De hond als assistent bij coaching

Kijk in de spiegel

Ben je coach, therapeut of begeleidt je mensen op een andere manier dan loop je vast wel eens tegen je eigen grenzen aan. Je komt niet verder met een cliënt omdat deze in cirkeltjes blijft ronddraaien of grote moeite heeft om zijn eigen veranderpotentieel te zien of in te zetten. Het kan effectief zijn om in dat geval eens “out-of-the-box” te denken. Een hond inzetten als co-coach is een interventie die kan helpen om je cliënt weer of meer in beweging te krijgen. De hond zal je cliënt uitdagen om diep in de spiegel te kijken.

Kan een hond jouw cliënt uitdagen om eens diep in de spiegel te kijken?

Wat is spiegelen met honden, hoe is de relatie met hondenfluisteren, wanneer gebruik je het, hoe werkt dat dan en vooral wat levert het op? Dit artikel wil in een beknopte reflectie antwoord geven op deze vragen. Het werken met honden als co-coach is een laagdrempelige en speelse manier om direct tot de kern door te dringen bij de cliënten.

Honden zijn onbevooroordeeld, eerlijk en glaszuiver in hun feedback.

Ze kunnen een coach of therapeut helpen om op een veilige en prettige manier cliënten te confronteren met het effect dat hun gedrag kan hebben. Zij helpen de coach om zijn cliënten zich sneller bewust te laten worden van hun eigen rol binnen de thema’s waarvoor ze onder begeleiding zijn. Door deze bewustwording te gebruiken en uit te bouwen kan men samen effectiever werken aan verandering of gedragsverbetering.

Wat is spiegelen met honden?

Onder “spiegelen” verstaan we dat men het gedrag van de ander, in dit geval een hond, gebruikt om zich bewust te worden van het eigen gedrag, de woordelijke communicatie en de lichaamstaal. Spiegelen gaat over het leiderschap over zichzelf en over anderen.

Spiegelen gaat tevens over de wijze waarop men anderen wel, of misschien juist niet, motiveert. Door spiegelen wordt onbewust gedrag bewust gemaakt. Spiegelen is ervaringsleren. Door een cliënt in de spiegel te laten kijken die een hond hem voorhoudt, ontstaat er een bewustwordingsproces.

Een bepaald gedrag of patroon wordt uitgekristalliseerd, versterkt of vergroot. Cliënten hebben vaak heel snel door dat de hond “natuurlijk” reageert op hun acties of manier van zijn. Er zitten geen filters tussen. Het is onbevooroordeeld en er is geen ontsnappen aan. Men krijgt precies terug wat men zelf geeft en dat kan soms lachwekkend of confronterend zijn.

Hoe dan ook er ontstaat meer duidelijkheid over het effect dat het gedrag van een cliënt heeft op de hond. De spiegelaar-coach helpt de cliënt om de vertaalslag te maken naar de praktijk van alledag, in het privéleven of op de werkvloer. Doordat de cliënt het gebeuren ervaart in het hier en nu, in fysiek voelen, horen, zien en ruiken ontstaat al snel een doorgang om de ervaring te vertalen richting de coach- of begeleidingsvraag. De ervaringen blijven in beelden, geluiden en lichaamsgevoel nog lang aanwezig in het systeem van de cliënt.

Wie kan een hondenspiegelaar inschakelen?

Dit artikel richt zich op coaches en therapeuten. Maar in principe kan iedereen die eens in de spiegel wil kijken een hondenspiegelaar inzetten om bewust te worden van het eigen gedrag en het effect daarvan op de ander. Om het onbewuste bewust te maken. Met iedereen bedoelen we o.a. managers, leiders, teams, organisaties, kinderen (met of zonder bijzonderheden), echtparen (met of zonder problemen), particulieren, werkelozen, depressieven.

Wanneer gebruik je het spiegelen?

Er is eigenlijk geen restrictie om het spiegelen met honden in te zetten. In samenwerking met een ervaren spiegelaar kun je zelfs cliënten helpen die bang zijn voor honden. Carla Dert, een ervaren loopbaancoach (zie LoopbaanVisie nr4 okt 2011), vat het als volgt samen:

“In het proces van persoonlijke beroepsmatige ontwikkeling is altijd de trits ‘weten, ervaren en integreren’ te herkennen. ‘Weten’ staat voor kennis en bewustzijn (onbewust en bewust onbekwaam). ‘Ervaring’ staat voor doorleving, vaardigheid en communicatie (bewust bekwaam,oefenen). ‘Integratie’ staat voor verinnerlijken van situationeel passend gedrag (onbewust bekwaam). De volgorde kan van coachee tot coachee verschillen. Wanneer je als coach met een coachee niet verder komt met ‘praten over’ een bepaald thema of zelfs daar al niet aan toe komt, is een interventie op ervaringsniveauwaarschijnlijk een betere insteek”.

Kortom heb je als coach het gevoel dat ervarend leren bij je cliënt past dan is het spiegelen met honden een effectieve interventie methode.

Hoe werkt spiegelen?

Tijdens het spiegelen kan men op verschillende manieren naar de cliënt kijken.

Metaforisch
Gericht op zichtbaar gedrag
Gericht op (onuitgesproken) emoties
Gericht op de balans tussen wat iemand voelt van binnen en uitstraalt naar buiten toe.

Bij de meeste spiegelsessies komen alle 4 de manieren aan bod tenzij er een duidelijke vraag is naar één specifieke manier van kijken.
Wat zich voordoet tijdens een spiegelsessie kun je als coach dus op verschillende wijze benoemen, oppakken en vertalen naar de praktijk.

Metaforisch

Metaforisch kan men de cliënt vragen wat het uiterlijk of het gedrag van een hond oproept, waar het hem aan doet denken, op welke wijze het roedelgedrag past binnen een team of organisatie, wat het natuurlijke leiderschap van de roedelleider voor lessen in zich heeft voor leidinggeven aan een bedrijf of gezin.

Gericht op zichtbaar gedrag

Als spiegelaar kun je je vizier ook richten op de zichtbare gedragingen van de cliënt met een direct waarneembaar effect op de hond. Je kunt bijvoorbeeld kijken naar de vrijheid die de hond krijgt aan de lijn en los, hoe de hond gemotiveerd wordt, hoe maken beiden contact, hoe duurzaam is dat contact is etc. De spiegelaar kan de cliënt helpen om zich bewust te worden van zijn natuurlijke aanpak richting de hond.

Gericht op (onuitgesproken) emoties

Ook emoties dienen een plaats te krijgen binnen een spiegelsessie. Het is de taak van spiegelaar-coach om hiervoor te zorgen binnen het kader van de vraagstelling van de cliënt.

De reactie van een hond of het schijnbaar uitblijven daarvan kan diepe indruk op cliënten maken.
Honden kunnen mensen tot in het diepst van hun ziel raken. Een hond die zich door de juiste benadering helemaal overgeeft, roept vaak heftige emoties op.
Een hond die er gelijk vandoor gaat als hij los van de lijn mag en een cliënt vervolgens ogenschijnlijk volledig negeert, kan frustratie en boosheid oproepen.

Dergelijke emoties hebben ruimte nodig om er te mogen zijn, doorleefd en gezien te worden.

Balans tussen wat iemand voelt van binnen en uitstraalt naar buiten toe

De balans tussen wat iemand voelt van binnen en uitstraalt naar buiten toe kan duidelijk worden doordat de hond zeer direct reageert als de cliënt niet congruent is in zijn lichaamstaal.Is de cliënt wel zo zeker als hij zich voordoet? Heeft hij echt dat zelfvertrouwen om aan iets te beginnen? Als de “binnenkant” niet congruent is met de “buitenkant” zullen honden dat direct doorhebben. Verborgen patronen kunnen zichtbaar gemaakt worden en zo komt er ruimte voor bewustwording van onbewuste onbekwaamheid of nog onontdekte kwaliteiten.

Wat levert het op?

Het spiegelen met honden biedt je cliënt de mogelijkheid om op een laagdrempelige manier diep in de spiegel te kijken. Zo diep, uiteraard als de cliënt dat zelf toe wil laten. Doordat hij deze interventie kan zien, voelen (fysiek en emotioneel), ruiken en zelfs proeven wordt de cliënt in heel zijn wezen uitgedaagd. En reken maar dat de honden uitdagend zijn. Alle representatiesystemen worden aangesproken waardoor de ervaring nog lang blijft hangen. Jaren later weten mensen zich vaak nog een ervaring te herinnerendie werd opgedaan in een spiegelsessie. Dit worden zogenaamde levensankers waar men steeds weer naar terug kan grijpen.
Hondenspiegelen begint bij bewust-worden en zet de cliënt op het spoor van bewust-zijn!

Wat kost het?

Hondenspiegelen is altijd maatwerk. Variabelen zijn:

Gaat de spiegelaar alleen aan de slag met cliënt of samen met coach/therapeut?
Hoeveel sessies gaan het worden en hoe lang duren de sessies?
Is het op locatie of bij Hondenspiegel zelf?

Vanuit de zorgverzekeringen zijn er geen standaardvergoedingen voor het spiegelwerk op zich zelf. Zodra dit in samenwerking gebeurt met een erkend therapeut, waarbij het spiegelen een integraal onderdeel is van een erkende vergoede therapie, dan zal dit hoogstwaarschijnlijk wel vergoed worden.

Coaching wordt veelal zowiezo niet vergoed door zorgverzekeringen, eventueel via de werkgever wel.

Waar kun je terecht?

Hondenspiegel werkt door het hele land, daar kun je dus altijd terecht. Er zijn uiteraard meer organisaties die honden inzetten als spiegel in hun trainings-, coachings- of therapiepraktijk.
Je kunt informeren bij o.a.:

In de media

Artikel: “Hond als Coach” in LoopbaanVisie (Nr 4, 2011 – p 38-41) Download PDF
Artikel: “Natuurlijk Leiderschap” in Opleiding en Ontwikkeling (Nr 10, 2008 – p20-23) Download PDF
Engel. B. (2011). SpiegelTrainer een mooi beroep. Nog niet gepubliceerd.