Hoe kun je je onzekere hond helpen?

Onzekerheid bij honden

Wat is dat eigenlijk precies? Wanneer je spreekt over een onzekere hond, dan gaat het vooral over een gebrek aan vertrouwen bij jouw hond. Een gebrek aan vertrouwen bij jouw hond dat hij/zij zich in een bepaalde situatie wel staande kan houden. Onzekerheid is een vorm van angst.

Wanneer er sprake is van pure angst voor een bepaalde prikkel, dan kun je je hond helpen door specifiek met deze prikkel aan de slag te gaan (denk bijvoorbeeld aan een vuurwerktraining, angst voor paarden, of angst voor ongelijke vloeroppervlakten). Bij onzekerheid werk je daarnaast ook aan het zelfvertrouwen van je hond, of vertrouwen van je hond in (bepaalde) situaties in het algemeen.

Om het onderscheid nog wat duidelijker te maken onderstaand voorbeeld:

Jouw hond kan angstig zijn van vuurwerkgeluiden, en daardoor onzeker worden over buiten wandelen in het donker (je hond vertrouwt de situatie niet; komen er mogelijk vuurwerkgeluiden?). Dit kan vervolgens ook leiden tot een angst voor donker, of voor wandelen, enzovoorts. Angsten kunnen zich op die manier verder uitbreiden.

Of jouw hond angstig en/of onzeker is, is te zien aan het gedrag en de lichaamssignalen van jouw hond. Wanneer er sprake is van alleen angst dan treedt dit gedrag alleen op in aanwezigheid van de prikkel, bij onzekerheid zie je dit gedrag vaker in een bredere context.

Mogelijk gedrag en lichaamssignalen kunnen zijn:

Je ziet het oogwit van je hond.
Je hond fronst zijn/haar wenkbrauwen, je ziet een bezorgde blik.
De haren in de nek/op de rug van jouw hond komen in meer of mindere mate overeind.
Je hond heft een voorpootje op en blijft stilstaan.
Je hond hijgt.
Je hond gaat met een curve lopen (met een bocht ergens omheen of ergens vandaan lopen).
Je hond heeft een lage lichaamshouding (staart, oren, het hele lichaam).
Je hond kijkt weg van de prikkel, maar blijft alert.
Je hond gaat iets anders doen wat op dat moment niet passend bij de situatie lijkt te zijn.
Je hond gaat piepen.
Je hond houdt zijn/haar mond strak dicht.
Je hond trekt zijn/haar lip op.
Je hond likt zijn/haar lippen af.
Je hond gaat smakken.
Of bijvoorbeeld grommen.

Context is belangrijk

Bovenstaand gedrag/lichaamssignalen kunnen duiden op angst en onzekerheid, maar moeten altijd in de context geplaatst worden waarin het gedrag zich voordoet. Een hond die hijgt kan spanning ervaren, maar kan bijvoorbeeld ook moe zijn van een lange wandeling op een warme dag. En een hond die zijn pootje heft kan dit doen als reactie op een angstaanjagende prikkel, maar het kan ook een jachtpose zijn wanneer jouw hond bijvoorbeeld een vogeltje op de grond ziet zitten. Gedrag is nooit een op zichzelf staand iets, maar heeft altijd verband met de situatie waarin het zich voordoet.

Waar komt de onzekerheid vandaan?

Wanneer jouw hond onzeker is, dan kun je je hond helpen door op zoek te gaan naar de onderliggende angsten. Om bij het voorbeeld van de hond te blijven die onzeker is geworden tijdens de wandelingen in de avond als het donker is: de oorspronkelijk angst, de angst voor vuurwerk dient aangepakt te worden. Daarnaast is het belangrijk uit te zoeken of deze angst zich heeft uitgebreid naar andere angsten (bijvoorbeeld jouw hond is ondertussen ook bang geworden van het donker). Ook daaraan kun je dan gericht gaan werken (schakel de hulp van een gedragstherapeut in bij grote en uitbreidende angsten, het gevaar dat je de angst vergroot is aanwezig wanneer je je training niet precies afstemt op wat jouw hond aankan).

Bouwen aan zelfvertrouwen

Naast een specifieke angstverminderende training is het nuttig je hond te helpen bij het opbouwen van meer zelfvertrouwen. Hoe beter jouw hond in zijn of haar vel zit, hoe minder kans angsten hebben om zich verder uit te breiden.

Zelfvertrouwen opbouwen bij je hond kun je onder andere doen door:

Hersenwerkjes met je hond te doen. Hersenwerkjes kunnen helpend zijn om je hond spelenderwijs te leren ‘problemen’ op te lossen. Je kunt zelf enorm veel voldoening en een goed gevoel over jezelf krijgen, wanneer het je gelukt is iets moeilijks op te lossen. Dit ditzelfde geldt voor jouw hond. Uiteraard pas je de moeilijkheidsgraad van zo’n hersenwerkje aan, op het niveau van je hond, om de kans op succes zo groot mogelijk te maken en frustratie te voorkomen.
Je hond te belonen en te prijzen voor dingen die hij/zij doet.
Je hond een gevoel van controle over de situatie te geven. Wanneer jouw hond het gevoel krijgt (een bepaalde mate van) controle te hebben over een situatie, geeft dat niet alleen meer vertrouwen in de situatie op zich. Dit kan er ook voor zorgen dat jouw hond meer vertrouwen in zichzelf krijgt. Je kunt je hond een gevoel van controle geven, bijvoorbeeld door hem/haar keuzemogelijkheden te bieden. Stel jouw hond is bijvoorbeeld onzeker op straat, in jullie dagelijkse wandelingen. Het kan dan helpend zijn voor je hond wanneer jij jouw hond (uiteraard binnen de grenzen van veiligheid en redelijkheid) de mogelijkheid biedt de route te laten bepalen die jullie lopen. Of jouw hond de gelegenheid te bieden het tempo te bepalen waarop jullie lopen (of bijvoorbeeld blijven stilstaan omdat jouw hond nog wat langer wil snuffelen).
Ook voorspelbaarheid is in dit kader belangrijk. Wanneer het dagelijks leven voor jouw hond in redelijke mate voorspelbaar is, vergroot dit het gevoel bij jouw hond om de situatie onder controle te hebben. Bij onzekere honden kan dit bijdragen tot het ontwikkelen van meer zelfvertrouwen.

Wanneer jouw hond angstig of onzeker is, dan is het belangrijk je hond op dat moment te helpen met een gepaste reactie van jouw kant. Welke dat is, is afhankelijk van jouw hond, de situatie en de heftigheid van de angst. De ene keer kan het helpend zijn om je hond te steunen, gewoon met jouw aanwezigheid. De andere keer is het belangrijk om te zorgen voor veiligheid en zo snel mogelijk weg te gaan uit de situatie. Bij milde vormen van angst kun je misschien de situatie ter plekke ombuigen door afleiding te bieden. Je hond negeren en het alleen laten uitzoeken is nooit een goed idee.