Andere honden
Velen van ons hebben dit helaas weleens meegemaakt. Je wandelt met je hond in een losloopgebied of woonwijk (waar honden natuurlijk helemaal niet los mogen), en je komt een hond tegen die uit lijkt te zijn op een gevecht met jouw hond!?
Afschuwelijk om mee te maken, zeker wanneer het daadwerkelijk tot een gevecht komt. Uiteraard zou dit voorkomen kunnen worden als iedereen zich aan de regels hield en zijn hond aan de lijn zou houden waar dat moest, en elkaar de ruimte gaf. Maar helaas is de realiteit anders.
De verantwoordelijkheid van de eigenaar staat in dit artikel niet ter discussie; in dit artikel gaan we onderzoeken waardoor sommige honden zich op die manier gedragen. Wat kan er zoal schuilgaan onder het “conflict opzoekende” gedrag?
Honden zijn van nature sterk conflictvermijdend van aard!
Honden houden niet van onrust en conflicten. Van nature zijn honden dieren die als de beste weten hoe je ruzie moet vermijden.
Tijdens het contact met soortgenoten en andere dieren, zetten honden conflictvermijdende communicatiesignalen in, zoals wegkijken en curven (lees meer hierover in het artikel Natuurlijk communiceren met je hond en vertonen zij conflictvermijdend gedrag, bijvoorbeeld afstand houden van drukke plekken.
En toch zien we vaak conflicten ontstaan tussen honden die elkaar ontmoeten tijdens een wandeling. Hoe kan dat dan toch?
Er kunnen een aantal verschillende dingen spelen bij honden die conflicten aangaan of zelfs lijken op te zoeken. De meest voorkomende onderliggende oorzaken gaan we hieronder bespreken. Vaak speelt een combinatie van meerdere factoren een rol.
Hoe sociaal is sociaal?
Honden zijn echte sociale dieren, dat wist je waarschijnlijk al. Dit is een eigenschap die mens en hond met elkaar gemeen hebben. Net zoals de mens zijn honden sociale dieren, van nature leven we samen met soortgenoten.
Een veelvoorkomend misverstand is dat honden (die elkaar niet kennen) samen zouden moeten kunnen. Veel hondenbaasjes gaan speciaal naar een hondenveldje of losloopgebied om hun hond te laten kennismaken met allerlei andere honden.
Echter blijkt in de praktijk vaak dat er conflicten en stressvolle situaties ontstaan tussen honden op dit soort plekken. Dat komt doordat het begrip “sociaal” verkeerd geïnterpreteerd wordt. Een sociaal dier zijn betekent dat je van nature samenleeft met soortgenoten, je familie, en in het geval van de gedomesticeerde hond, soms ook met vrienden.
Sociaal zijn betekent niet dat je vreemden zomaar in je persoonlijke ruimte wilt hebben!
Bij honden en mensen is dit vrijwel hetzelfde. Je moet iemand eerst leren kennen, dat kost tijd, pas als je die ander vertrouwt dan mag die dichtbij komen.
Onbekende honden worden beschouwd als potentiële dreiging. In de natuurlijke situatie kan een hond zelf de minimale veilige afstand bepalen ten opzichte van een vreemde hond en de nodige tijd nemen om de situatie in te schatten om een eventuele ontmoeting vervolgens prettig aan te gaan.
Op de welbekende losloopplekken ontstaan vaak gespannen situaties tussen honden die elkaar ontmoeten. Dit komt doordat ze dan niet de kans hebben om afstand te houden van elkaar.
Kortom, op plekken waar veel vreemde honden elkaar ontmoeten, ervaren honden vaak negatieve leerervaringen en stressvolle interacties met andere honden. Dit zorgt voor stress-gebaseerde en defensieve reacties van alle partijen. Hierdoor leert een hond onwenselijke gewoontes, zoals andere honden heel direct benaderen en provoceren.
Geen andere optie zien
Veel honden die conflicten opzoeken hebben simpelweg niet geleerd dat er een andere optie is. Ze hebben de vaardigheden om conflicten te vermijden niet geleerd in de praktijk en hebben juist geleerd om conflicten aan te gaan.
Dat kan vrij snel gebeuren en wordt versterkt wanneer het vorige punt ook aanwezig is. Om te begrijpen wat hier gebeurt, moeten we de situatie door de ogen van een hond bekijken.
Stel je voor:
Je loopt buiten maar kunt niet zelf kiezen waar je loopt, want je zit vast aan een lijn die iemand anders controleert. Je hebt niet de vrijheid om weg te lopen, ook niet als je jezelf ergens niet prettig bij voelt en er liever met een bocht omheen zou gaan…
Dat is wat wij onze honden van het begin af aan laten meemaken in het samenleven met mensen. Omdat we willen dat onze honden netjes meelopen aan de lijn en aan allerlei onrustige situaties wennen, leren honden in feite af om hun eigen conflictvermijdende gedrag in te zetten.
Honden die opgevoed worden door andere honden, zoals “free range en villagedogs”, leren dat afstand houden een goede optie is om veilig te blijven en conflicten te voorkomen. Onze honden, die deel moeten nemen aan de drukte van de Nederlandse steden, moeten op de stoep lopen en vreemden van dichtbij passeren, waarbij ze vaak ook aangeraakt worden door vreemden. Ze leren dat ontwijken van vreemden geen optie is.
Een vreemde in je persoonlijke ruimte, hond of mens, wordt altijd gezien als een potentieel gevaar en een conflictsituatie vanuit het instinct en natuurlijke gedrag van de hond bekeken.
Omdat honden dit in onze maatschappij structureel niet kunnen vermijden, kunnen ze conflicten niet ontlopen. Daardoor leren ze dat er maar één keuze is: conflictsituaties aangaan. Een andere optie hebben ze nooit ervaren.
Pestkoppen
Pesten is een vervelend en bekend gedrag bij mensen, en helaas komt dit bij honden ook voor. Het kan ontstaan wanneer een sociaal dier (zoals een hond of mens) zich onveilig voelt in een sociale setting. Door iemand anders te intimideren creëert het individu voor zichzelf een realiteit waarin meer macht en controle heeft.
Pesten is een copingmechanisme, een manier voor een individu om een vorm van controle te ervaren over een situatie waar de pestkop niet mee om kan gaan. Een pestkop voelt zich onveilig, is bang en ervaart een groot gebrek aan controle over de situatie. Door iemand anders te pesten voelt de pester zich sterker en veiliger.
Sommige honden kunnen het copingmechanisme “pesten” leren inzetten in situaties met andere honden om met hun eigen stress, onzekerheid en angst om te gaan. Pesten bij honden kun je herkennen aan de volgende gedragingen:
- Vaak richt de pestende hond zich op één individu,
- Begint die desbetreffende hond te volgen, stalken en schaduwen,
- De pester zit zijn slachtoffer dicht op de huid, geeft letterlijk geen ruimte,
- Heeft een intimiderende houding, staat op de voorhand,
- Leunt tegen de andere hond aan of over hem heen,
- Gaat met de kop en/of voorpoten op de schoft van zijn slachtoffer,
- Beukt hem omver en/of pint hem tegen de grond,
- En doet bestijg pogingen.
Zoals je misschien wel is opgevallen, zijn deze typische pestgedragingen gedragingen die voorheen werden bestempeld als “dominant gedrag”. Inmiddels weten we dat er andere oorzaken liggen onder de meeste vormen van ongewenst gedrag, zoals pesten, dan het streven naar een hogere positie in de rangorde binnen de groep.
Lange tijd werd gedacht dat honden op allerlei manieren dominant gedrag inzetten om de baas te zijn over anderen binnen de leefgroep. Dit is een groot misverstand; een hond is niet bezig met de baas willen zijn over zijn familieleden. Honden willen vooral conflictvrij en harmonieus samenleven met hun groepsgenoten. Pesten en intimiderend gedrag ontstaat met name onder invloed van stress en bij een gebrek aan veiligheid. Van nature leeft een hond in een groep waar vertrouwen en veiligheid heerst en wordt zorgzaam en met respect met elkaar omgegaan.
Wanneer je veel intimiderend en pestgedrag ziet bij honden onderling, betekent dit dat er iets mis is met de situatie waaraan de honden blootgesteld worden. De desbetreffende honden verkeren op dat moment in een situatie die stress veroorzaakt.
Individuele eigenschappen
Jezelf verdedigen, vechten, agressief gedrag laten zien is (als het goed is) aanwezig in ieder levend dier. Het verschilt per diersoort, ras en individu onder welke omstandigheden dat gedrag vertoond wordt en wat een trigger kan zijn.
Jezelf of je kind verdedigen door een ander aan te vallen kan nodig zijn om te voorkomen dat jij of je kind zelf gewond raakt of gedood wordt. In dat geval is agressief gedrag erg functioneel en passend in de situatie.
Ondanks dat honden de voorkeur geven aan het vermijden van een conflict, zit het in iedere hond om een conflict aan te gaan als dat nodig is.
Wanneer de hond dit als noodzakelijk ziet, verschilt per individu. Rasgebonden eigenschappen kunnen hierbij een rol spelen. Een goed voorbeeld hiervan zijn bepaalde terriërs. Die zijn doorgaans temperamentvol en kunnen eerder kiezen voor vechten in een bedreigende situatie.
De meeste terriërs zijn gefokt voor de jacht op kleine dieren en spelen daarin een erg actieve rol. Ze moeten “eigenhandig” de prooi doden en dus agressie inzetten tegen de prooi. Bij deze honden zien we vaak dat zij ook in andere situaties “pittig” kunnen zijn en zichzelf met aanval kunnen verdedigen, bijvoorbeeld wanneer een soortgenoot over de grenzen heen gaat. Lang niet alle terriërs hebben deze eigenschap, maar het komt wel veel vaker voor dan bij honden die zijn gefokt voor een heel ander soort taak.
Hoe je als individu omgaat met dreiging en conflicten wordt deels bepaald door erfelijke factoren en deels door invloeden uit het milieu waarin je bent opgegroeid en waarin je leeft. Hoe een hond reageert op zijn omgeving wordt bepaald door een unieke cocktail van persoonlijke factoren. De belangrijkste factoren zijn:
- De leerervaringen uit het verleden,
- De historie van de hond,
- Fysieke factoren zoals ziekte en pijn,
- Mentale factoren zoals de gemoedstoestand,
- Emoties zoals angst, verlangen en frustratie,
- Opwindingsniveau en stress (een opgewonden hond kan niet kalm handelen),
- Genen inclusief rasgebonden eigenschappen,
- De context en de situatie,
- Hormonale invloeden zoals een reu in de puberteit of een schijndrachtige teef.
Kunnen allemaal bijdragen aan hoe een hond reageert op dreiging en conflicten.
De mogelijke onderliggende oorzaken van conflictzoekend gedrag bij honden, die we in dit artikel hebben behandeld, versterken elkaar.
Een hond die zichzelf regelmatig bedreigd heeft gevoeld door andere honden, niet heeft geleerd dat hij weg kan gaan, en daarnaast ook een hoog stressniveau heeft, zal reageren op dreiging vanuit een mentale staat van zelfbescherming, oftewel de vecht- of vluchtmodus. Dit kan bijvoorbeeld resulteren in uitvalgedrag.
Credits
Dit artikel is geschreven door Amee Buijs van Stressless Dogs, gecertificeerd Natural Dog Trainer en hondengedragsdeskundige.
Stressless Dogs bestaat uit een team van welzijnsgericht hondengedragsdeskundigen en staat voor een natuurlijke en respectvolle samenwerking tussen hond en mens. Stressless Dogs maakt online cursussen en geeft online masterclasses voor hondenbaasjes die op deze manier met hun beste vriend om willen gaan.
Stressless Dogs geeft regelmatig een gratis online masterclass “Uitvalgedrag Begrijpen en Behandelen“. Iedereen kan meedoen.
