Cyclus van een teef, dracht en schijndracht

Een teef in huis

Als je een teef in huis hebt, dan krijg je te maken met de loopsheid van de teef en misschien ook zwangerschap en schijndracht. Hoe kun je daar het beste mee omgaan, wanneer is je hond vruchtbaar en hoe lang duren de verschillende fasen?

Foto: zwanger Jack Russell teefje.

De Ovulatiecyclus

De cyclus van een teef duurt totaal gemiddeld 183 dagen (ongeveer 6 maanden) en is op te delen in 4 fasen. De gemiddelde teef wordt dus 2x per jaar loops. Maar er zijn er ook die maar eens per 8 à 9 maanden of zelfs eens per jaar loops worden.

Fase 1: Pro-Oestrus

Een loopsheid begint met een bloederige uitvloeiing, de Pro-oestrus.
In het begin van de ovulatiecyclus wordt oestrogeen geproduceerd door het follikel stimulerend hormoon dat de hypofyse afscheidt.

Oestrogeen zorgt dat de eicel (ook wel het Graafse follikel genoemd) groter wordt en meer vocht opneemt. De baarmoederwand verdikt en krijgt meer cellagen. Ook de wand van de vagina en de vulva verdikt.

Deze periode duurt gemiddeld 9 dagen. Het is per hond verschillend, deze periode kan 3 tot 17 dagen duren.

Fase 2: Oestrus

Hierna start de Oestrus, de meest vruchtbare periode. De oestrogenen zijn op het hoogtepunt die geproduceerd worden door de follikelcellen. Restanten van het follikel produceren progesteron. Progesteron is een hormoon van de dracht.

Gedurende enkele dagen rijpen 10 tot 30 eicellen. De eicellen moeten nog ongeveer 48-72 uur rijpen, voordat ze bevrucht kunnen worden.
De uitvloeiing en de zwelling van de vulva verminderen, het teefje wil gedekt worden. Tijdens deze fase vindt de eisprong plaats en begint het progesterongehalte te stijgen.

Deze periode duurt gemiddeld 9 dagen, maar kan per individu variëren van 3 tot zelfs wel 21 dagen.

Wil je zeker weten wanneer je teef het meest vruchtbaar is, dan kun je bloed laten prikken om het progesterongehalte laten controleren. Maar vaak weten teef en reu zelf perfect wanneer de vruchtbare periode is begonnen. Een reu kan dit ruiken aan de feromonen die worden afgescheiden door het teefje.

Wil je een nestje voorkomen, dan kun je ervan uitgaan dat je de eerste 3 weken van de cyclus extra moet opletten dat er geen dekking plaatsvindt. Dit betreft fase 1 en 2. Omdat het per teef verschilt, is het beter het zekere voor het onzekere te kiezen.

Fase 3: Met-oestrus

De fase Met-oestrus is gekenmerkt door grote concentraties progesteron. Dit hormoon houdt de dracht in stand. Het bereidt de baarmoederwand voor op de vrucht, verhindert de vorming van FSH (oestrogenen) en zorgt voor de groei van de melkklieren met behulp van het hormoon prolactine.

Zwangerschap

Een periode van 2 maanden, de drachtperiode. De drachtperiode duurt gemiddeld 63 dagen (56 tot 70 dagen is normaal). Minder pupjes betekent doorgaans een langere draagtijd. Het aantal pups per zwangerschap varieert van 1 tot 22, afhankelijk van het ras. Het gemiddelde aantal is 5 pups. Over het algemeen krijgen grote rassen ook grotere nesten.
Aan het eind van de dracht daalt het progesteron en verhoogt het oestrogeen.

Schijndracht

Of een teefje nu wel of niet-drachtig is de Met-oestrus blijft zo goed als gelijk. Een niet-gedekt teef kan schijndrachtig worden, haar hormonen zijn (bijna) net zo hoog en gelijk als een drachtig teefje.
Schijndracht uit zich na 2 maanden, de looptijd van de dracht aan het eind. Haar tepels worden dikker en soms is er geringe melkuitgifte. Bij sommigen is de melkproductie zo volledig als bij een dracht teefje.

De mate waarin ze er last van hebben is afhankelijk van de teef. De uiterlijke kenmerken van schijndracht hoeven ook niet altijd het gedrag van de schijndrachtige te geven. Ze kunnen onder andere depressief worden, maken nestjes, slepen met knuffels, zijn erg aanhankelijk en eten slecht.
Afleiding is een oplossing, buiten spelen, zwemmen, ballen gooien of flinke wandelingen maken. Al het gedrag is dan even verdwenen.

Fase 4: An-oestrus

Door de verlaging van het progesteron hormoon start de nieuwe vorming van het FSH en de cyclus begint opnieuw na een rustperiode van 3 tot 4 maanden. Deze rustperiode is voor elke teef verschillend. Hier is uitgegaan van een cyclus van 6 tot 7 maanden, dit kan ook 12 maanden zijn bij sommige teefjes of rassen.

Loopsheid in de praktijk

Het ene teefje vloeit ook veel meer dan het andere teefje. Sommigen vloeien helemaal niet, dat noemen ze een stille loopsheid. Vloeit jouw teef veel, dan kun je speciale loosheidsbroekjes gebruiken. Met name als je vloerbedekking hebt kan dat een oplossing zijn. Om je meubels te beschermen kun je kleedjes of handdoeken neerleggen. Heb je een tegelvloer of bijvoorbeeld een pvc-vloer, dan kun je de eventueel verloren bloeddruppeltjes makkelijk weg dweilen.

Yvonne Celie, fokker van Jack Russell Terriërs: “Vanwege het fokken moet ik wel weten wanneer het de eerste dag van de cyclus is en dit controleer ik af en toe met een tissue in de verwachte periode. Teefjes houden zich heel goed schoon. Loopse teefjes kunnen onbedoeld bloed verliezen bij het springen op de bank evenals op je kleding als ze op schoot komen zitten. Daar moet je wel rekening mee houden. Zelf heb ik altijd een katoenen plaid op de bank, ook als ze niet loops zijn.”

Effect op gedrag

Een teefje kan stemmingswisselingen hebben tijdens de loopsheid, maar dit is niet altijd merkbaar. Het is per individu verschillend.

Na een week of 2 wil een teef heel graag gedekt worden, net zo graag als een reutje wil dekken, dat is de voortplantingsnatuur. Deze periode duurt gemiddeld een dag of 5. Ook dit is weer teefgebonden. Net zoals de periode wanneer grofweg tussen dag 11 en dag 21. Dit is tastbaarder te maken met een progesterontest van het bloed.

Een drachtig teefje kan heel zacht en aanhankelijk worden, aanhankelijker dan ze normaal al is.