Een actieve allrounder
De grote bekendheid van de Duitse Herder is onder meer te danken aan zijn veelzijdigheid. Er is vrijwel niets te bedenken waarvoor deze allrounder niet kan worden ingezet. Dat betekent echter niet dat iedereen geschikt is om een Duitse Herder te bezitten. Dit ras geeft veel, maar vraagt er ook wat voor terug.
Historie
Vroeger was ‘Duitse Herder’ geen rasaanduiding, maar gewoon een verzamelnaam voor rassen die werkten bij het vee. Ze leken vaak wel wat op elkaar: ze hadden staande oren, een hangende staart en een lange, smalle snuit, maar belangrijk vond men het uiterlijk niet. Als de honden hun werk maar deden en de kudden schapen goed hoedden en bewaakten, dan waren ze oké. De schaapherders hadden onvermoeibare en gehoorzame honden nodig, die intelligent en alert waren en bestand tegen alle weersomstandigheden. Iedere streek had zo zijn eigen variant, maar allemaal waren het Duitse Herdershonden. Rond 1880 probeerde de eerste Duitse Herdershondenclub daarin verandering te brengen en tot gelijkvormigheid binnen de verschillende typen te komen, maar dat mislukte. De club verdween binnen enkele jaren weer in het niets.
Foto’s bron: Hond InZicht.
Het ontstaan van de Duitse Herder
Het ontstaan van de Duitse Herder zoals wij die nu kennen, is te danken aan ritmeester Max von Stephanitz. Deze militair uit Pruisen wilde aan het einde van de negentiende eeuw een veelzijdige, moedige en sterke diensthond creëren, breed inzetbaar en met een zo wolfachtig mogelijk uiterlijk. Von Stephanitz kruiste kleine, temperamentvolle herdershonden uit Saksen en Thüringen met zwaarder gebouwde, rustige honden uit Württemberg. Door consequent te seleceren op kleur, haartype, staart- en oordracht, ontstond uiteindelijk de Duitse Herdershond.
Al in 1901 werden er politiehondenwedstrijden voor Duitse Herders gehouden en niet veel later werd hij als Rode Kruishond ingezet. In de beide wereldoorlogen hebben Duitse Herders heel wat levens gered. Ze werden gebruikt als berichtenhond en als opsporings- en bewakingshond. Door de jaren heen heeft deze viervoeter laten zien ook uitermate geschikt te zijn als geleidehond, hulphond en sporthond. Inmiddels is de Duitse Herder het bekendste en één van de meest veelzijdige hondenrassen ter wereld, iets waar Von Stephanitz nooit van had durven dromen toen hij in 1899 de Verein für Deutsche Schäferhunde oprichtte.
Duitse Herder in het kort
| Land van herkomst | Duitsland |
| Vroegere taak | herdershond, waak- en verdedigingshond |
| FCI-rasgroep | groep 1 (Herdershonden en Veedrijvers) |
| Gemiddelde leeftijd | 10-12 jaar |
| Schofthoogte | reuen 60-65 centimeter, teven 55-60 centimeter |
| Voorkomende ziekten | HD (heupdysplasie), degeneratieve myelopathie (aandoening van het ruggenmerg), pyodermie (huidontsteking), allergieën, maagdarmproblemen, pancreasinsufficiëntie (problemen met de alvleesklier) |
| Gebruiksmogelijkheden | vrijwel alles |
| Voorkomende gedragsproblemen | uitvallen aan de lijn, jagen, nervositeit, blaffen |
| Waaks | goed |
| Omgang kinderen | goed |
| Omgang honden | matig tot goed |
| Vachtverzorging | gemiddeld |
| Bewegingsbehoefte | hoog |
Roodkapje-syndroom
Niet iedereen is gecharmeerd van het uiterlijk van de Duitse Herdershond. Sommige mensen hebben duidelijk te lijden onder het Roodkapje-syndroom en zien de Duitse Herder als de verpersoonlijking van de Grote Boze Wolf. Dit vrij grote ras heeft dan ook wel wat weg van zijn voorouders, de wolven. Zijn vrij lange snuit, amandelvormige ogen, staande oren en hangende staart zijn nog precies zo als de natuur ze bedoeld heeft, functioneel en in staat tot een uiterst precieze communicatie. Uiteraard zijn er ook verschillen, zoals bijvoorbeeld de sterk afhellende ruglijn, die het lopen toch wel enigszins kan bemoeilijken en de kleuren waarin ze voorkomen. Naast de alom bekende gele of roodbruine honden met een zwart dek, zijn er ook grauwe en geheel zwarte honden. – Afbeelding: Roodkapje van Gustave Doré
Karakter
De goede Duitse Herder is een stabiele hond die zijn zenuwen goed onder controle heeft. Hij is zeer baasgericht maar geen eenmanshond, ook de rest van de gezinsleden sluit hij in zijn hart. Toch heeft hij bijna altijd een zekere voorkeur voor één persoon. Het is een aanhankelijke hond die onder zijn ruwe bolster een teergevoelig hartje meedraagt en ver wil gaan voor de goedkeuring van zijn baas. Die moet dan wel zijn vertrouwen en respect hebben, want een tikkeltje dominante inslag is de Duitse Herder niet vreemd.
De Duitser is stemmingsgevoelig en verdriet of ruzie in huis zal ogenblikkelijk weerslag hebben op het gedrag van de hond. De betiteling ‘slaafs’ die hij door mensen die onbekend zijn met het ras nog wel eens krijgt, is onterecht. De Duitse Herder is uitstekend in staat om zelfstandig beslissingen te nemen. Hij beschikt over moed, doorzettingsvermogen, inzicht en intelligentie. Hij is oplettend en levendig en geïnteresseerd in alles om zich heen. Dat hij daarnaast ook nog vrij makkelijk tot gehoorzaamheid is te bewegen, is alleen maar mooi meegenomen en een gevolg van decennia lang nauw samenwerken met de mens.
Uitvallen
Tegenover soortgenoten tonen Duitse Herders wisselend gedrag. Er zijn honden die vrij en onbevangen met andere honden omgaan, maar er zitten helaas ook behoorlijk wat honden tussen die er niet zo veel mee op hebben. Dat kan zich uiten in actief de confrontatie opzoeken en uitvallen aan de lijn, veelal een teken van onzekerheid. Met kinderen kan de Duitse Herder over het algemeen uitstekend overweg. De kids kunnen een potje bij hem breken en hij zal eindeloos bereid zijn om weggegooide balletjes terug te brengen.
Foto: Duitse Herder Franka ontmoet andere honden. Bron: Hond InZicht.
Als hij van jongs af andere huisdieren gewend is, zullen die geen problemen opleveren. Wel moet de Duitse Herder meteen aan zijn verstand worden gebracht dat huisdieren geen jachtobjecten zijn. En dat gaat niet altijd zonder slag of stoot, want het zijn jagers in hart in nieren. Alles wat snel beweegt, vraagt er in zijn ogen gewoonweg om achtervolgd te worden, en interessante geurtjes worden door zijn vlijmscherpe neus zonder mankeren opgepikt en gevolgd.
Foto: Duitse Herder Franka maakt een spelboog voor kater Karel. Bron: Hond InZicht.
Twee gezichten
De Duitse Herder is een beheerste hond, die over twee gezichten lijkt te beschikken. Aan de ene kant relaxed en rustig, maar als er actie komt ogenblikkelijk veranderend, soms zelfs op het fanatieke af. Dat zie je ook terug in de hardheid van de hond. Ze kunnen gillen of ze vermoord worden als je per ongeluk een haar verkeerd vastpakt, maar als het er op aankomt voelen ze geen pijn en laten ze zich bij wijze van spreken in stukken scheuren zonder een kik te geven. Fanatiek kan dit ras ook zijn als het op het bewaken van have en goed aankomt. Er is weinig wat een Duitse Herder ontgaat en bij onraad zal hij ogenblikkelijk aanslaan. Mensen die met goede bedoelingen komen, hebben echter van de Duitser niets te vrezen en bezoek wordt meestal vriendelijk, soms wat terughoudend, begroet.
Opvoeding
De Duitse Herderpup dient een zeer gedegen en langdurige socialisatie te ondergaan. Wees niet bang dat het op die manier een allemansvriend wordt. Het vrolijke, vrije puppy wordt hoe dan ook wat terughoudender na het bereiken van volwassenheid. De opvoeding van de Duitse Herder is zowel makkelijk als moeilijk. Makkelijk omdat het een zeer intelligente en baasgerichte hond is die snel leert, zeker als er in de opvoeding gebruik wordt gemaakt van spel als beloning. Hij wil best wat doen voor een lekker brokje of een prijzend woord, maar het summum blijft toch een spelletje. Dat zelfde snelle leren is tevens de moeilijkheid: het geeft weinig ruimte om fouten te maken. Duitse Herders pikken net zo razendsnel de verkeerde dingen op als de goede. Je moet dus goed weten waar je mee bezig bent als je deze hond wilt opvoeden.
Foto’s bron: Hond InZicht.
Hoewel de Duitser zeer graag met zijn baas samenwerkt, is hij in staat om zelfstandig beslissingen te nemen en dat zal hij doen ook als je hem niet altijd een mentale stap voor weet te blijven. Voldoende kennis van zaken is daarom een vereiste voordat tot de aanschaf van zo’n intelligent dier wordt overgegaan. Een ander belangrijk punt in de opvoeding is het bijbrengen van zelfbeheersing. Zeker als hij denkt dat er actie komt, wil de Duitse Herder nog wel eens het voortouw nemen. En voor je het weet sta je met een hysterisch gillende zenuwpees aan een touwtje. De regel is simpel: ‘Ga zitten, concentreer je op mij en houd je gemak.’ Pas dan gaat er iets leuks gebeuren.
De Duitse Herder is een werker bij uitstek. Er is vrijwel geen tak van hondensport waarin hij niet uitblinkt. Eigenlijk is het niet zo heel erg belangrijk wát er met hem gedaan wordt, als er maar wel íets wordt gedaan. Een gezapig leventje bij de kachel, met drie keer per dag een blokje om, is voor een Duitse Herder geen leven, dat is een straf. Hij heeft dan ook een sportieve baas nodig met een meer dan gemiddeld inzicht in hondengedrag.
Opmerkelijke uitspraken van Duitse Herderbazen
- ‘Waar ik ben, is hij ook.’
- ‘Als je onze hond ziet, snap je absoluut niet waarom sommige mensen zo bang zijn voor Duitse Herders.’
- ‘Als je niets met hem onderneemt, dan doet ’ie het zelf wel.’
- ‘Er zijn nog altijd mensen die denken dat Duitse Herders alleen met slipketting en stok te trainen zijn.’
- ‘Ze willen altijd interactief bezig zijn en zijn moeilijk in staat zichzelf te vermaken.’
Langharen
Lange tijd zijn langharige honden uitgesloten geweest van de fokkerij. De langharigen hadden en hebben echter een groot aantal fans en deze liefhebbers kwamen in 1984 in Duitsland tot het oprichten van het Langhaar-Schäferhunde-Verband Deutschland, met als doel de langstokhaar weer populair te maken. Eén van de variëteiten die op deze manier ontstond is de Oudduitse Herder, een langharige Duitse Herder met een rechte rug. Een ander ras dat uit de Duitse Herder is ontstaan, is de Zwitserse Witte Herder. Sinds 1 januari 2011 zijn echter ook langstokharige honden volgens de rasstandaard toegestaan.
Verzorging
De vachtverzorging van de Duitse Herdershond is niet moeilijk. Met een stevige borstel en een zogenoemd herdersharkje kom je een heel eind. Het is wel zaak dat het regelmatig gebeurt, want de Duitse Herder kan stevig verharen, zeker als hij in huis gehouden wordt. De loslatende onderwol verspreidt zich dan als een mohair tapijt door je hele huis. Stop de Duitse Herder liever niet in bad, alleen maar als hij echt stinkend smerig is. Juist bij dit ras, met zijn gevoeligheid voor huidproblemen, moet er gebruik worden gemaakt van een zachte shampoo, die de zuurgraad van de huid niet aantast.
Informatieve links
- Vereniging van Fokkers en Liefhebbers van Duitse Herdershonden
- Op Doggo.nl: Fokkers van Duitse Herders
Credits
Tekst: Jolien Schat, www.hondenscholen.com
Overname alleen toegestaan na uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de auteur.
Met dank aan Judith Lissenberg voor de redactie.
