Graanvrij hondenvoer en DCM (hartziekten)
Alles is onderhevig aan mode en ook hondenvoer ontkomt er niet aan. Een goed voorbeeld is graanvrij hondenvoer, dat in korte tijd bijzonder populair is geworden. Het idee om honden graanvrij te voeren klonk op zich niet eens zo vreemd – tenslotte eten wolven ook geen graan, zo was de gedachte.
Uiteraard sprongen fabrikanten van hondenvoer hier direct op in en prezen hun nieuwe producten de hemel in. Een van de belangrijkste voordelen van graanvrij hondenvoer zou zijn dat het perfect geschikt was voor honden met allergieën. De volgende symptomen werden onder meer genoemd, zonder daar overigens enig bewijsmateriaal voor aan te voeren:
- Overmatig winden laten,
- Slappe stoelgang of juist constipatie,
- Huiduitslag,
- Braken,
- Jeuk, bijten of likken aan de huid,
- Frequente infecties.
Ook esthetische voordelen kwamen aan bod: van een minder schilferige huid, een mooiere glanzende vacht, wittere tanden tot minder stinkende hondenkusjes.
Toename van aantal honden met DCM
In 2019 echter ontving de FDA, de Amerikaanse tegenhanger van de NVWA, steeds meer signalen dat graanvrij hondenvoer mogelijk verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de toename van hartziekten bij honden, met name gedilateerde cardiomyopathie (DCM). Cardiomyopathie betekent letterlijk ‘ziekte van de hartspier’. Bij gedilateerde cardiomyopathie is het hart vergroot en is de pompfunctie van het hart afgenomen. Hierdoor kan het hart het bloed slecht rond pompen en treden er compensatiemechanismen op:
- het hart gaat sneller slaan
- één of beide kamers gaan uitzetten (meestal de linkerkamer)
- als gevolg daarvan gaan ook de linker of beide boezems uitzetten
Ondanks deze compensatiemechanismen blijft het slagvolume (hoeveelheid bloed die met een hartslag in de aorta gepompt wordt) klein door de slechte samentrekking van het hart.
Door uitzetten van de hartkamers kunnen hartkleppen gaan lekken en daardoor kan een hartbijgeruis ontstaan. Vergrote boezems verhogen de kans op boezemfibrilleren. De boezems trekken dan niet meer gecoördineerd samen maar ‘fladderen’, waardoor de kamers niet meer effectief gevuld worden.
DCM kan erfelijk zijn, maar de plotselinge toename in meldingen was verdacht. Pas in 2021 begon men iets meer te begrijpen van de mogelijke relatie tussen DCM en graanvrij hondenvoer. Hondenbrokken bestaan voor een groot gedeelte uit ‘fillers’, oftewel vulstoffen. Voorheen was dat onder andere graan zoals de eiwitrijke schil van maïs; in het graanvrije dieet voornamelijk peulvruchten als erwten en linzen, aangevuld met aardappel.
Dat is in essentie een berg met zetmeel. Gewoonlijk zet het lichaam zetmeel om in glucose, waaruit het energie haalt. Sommige zetmeelsoorten, waaronder juist de soorten die voorkomen in peulvruchten, zijn zo opgebouwd dat ze door de hond niet goed afgebroken kunnen worden. Hoewel deze vulstoffen op zichzelf niet schadelijk zijn, zijn ze wel in (mogelijk te) grote hoeveelheden aanwezig en de hond heeft er niets aan. Voeg daar aan toe dat veel honden eenzijdig gevoerd worden en een gebrek aan noodzakelijke eiwitten en mineralen ligt op de loer.
Een van de unieke kenmerken van honden met dieetgerelateerde DCM is het het verloop van de ziekte. Hoewel DCM bij honden meestal een progressieve ziekte is met korte overlevingstijden, hebben meerdere onderzoeken aangetoond dat honden met dieet-geassocieerde DCM een significante echocardiografische verbetering laten zien en een langere overlevingstijd hebben na iets simpels als verandering van dieet – zoals nota bene het eten van voer waar wél granen in verwerkt zijn.
Conclusie
Nog steeds is meer niet duidelijk dan wel en de onderzoeken lopen nog steeds. Om die reden durven noch de FDA noch onderzoekers een keiharde uitspraak te doen en wordt graanvrij voeren vooralsnog niet afgeraden of verboden. De onderzoeken suggereren wel dat het woord ‘graanvrij’ niet moet worden vertaald met ‘beter’ en dat eenzijdig voeren sterk moet worden afgeraden. Ook moeten we niet vergeten dat een hond geen wolf meer is en dat zijn eetpatronen sinds domesticatie sterk zijn veranderd.
Meest recente resultaten van de onderzoeken:
- Caren E. Smith, Laurence D. Parnell, Chao-Qiang Lai, John E. Rush & Lisa M. Freeman Investigation of diets associated with dilated cardiomyopathy in dogs using foodomics analysis. Scientific Reports volume 11, Article number: 15881 (2021)
Credits
Dit artikel is met toestemming overgenomen van een uitgave van Border Collie Nieuws, Jaargang 45, Juni 2022 | Nr 231 en is geschreven door Hans van Rijsse.
Hans van Rijsse heeft ruim 20 jaar ‘moeilijke’ honden opgevangen voor o.a. asiels, Dierenbescherming en stichtingen met het doel deze te rehabiliteren en adoptiegereed te maken. Chemie, zijn originele vakgebied, komt voor veel van zijn artikelen goed van pas. Hans is tevens de vaste columnist van Border Collie Nieuws.
