Hoe zout is hondenvoer nu eigenlijk?

Als het gaat om welk hondenvoer goed of slecht is, dan hebben we allemaal zo onze eigen mening. Zo nemen we op basis van horen zeggen aan dat Frolic erg zout is, of dat ‘compleet’ hondenvoer echt compleet is en aan alle minimum eisen voldoet. Hoe dieper we in deze materie doken, des te meer we moesten constateren dat vertrouwen in etiketten, merken of ‘van horen zeggen’ voor de consument een belangrijkere rol lijkt te spelen dan harde feiten. Vooral de aanwezigheid van zout in hondenvoer lijkt voor velen een heikel punt te zijn. Op deze stof gaan we dieper in.

Wat is zout?

Op de lijst van ingrediënten achterop de verpakkingen van hondenvoer wordt gewoonlijk met geen woord gerept over zout. Daar is een reden voor, waarover later meer. De woorden “zout” en “zouten” hebben binnen de chemie een andere betekenis dan voor een chef in een restaurant. Zouten zijn chemische verbindingen tussen positieve en negatieve ionen, respectievelijk kationen en anionen. Er zijn vele chemische verbindingen die onder het kopje “zout” vallen en een aanzienlijk deel ervan is zeer giftig voor mens en dier. Als we het in dit artikel hebben over zout, dan hebben we het over natriumchloride, in de volksmond beter bekend als keukenzout.

Je kan niet zonder zout

Keukenzout wordt onder andere gebruikt om de smaak van een gerecht te verbeteren, of om te voorkomen dat voedsel bederft. Het is ook onmisbaar in ons lichaam; zonder zout kunnen menselijke cellen niet goed functioneren en is een gezonde vochthuishouding onmogelijk. Voeding moet dus een zeker gehalte aan zout bevatten, anders worden we ziek. Dat geldt ook voor onze viervoeters.

Zout is lekker

De meeste mensen vinden van wel, maar onderzoeken tonen aan dat een hond daar heel anders tegenaan kijkt dan wij vaak denken. Gegeven de keuze zal de hond liever gaan voor iets zonder al te veel zout dan iets met veel zout. Natuurlijk vinden ze onze chips lekker, maar vooral vanwege de aardappel en het vet. Het zout nemen ze mogelijk voor lief. Je zal een hond ook niet snel zoutkristallen zien oplikken of zout water zien drinken “omdat dat zo lekker is”.

Te veel zout is gevaarlijk

Ja, met name voor mensen. Te veel en vaak zout eten wordt geassocieerd met allerlei kwalen, zoals hoge bloeddruk en daaruit voortvloeiende hart- en vaatziekten. Een gezonde hond heeft echter een totaal andere fysiologie: een teveel aan zout wordt gewoon via de urine afgevoerd en heeft geen enkel effect op de bloeddruk.

Bij inname van extreme hoeveelheden kunnen er uiteraard wel gezondheidsproblemen ontstaan, zoals bij de nieren. We hebben het dan over hoeveelheden die je in hondenvoer nooit en te nimmer aan zal treffen, al was het maar omdat geen hond het dan nog wil eten. Voor honden met bepaalde gezondheidsproblemen (hart, nieren) gelden andere regels. (Beynen A.C. Hartdieet voor de hond. Dier-en-Arts 2017; Nr. 1/2: 18-21.)

Minimum hoeveelheden

Het geven van voer waar voldoende zout in zit is dus van groot belang. Hiervoor bestaan richtlijnen die vastgelegd zijn door de FEDIAF (European Pet Food Industry Federation) en het Amerikaanse NRC (National Research Council). De richtlijnen van beide instanties zijn grotendeels van elkaar overgenomen en derhalve nagenoeg identiek.

Richtlijnen zijn geen wettelijke eisen

Dat er richtlijnen zijn voor de samenstelling van hondenvoer betekent niet dat producenten zich daaraan dienen te houden: richtlijnen zijn geen wettelijke eisen. Bij een Engels onderzoek uit 2017 naar ‘compleet’ hondenvoer voldeed geen van de 177 geteste producten aan alle richtlijnen. De minst slechte brokken voldeden voor slechts 38% aan de richtlijnen; bij nat voer bleef de score steken op 28%. Vijf merken hondenbrokken kregen zelfs een score van 0% omdat ze op geen enkel punt aan de richtlijnen voldeden. Welke merken in dit onderzoek werden meegenomen is niet vrijgegeven, waarschijnlijk om juridisch getouwtrek te vermijden.

Dergelijke resultaten schudden je wel wakker: woorden als ‘Compleet’ of ‘Natuurlijk’ kunnen het beste gezien worden als betekenisloze marketingkreten en zeggen niets over de kwaliteit. Ook de prijs of reputatie van een merk biedt geen extra zekerheid. Een reportage van ABC7News over peperduur voer wat alleen op recept via de dierenarts verkrijgbaar is, onthulde dat er qua samenstelling geen enkel verschil is met voer uit de supermarkt. Sommige peperdure varianten bleken zelfs slechter te scoren dan supermarktvoer, dit omdat er glyfosaat in werd aangetroffen.

Interpreteren FEDIAF tabellen

Het interpreteren van de tabellen vereist wat zorgvuldigheid en enige kennis van chemie. Zo komt het woord “zout” of “salt” nergens in de documenten voor, wat tevens de reden is waarom je er op verpakkingen tevergeefs naar zal zoeken. In plaats daarvan wordt zout opgesplitst in de respectievelijke elementen, te weten natrium en chloor. Daar bestaan richtlijnen voor, niet voor de bronnen waaruit deze elementen worden verkregen (zeezout, keukenzout). In het Engels spreekt men over sodium in plaats van natrium, ondanks dat het element in het periodieke systeem wordt aangeduid met Na. De historie achter deze ietwat ongelukkige vertaling is onduidelijk en heb ik niet uitgezocht, maar het is belangrijk om dit te weten als je in Engelstalige tekst naar natrium zoekt. Hetzelfde geldt voor kalium (K), wat in het Engels potassium heet.

Meerdere meetmethodes

Er zijn meerdere invalshoeken denkbaar voor het vaststellen van minimum en maximum hoeveelheden: op basis van het gewicht van de hond, op basis van calorische waarde, op basis van het product zoals het door de fabrikant aangeleverd wordt, of op basis van droge stof. Bij de laatste methode wordt het voer eerst gedroogd voordat het wordt geanalyseerd. Dit levert nauwkeurige meetgegevens op en maakt vergelijken een stuk eenvoudiger.

Volgens de richtlijnen dient 100 gram hondenvoer (0% vocht) minimaal 0,22 gram natrium te bevatten. Maximum of gevaarlijke hoeveelheden zijn niet van toepassing en worden derhalve niet vermeld, dit in tegenstelling tot andere ingrediënten of toevoegingen zoals calcium en vitamine D. Volgens Amerikaanse onderzoeken houden de meeste merken hondenbrokken zich gemiddeld keurig aan het voorgeschreven minimum, met een enkele uitschieter naar boven of naar beneden.

En Frolic dan? We hebben dat laten analyseren door een onafhankelijk laboratorium. Om incidentele meetfouten uit te sluiten werd de analyse meerdere malen uitgevoerd. Gemiddeld kwam men uit op 1.67% zout op basis van droge stof. Dit moeten we nog omrekenen naar het gewicht in natrium. Zout bestaat voor 38.5% (gewichtsprocenten) uit natrium en dan komen we uit op circa 0,6 gram per 100 gram. De aanbevolen minimum hoeveelheid van 0,22 gram wordt dus ruimschoots gehaald. Het zou wat minder mogen zijn, maar we zien hier niets extreems.

Om zout hoef je je dus in principe weinig zorgen te maken. Andere ingrediënten of toevoegingen zijn veel risicovoller als er tijdens de productie fouten worden gemaakt. Zo hebben vitamine D vergiftigingen met dodelijke afloop in de VS en Canada dit jaar geleid tot terugroepacties van meerdere merken hondenvoer, waaronder die van naam en faam.

Referenties

Credits

Hans van Rijsse heeft ruim 20 jaar ‘moeilijke’ honden opgevangen voor o.a. asiels, Dierenbescherming en stichtingen met het doel deze te rehabiliteren en adoptiegereed te maken. Chemie, zijn originele vakgebied, komt voor veel van zijn artikelen goed van pas. Hans is tevens de vaste columnist van Border Collie Nieuws.