Wat is sociaal leren?
Je loopt de keuken in en treft de inhoud van de afvalemmer verspreid over de keukenvloer aan. De push-deksel van de afvalemmer staat nog triomfantelijk open en je hond zit likkebaardend in zijn mand na te genieten van de tafelrestjes. Hoe vervelend dit ook is, je bent getuige van een bijzonder feit; honden hebben het vermogen te leren door anderen te observeren. Er is slechts een handjevol diersoorten wat hiertoe in staat is en daar horen honden bij.
We zijn ons er niet altijd van bewust dat onze honden onze beslommeringen in de gaten houden en daarvan leren. Honden openen deuren door met de voorpoten op de deurklink te staan of openen zoals in bovenstaand voorbeeld een prullenbak of keukenkastje. Honden doen dit, omdat ze het van ons hebben afgekeken. Ze leren door te kijken. Dit heet sociaal leren.
Sociaal leren betekent: het verwerven van nieuwe gedragingen door anderen te observeren.
Wetenschappelijk onderzoek bij honden
Recent wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat honden de bijzondere aanleg hebben om sociaal te leren van mensen. Honden zijn samen met mensen geëvolueerd en hebben zich dermate aangepast aan de mensenwereld dat deze eigenschap hen goed van dienst kan zijn.
Aan de universiteit van Boedapest wordt veel onderzoek gedaan naar sociaal leren en imitatiegedrag bij honden. Adam Miklosi leidt hier het Family Dog Project, het eerste onderzoeksteam wat geheel gewijd aan de evolutionaire en ethologische fundamenten van de hond-mens relatie.
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat honden met gemak het gedrag van mensen kunnen imiteren; denk bijvoorbeeld aan het openen van een doos of het bedienen van een gereedschap waar twee opeenvolgende handelingen voor nodig zijn. Honden imiteren overigens niet alleen mensen, ze kopiëren ook gedrag van elkaar.
Hier kun je een video bekijken van Family Dog Project waarin een hond getraind wordt gedrag te kopiëren.
Sociaal leren bij andere diersoorten
Chimpansees
De term ‘Do as I do’ wordt het eerst beschreven in een publicatie van de psychologen Keith en Catherine Hayes. In 1952 publiceerden zij hun onderzoek naar imitatiegedrag bij chimpansee Viki; ‘Imitation in a home raised chimpanzee’.Viki werd vlak na haar geboorte geadopteerd en groeide lang op in het gezin Hayes en deed dezelfde ervaringen op als een kind. Gedurende de 7 jaar leerde Viki allerlei nieuwe gedragen volgens het ‘Do as I do’ principe toe te passen. Van het openen van een verfblik tot complexe probleemoplossende handelingen.
Foto’s: Catherine Hayes opent een verfblik en chimpansee Viki doet het na. Zie Youtube
Dolfijnen
In 2010 hebben onderzoekers van het Dolphin Research Center (DRC) in Florida aangetoond dat dolfijnen gedrag kunnen imiteren, zelfs zonder te kijken. De dolfijnen waren al bekend met het concept van DO AS I DO en waren al getraind om bepaald gedrag van een andere dolfijn te copiëren. Dolfijn Tanner bleek zelfs in staat dit geblindoekt te doen, door alleen gebruik te maken van zijn echolocatie.
Dit onderzoek is gepubliceerd in Animal Cognition
Do as I do – een nieuwe trainingsmethode voor honden
De meesten van ons zijn wel bekend met trainingsmethoden die gebaseerd zijn op klassieke en operante conditionering. Denk bijvoorbeeld aan clickertraining.
Do as I do is die zin nieuw, omdat het de eerste trainingsmethode voor honden is, die gebruik maakt van de cognitieve vermogens van honden, in het bijzonder hun vermogen om te imiteren. Met deze methode kan een hond nieuwe gedragingen leren door zijn eigenaar te observeren en na te doen. Zo kun je je hond bijvoorbeeld leren iets op te pakken en ergens heen te brengen, ergens overheen te springen of aan een belletje te rinkelen.
Op het YouTubekanaal van Claudia Fugazza kun je hier talloze, mooie voorbeelden van zien.
Foto’s: handler gaat op stoel staan en geeft vervolgens de hond de opdracht om dat gedrag te kopiëren.
Do as I do en clickertraining vergeleken
Is deze manier van trainen wel efficiënt? Wetenschappers Claudia Fugazza en Adam Miklosi hebben Do as I do en clickertraining met elkaar vergeleken. Er werd gekeken naar de snelheid waarmee honden een taak konden leren en volbrengen.
De taken varieerden niet alleen van eenvoudig (omgooien van een glas) tot complex (het openen of sluiten van een lade), de honden kregen ook de opdracht een opeenvolging van taken te volbrengen; op een stoel springen en vervolgens een belletje laten rinkelen of een kastje open doen en er iets uit halen.
Bij de eenvoudige taken was er geen verschil in prestatie tussen clickertraining en Do as I do. Echter de honden die volgens Do as I do waren getraind waren opvallend sneller in staat om de complexe taken te verrichten in vergelijking met de honden die met de clicker waren getraind.
De publicatie van dit onderzoek is hier te downloaden: Should old dog trainers learn new tricks? The efficiency of the Do as I do method and shaping/clicker training method to train dogs
Claudia Fugazza
Claudia Fugazza is etholoog en hondentrainer en ontwikkelde deze nieuwe trainingsmethode voor honden. Samen met Adam Miklosi onderzocht ze aan de universiteit van Boedapest de sociale en verstandelijke vermogens bij honden en past ze Do as I do toe binnen hondentraining, maar ook om het imitatievermogen bij honden wetenschappelijk te onderzoeken.
Claudia werkt aan de hand van het Do as I do trainingsprotocol op haar eigen hondenschool in Italië en behandelt ook honden met gedragsproblemen. Ze is tevens auteur van het boek met DVD “Do as I do Il cane impara guardandoci”.
Kan iedere hond dit?
Jazeker! Iedere hond wordt geboren met het vermogen om sociaal te leren. Het maakt niet uit van welk ras de hond is of hoe oud hij is. Het maakt ook niet uit of een hond al veel trainingservaring heeft.
Het is echter wel zo dat deze methode niet onderschat mag worden! Het vergt veel geduld en tijd om een hond het concept van Do as I do aan te leren. Dit dient volgens het Do as I do trainingsprotocol te gebeuren, zodat de hond gaat generaliseren en gaat leren dat de cue ‘Do it’ betekent dat hij de handler na moet doen ongeacht wat voor handeling de handler voordoet.
Seminar Do as I do
Claudia Fugazza gaf in het weekend van 22 en 23 november 2014 op uitnodiging van Doggo.nl een seminar in Nederland. Hierbij werden theorie en praktijk met elkaar verweven en kon je leren hoe je zelf met deze methode aan de slag kunt gaan.
In de media
Publicaties van het Family Dog Project
- Interaction between individual experience and social learning in dogs. Animal Behaviour, 65: 595-603.
Pongrácz, P., Miklósi, Á., Kubinyi, E., Topál, J., Csányi, V. 2003. - Preference for copying unambiguous demonstrations in dogs. Journal of Comparative Psychology, 117: 337-343. Pongrácz, P., Miklósi, Á., Timár-Geng, K., Csányi, V. 2003.
- Social learning in dogs: The effect of a human demonstrator on the performance of dogs (Canis familiaris) in a detour task. Animal Behaviour, 62: 1109-1117. Pongrácz, P., Miklósi, Á., Kubinyi, E., Gurobi, K., Topál, J., Csányi, V. 2001.
- Reproducing human actions and action sequences: “Do as I Do!” in a dog. Animal Cognition, 9: 355-367
Topál, J., Byrne, R.W., Miklósi, Á., Csányi, V. 2006. - Dog as a model for studying con- and heterospecific social learning. Journal of Veterinary Behavior, 4: 31-41. Kubinyi, E., Pongrácz, P., Miklósi, Á. 2009.
Claudia Fugazza aan het werk:
Bekijk onderstaande Youtube: hoe heeft de hond dit geleerd?
Ook in Nederland wordt er al geëxperimenteerd met Do as I do:
