geleverd werk. Het wil niet zeggen dat hij het niet leuk vindt om met jou te werken, integendeel! Het is geweldig om samen de kracht van beloningsgerichte training te ontdekken en dit komt de onderlinge band in feite alleen maar ten goede.

Conclusie

De strekking van dit artikel mag inmiddels duidelijk zijn: honden hebben geen verborgen verlangen om hun baas te behagen of te plezieren. Het ene ras is ongetwijfeld baasgerichter en makkelijker te trainen dan het andere ras maar geen enkele hond komt volledig gehoorzaam of ‘slaafs’ ter wereld.

Iedere hond heeft opvoeding en training nodig en zal op de juiste manier begeleid moeten worden, mét gebruikmaking van een reële beloning.