De 10 meest voorkomende mythes over honden

Iedere hondeneigenaar zou dit moeten weten

Er heersen veel misvattingen over honden en hondengedrag. Door deze misvattingen kan er veel miscommunicatie tussen hond en mens plaatsvinden. Soms loopt dit uit op onnodige conflicten en in extreme gevallen wordt de hond zelfs onrecht aangedaan. Het is dus de hoogste tijd om deze mythes te ontkrachten, zodat iedere hondeneigenaar weet hoe het wel zit.

Beter voor het baasje, en zeker fijner voor de hond.
Foto rechts: Dogshaming.com

1. Honden kwispelen met hun staart wanneer ze blij zijn

De oudste en meest gehoorde mythe over honden. De staart is een essentieel onderdeel van het communicatiesysteem van de hond, en de hoogte, beweging, snelheid en spanning in de staart zijn allemaal belangrijke factoren. Bijvoorbeeld, een lage tot middelhoge kwispel kan betekenen dat een hond ontspannen of ongerust is, terwijl een hoge staart die sneller kwispelt kan betekenen dat een hond blij of opgewonden is of juist alert. Om een compleet beeld te krijgen, moet de staart samen met het lichaam gelezen worden. De richting van de kwispelbeweging lijkt ook significant te zijn. Een onderzoek uit 2007 door Italiaanse wetenschappers laat zien dat honden met hun staart naar rechts kwispelen als ze iets zien wat ze graag willen benaderen – zoals hun eigenaar,- maar dat ze met hun staart naar links kwispelen als ze iets zien waar ze juist van terug deinzen, zoals een onvriendelijke of agressieve hond.

2. Honden kijken schuldig als ze weten dat ze iets fouts hebben gedaan

Dit is ook een van de meest voorkomende mythes. Snel zoeken op YouTube levert al gauw tientallen clips op van schijnbaar grappige ‘schuldig’ kijkende honden met een lage lichaamshouding. Ze wenden hun blik af, waarbij veel oogwit wordt getoond, ook wel ‘whale eye’ genoemd. Deze honden zul je vaak zien grijnzen, een poot optillen en op hun zij of rug rollen, of ze kruipen met de staart tussen de benen richting de eigenaar bij wie ze proberen de handen of het gezicht te likken.

Deze vertoningen, vaak verward met schuldgevoel, zijn in feite conflictvermijdende gedragingen – een kalmerende reactie op de stem, de gezichtsuitdrukking en lichaamstaal van de eigenaar. Sommige hondeneigenaren zeggen dat hun hond schuldig kijkt wanneer ze thuis komen, zonder ook maar het bewijs gezien te hebben van een geplunderde afvalbak, een kapot gescheurd kussen of ander wangedrag. Dit gedrag kan verklaard worden door associatief leren, het proces waarbij een hond leert dat een bepaald gedrag een specifiek gevolg heeft. Denk bijvoorbeeld aan een reprimande of een andere straf. Dus de volgende keer als Fido naar je kijkt met die schuldige blik, dan is de kans groot dat hij eigenlijk wil zeggen ‘Je ziet er eng uit, wil je alsjeblieft niet zo tegen me schreeuwen?’

Afbeelding: Fragment van YouTube ’11 Guilty Dogs Who Are Very Sorry’

3. Honden zijn wolven en daarom moeten ze ook als wolven behandeld worden

De aanname dat honden, omdat ze van wolven afstammen, ook als wolven behandeld zouden moeten worden is werkelijk niet meer van deze tijd. Honden met wolven vergelijken is hetzelfde als mensen met chimpansees vergelijken, want de genetische afstand tussen deze soorten – een maatstaf om genetische verschillen tussen soorten te meten – is ruwweg hetzelfde. Terwijl mensen en chimpansees veel overeenkomstige gedragingen kennen, zijn mensen toch duidelijk anders en dat geldt ook voor honden en wolven. Hoewel honden genen delen met wolven en ook nog steeds juveniele kenmerken in zich dragen van de voorouderlijke wolven, hebben honden zich als soort geëvolueerd en gespecialiseerd. Ondanks de overeenkomsten is het gedrag van honden anders dan dat van wolven en hebben ze hun eigen niche gevonden.

4. Honden zijn roedeldieren

Als gevolg van het misplaatste geloof dat honden wolven waren, werd er ook vaak verondersteld dat honden roedeldieren zijn. Echter, onderzoek op het gebied van diergedrag gedurende de afgelopen 10 jaar laat zien dat dit niet het geval is. Studies van loslopende, in vrijheid levende populaties honden in Europa, India en Zuid-Amerika laten zien dat gedomesticeerde honden geen samenhangende roedels vormen, maar tijdelijke groepen met een losse structuur waar individuen komen en gaan, een eigenschap die men niet terug ziet in wolvenroedels. Anders dan wolven, zijn de meeste honden overwegend aaseters (scavengers) in tegenstelling tot actieve roofdieren. Daarom is het voor hen geen voordeel om in groepen te jagen of voedsel te delen.

5. Honden zijn dominant en proberen zich te laten gelden bij hun eigenaars en andere honden

Het idee van dominantie bij wolven en dus ook bij honden is grotendeels vervangen door een modernere manier van denken, gebaseerd op bewijzen die geleverd zijn door gedragswetenschappelijke onderzoeken gedurende de afgelopen 25 jaar. Terwijl de wetenschap het allang heeft afgewimpeld, blijft het idee van dominantie nog hardnekkig bestaan in de hoofden van velen mensen, mede door populariteit van de op dominantie gerichte trainers in de media, met name op TV. Helaas heeft dit ertoe geleid dat onze beste vriend, de hond, vaak verkeerd begrepen wordt. Waarbij alles wordt bestempeld als dominant; opspringen, aan de lijn trekken, op bed slapen, eten stelen, weerstand tegen trimmen. De aversieve (harde) trainingsmethoden die vaak geassocieerd worden met de dominantie ideologie staan erom bekend dat ze potentieel stress en trauma veroorzaken. Ze zorgen ervoor dat een hond in zichzelf keert of nog erger agressie in zal zetten. Uiteindelijk komt het er op neer dat het de relatie tussen hond en mens beschadigt. Deze mythe heeft onze honden veel onrecht aangedaan.

John Bradshaw legt in zijn boek Dit is de hond (2012) duidelijk uit dat honden anders zijn dan wolven en hij ontmaskert de dominantietheorie op een heldere wijze.

6. Sommige honden hebben een ‘will to please’

Deze mythe is sterk geworteld in het antropomorfisme – simpel gezegd, we hebben de neiging om menselijke eigenlijkschappen aan niet-menselijke wezens toe te kennen en dan met name aan onze huisdieren. Honden komen niet ter wereld met een aangeboren verlangen om mensen te behagen, maar in plaats daarvan worden ze wel gemotiveerd door aandacht, voer, complimenten, speeltjes en spel of iedere andere prettige beloning. Uiteindelijk zullen honden ontdekken wat voor hen een voordeel oplevert en hoe ze dat kunnen bereiken. Sommige honden zijn meer gemotiveerd dan anderen en zullen harder werken voor een beloning, en van deze honden wordt dan vaak gezegd dat ze een ‘will to please’ hebben.

7. Je kunt een oude hond geen nieuwe kunstjes leren

Er is geen bewijs om te suggereren dat oudere honden geen nieuwe cues of gedragingen kunnen leren, en reeds bestaande gedragingen hoeven geen belemmering te vormen om nieuwe gedragingen te leren. Honden hebben gedurende hun hele leven zowel mentale als fysieke stimulatie nodig. Zolang de hond gezond is, lekker in zijn vel zit en geen pijn heeft en plezier heeft in korte trainingssessies, dan is er geen reden waarom hij geen nieuwe kunstjes kan leren. Zorg er wel voor dat je vriendelijke positieve bekrachtiging (beloning) gebruikt en je niet je eigen wil opdringt aan je oudere hond wanneer hij geen interesse toont of de training lijkt te willen ontlopen.

8. Honden die grommen zijn agressief

Grommen is een reactie op een waargenomen bedreiging. Het betekent dat het waarschijnlijk kan gaan escaleren naar agressie als de dreiging doorgaat. Grommen kan in veel verschillende contexten voorkomen en het betekent niet dat een hond automatisch als agressief bestempeld kan worden.

Een hond kan grommen omdat hij pijn heeft en niet aangeraakt wil worden.
Een rustige, oudere hond kan grommen naar een onstuimige, drukke pup die graag wil spelen.
Een aangelijnde hond kan grommen als hij wordt bestormd door een loslopende hond.
Een nerveuze hond of een hond met een gebrek aan positieve ervaringen met honden of mensen in zijn jonge leven kan grommen in een voor hem moeilijke situatie.

Grommen is een waarschuwingssysteem wat vooraf gaat aan snappen en bijten – dit zijn gedragingen die als laatste redmiddel worden ingezet als een hond al eerder zonder resultaat en op niet agressieve wijze heeft geprobeerd iets duidelijk te maken. Sommige honden die hebben geleerd dat ontwijkende strategieën hen voorheen niet uit de problemen hebben geholpen, zullen eerder overgaan tot grommen en een agressieve houding zodra ze met een potentiele dreiging te maken hebben.

Sommige honden grommen tijdens het spelen, de zgn. ‘speelgrom’. Dit is prima zolang het spel niet uit de hand loopt door toenemende opwinding en het grommen niet escaleert.

9. Van trekspelletjes worden honden agressief

Een ander populaire mythe die je misschien zelfs in boeken bent tegen gekomen in het verleden. Echter, recent onderzoek door gedragswetenschappers aan de Universiteit van Bristol bevestigt deze theorie niet. Eén onderzoek toont ook aan dat de veronderstelling dat je als eigenaar het spel altijd moet winnen niet relevant is. Een trekspelletje zal je hond niet aanmoedigen agressief te worden, maar om te voorkomen dat het spel uit de hand loopt is het wel belangrijk je hond enige beheersing aan te leren door pakken en loslaten op cue te zetten. Wild spelen en stoeien met puppy’s is niet aan te bevelen omdat je daarmee het wilde spel met andere honden en mensen aanmoedigt.

10. Troosten van een bange hond werkt belonend en zal de angst versterken

Tot voor kort, geloofde men nog dat het troosten van een hond die bang is – voor bijvoorbeeld vuurwerk, onweer, verkeer, andere honden etc. – zou kunnen werken als een bekrachtiger met als gevolg dat de angst in stand gehouden wordt of zelfs verergert. Echter, ook dit is door recent onderzoek weerlegt. Alle honden zijn verschillend, en voor sommigen zorgt de aanwezigheid en een beetje geruststelling van de eigenaar ervoor dat ze beter met de situatie om kunnen gaan als ze bang zijn. Kalm en ontspannen geruststellen met weinig ophef zal voorkomen dat je jouw angst naar je hond communiceert, dus probeer vooral zelf ook rustig te blijven. Lees hier meer over in dit artikel.

Referenties

A Quaranta, M Siniscalchi, G Vallortigara, Asymmetric tail-wagging responses by dogs to different emotive stimuli, Current Biology, 2007 Mar 20;17(6):R199-201.
Marcello Siniscalchi et al., Seeing Left- or Right-Asymmetric Tail Wagging Produces Different Emotional Responses in Dogs, Current Biology, Volume 23, Issue 22, p2279–2282, 18 November 2013.
Alexandra Horowitz (2009). Disambiguating the “guilty look”: Salient prompts to a familiar dog behaviour.Behavioural Processes 81, 447–452
Julie Hechta, Ádám Miklósia, Márta Gácsia (2012). Behavioral assessment and owner perceptions of behaviors associated with guilt in dogs. Applied Animal Behaviour Science 139, 134– 142
Lord K, Feinstein M, Smith B, Coppinger R., Variation in reproductive traits of members of the genus Canis with special attention to the domestic dog (Canis familiaris), Behavioural processes. 2013 Jan;92:131-42. doi: 10.1016/j.beproc.2012.10.009. Epub 2012 Oct 30.
John W.S. Bradshaw, , Anne J. Pullen1, , Nicola J. Rooney, Why do adult dogs ‘play’?, Behavioural Processes Volume 110, January 2015, Pages 82–87
Jennifer L. Bryan, , Michelle C. Quist, Chelsie M. Young, Mai-Ly N. Steers, Dawn W. Foster, Qian Lu, Canine comfort: Pet affinity buffers the negative impact of ambivalence over emotional expression on perceived social support, Personality and Individual Differences Volume 68, October 2014, Pages 23–27