Hoog-risico honden of hoog-risico mensen?

Alle honden kunnen bijten

In principe kan elke hond bijten. De motivatie om te bijten kan verschillend zijn. Windhonden en Terriërs hebben bijvoorbeeld de genetische aanleg om te jagen en prooidieren te doden (jachtagressie). Angstige honden of honden die pijn hebben, bijten uit zelfverdediging (defensieve agressie) en weer andere honden gaan vechten om iets te krijgen wat een andere hond heeft (competitieve agressie). Het gedrag kan dus genetisch van aard zijn, maar socialisatie en opvoeding spelen ook een hele belangrijke rol. Zoals genoemd kan er ook een medische reden (pijn, jeuk, ongemak) zijn dat een hond van zich afbijt. Het komt niet vaak voor, maar enkele honden kunnen door een neurologische afwijking ook agressief gedrag vertonen.

Foto boven: Judith Smit

Onderzoek heeft uitgewezen dat kleine hondjes relatief vaak agressief gedrag inzetten. Als een Chihuahua bijt, dan is de schade echter beperkt; de beet door een klein hondje wordt zelden gevolgd door een ziekenhuisbezoek of een bericht in de media. Iemand zal ook niet gauw aangifte doen nadat hij gebeten is door een Shih-Tzu. Kleine honden vormen een klein risico. Niemand ligt wakker van een schrammetje.

De cijfers

In februari 2017 publiceerde RDA het document ‘Hondenbeten aan de Kaak gesteld’ met daarin de volgende cijfers:

Er zijn in Nederland ongeveer 1,5 miljoen honden (Dibevo en NVG, 2017). Onderzoek uit 2008 geeft aan dat er in Nederland jaarlijks circa 150.000 mensen gebeten worden door honden waarbij circa 50.000 mensen medische zorg ontvangen en er circa 230 mensen worden opgenomen in het ziekenhuis. Gemiddeld leiden bijtincidenten tot één dodelijk slachtoffer per jaar (Commissie van Sluijs, 2008). Over incidenten waarbij honden andere honden bijten, zijn geen cijfers bekend.

Ongeveer 2/3 van deze incidenten vindt binnenshuis plaats met de eigen of bekende hond, vaak zijn kinderen het slachtoffer. Deze incidenten kunnen voorkomen worden door o.a. voorlichting. Incidenten die in de openbare ruimten plaatsvinden vergen een andere aanpak omdat ze het veiligheidsgevoel voor burgers op negatieve wijze beïnvloeden.

Ieder ernstig bijtincident is er één te veel. Daar zal iedereen het over eens zijn. Naast de fysieke schade is er ook de emotionele schade, niet alleen bij het slachtoffer maar ook vaak bij de dader. Geen enkel weldenkend mens wil dat zijn hond een kind of ander dier verwondt of doodt. Dit maatschappelijke probleem vraagt om een oplossing. Echter de manier waarop bijtincidenten teruggedrongen zouden moeten worden roept al jaren discussie op. Met name de rasspecifieke wetgeving, het zero tolerance beleid (RDA) en de huidige gedragstesten en inbeslagname roepen nu veel weerstand op.

In maart 2019 werd het onderzoeksrapport ‘Hoog-risico honden, een bijtend probleem?’gepubliceerd, een fenomeenonderzoek naar bijtincidenten en hondengevechten door Bureau Beke en Universiteit Utrecht. De rapportage is hier te downloaden.

Wat is een hoog-risico hond?

In februari 2017 werd er advies uitgebracht door de Raad voor Dieraangelegenheden (RDA) aan de overheid. In mei 2017 is daar een besluit over genomen: als een hoog-risico hond ernstig letsel veroorzaakt bij een ander dier of bij een mens dan volgt euthanasie van de hoog-risico hond. Ook worden preventieve maatregelen geadviseerd zoals verplicht muilkorven en kort aanlijnen. RDA heeft een lijst opgesteld van honden met een hoog risico. Een hond vormt een hoog risico als hij ernstig letsel kan aanbrengen door zijn bijtgedrag (lage aanvalsdrempel, niet waarschuwen, niet loslaten, schudden) in combinatie met zijn bijtkracht en karakter.

Het draait dus om: Kans x Impact

Onderstaande rassen staan op het moment van schrijven op de lijst met hoog-risico honden. Deze lijst is dynamisch en nog niet definitief. Het zal duidelijk zijn dat eigenaren van deze rassen zich grote zorgen maken.

Foto Elina Walter: Koji met haar hond Dinah-Mite

De lijst van hoog-risico honden

Onderstaande hondenrassen, lookalikes en kruisingen vallen in 2019 in de categorie ‘hoog-risico op agressief gedrag’. De rassen met een * stonden in 2017 nog op de lijst, maar zijn er later weer vanaf gehaald.

Akita
Alano
American Bulldog
American Pitbull Terriër
American Staffordshire Terrier
Anatolische herder
Bandog
Boerboel
Bordeauxdog *
Boxer *
Bull Mastiff
Bull Terrier
Bully Kuta
Cane Corso
Dobermann *
Dogo Argentino
Dogo Canario
Engelse Bulldog *
Fila Brasileiro
Kaukasische Owcharka
Mastiff *
Mastino Napoletano *
Pitbull achtigen: alle kruisingen met een pitbull:
pocket bully, micro bully, pocket pitbull, extreme pocket bully, Regular bully, Regular Pitbull, xl en xxl pitbull, xl en xxl bully, rednose pitbull, rednose bully
Rottweiler
Shar-Pei *
Staffordshire Bull Terrier
Tosa
Zuid-Russische Owcharka

Stel je voor dat jouw hond een Amstaff of Rottweiler is en nog nooit een vlieg kwaad heeft gedaan en onverhoopt toch in een situatie terecht komt waarin hij letterlijk van zich af moet bijten? Moet hij dan dood? Een nachtmerrie voor iedere hondenbezitter.

Foto Judith Smit: Billie met zijn hond Bonnie.

Hoog-risico mensen

Ligt het probleem bij de hond of bij de mens? Helaas zijn er hondeneigenaren die zich niets aantrekken van regels of sociaal wenselijk gedrag. Zij liggen er ‘s-nachts niet van wakker van dat hun hond andere honden aanvalt. Regelmatig lezen we berichten in de media over bijtgrage honden die ondanks een aanlijnplicht en muilkorfgebod toch steeds weer de kans krijgen andere honden te grijpen, simpelweg omdat de eigenaar zijn verantwoordelijkheid niet neemt. Als je je als eigenaar bewust bent van het bijtgedrag van je hond en deze toch los door een woonwijk laat lopen, dan weet je dat je met vuur speelt en dat er slachtoffers kunnen vallen. Verantwoord hondenbezit is júist bij het houden van een agressieve (hoog-risico) hond van essentieel belang om problemen te voorkomen.

Een andere groep hoog-risico mensen zijn de zogenaamde ‘flatfokkers’. Dit zijn fokkers die op ‘vierhoog achter’ kruisingen fokken met het doel er flink geld aan te verdienen. Ze fokken met name op een stoer uiterlijk en niet op karakter. De puppy’s worden slecht gesocialiseerd en komen voort uit onverantwoorde foklijnen waarin agressie bovenmatig aanwezig is.

Dan bestaat er ook nog een groep fokkers die honden fokt speciaal voor de hondenvechtsport. Deze honden worden vaak ook nog eens getraind op bijtkracht en agressie. Als dergelijke honden terecht komen in de samenleving vormen ze een gevaar in de openbare ruimte. Mensen die zich met deze onverantwoorde fok bezig houden zijn niet te vergelijken met de serieuze fokkers die aangesloten zijn bij rasverenigingen. Want zij fokken juist op die kwaliteiten die honden meer geschikt maken als gezinslid. Een goede fokker zal ook belang hechten aan een goede socialisatie van de pups.

Agressieve hond? Neem je verantwoordelijkheid

Je hond heeft een impact op de mensen en dieren in de omgeving. Ook al heb je de liefste hond van de wereld; hij blaft binnens- en buitenhuis, hij doet zijn behoefte in de buurt en besnuffelt en bespringt misschien wel mensen die daar niet van gediend zijn. Als eigenaar neem je je verantwoordelijkheid en doe je je best om het overlast zoveel mogelijk te beperken. Jij hebt voor je hond gekozen, maar jouw buren hebben dat niet.

Heb je een agressieve hond? Dan zul je nog veel meer je best moeten doen om overlast te beperken. Als jij weet dat jouw hond agressief is naar mensen of andere honden, zul je extra maatregelen moeten treffen. Het maakt hierbij niet uit wat de drijfveren van je hond zijn of van welke ras jouw hond is. Of het een genetische aanleg betreft of dat je hond om andere redenen bijt: je dient ervoor te zorgen dat jouw hond niet in situaties komt waarin hij andere dieren of mensen kan verwonden of zelfs doden.

Heb je een agressieve hond en staat deze ook nog eens op de lijst met hoog-risico honden? Dan loop je een enorm risico je hond kwijt te raken bij dit nieuwe advies van RDA. Het kan ervoor zorgen dat jouw hond in beslag wordt genomen en geëuthanaseerd wordt na één ernstig bijtincident. Neem je verantwoordelijkheid, voor jezelf, je omgeving, maar ook voor je hond! (Foto Elina Walter)

Welke maatregelen kun je treffen?

Laten we voorop stellen dat veel mensen met een agressieve hond er niet voor gekozen hebben om zo’n hond te hebben. Ze schamen zich vaak, hebben het gevoel dat ze gefaald hebben en worden door de buurt nagekeken. Het is niet makkelijk om een ‘probleemhond’ te hebben. Vaak zitten mensen met hun handen in het haar.

Hoe kun je voorkomen dat jouw agressieve hond schade toebrengt? (Ongeacht het ras!)

Erken het probleem.
Zorg ervoor dat je tuin hermetisch is afgesloten zodat je hond niet kan ontsnappen. Uiteraard is het belangrijk dat je hond regelmatig uitgelaten wordt, maar zodra je hond in de tuin is, dient voorkomen te worden dat je hond kan ontsnappen. Is de schutting hoog genoeg? Kan je hond zich door de spijlen van het hek wurmen?
Lijn je hond aan tijdens het wandelen.
Start muilkorftraining. Het dragen van een muilkorf is voor veel mensen helaas nog steeds een taboe. Mensen schamen zich als ze met een gemuilkorfde hond over straat moeten lopen. Maar jij als verantwoorde eigenaar bent juist een voorbeeld voor anderen! Als je het op een vriendelijke manier aanleert, is het ook helemaal geen probleem voor je hond. Je neemt hiermee je hond ook in bescherming tegen zichzelf!
Leer het gedrag van jouw hond herkennen en leer in welke situaties hij geneigd is te bijten.
Leer stress-signalen bij jouw hond herkennen.
Ga trainen op basis van beloning. Trainen op basis van onderdrukking en fysieke correcties werkt agressie in de hand.
Zorg voor een evenwichtig leven voor je hond met positieve ervaringen en voldoende ontspanning.
Laat je hond nooit alleen achter met een potentieel slachtoffer: een kind, een andere hond etc.
De oorzaak van het gedrag kan medisch van aard zijn. Laat daarom eventueel een dierenarts naar je hond kijken.
Schakel een erkend gedragstherapeut in als het probleem te groot voor je is/wordt.

Foto Elina Walter: hond Dinah-Mite op vakantie in de Ardennen.

Op de lijst, maar niet agressief?

Staat jouw hond op de nieuwe lijst met hoog-risicohonden, maar is jouw hond niet agressief? Moet jouw hond nu ook gemuilkorfd over straat? Op dit moment wordt er alleen gesproken over een opgelegd aanlijn-, muilkorf- en gebiedsverbod voor specifieke honden. Gemeenten kunnen in de toekomst wellicht ook de keuze maken voor een generiek preventief aanlijn- en muilkorfgebod. Dit is nog in ontwikkeling.

Verplicht op cursus

Voorheen was het plan dat iedereen met een HR-hond verplicht op cursus zou moeten. Echter minister Carola Schouten van LNV ziet geen heil in een landelijk verplichte cursus. Ze denkt dat het beter is als gemeenten bepalen wanneer een hond een gevaar vormt en dán verplicht op cursus moet. Vertoond een hond agressief of afwijkend gedrag? Dan kan een gemeente op grond van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) maatregelen treffen en bijvoorbeeld een cursus verplichten. We wachten verdere ontwikkelingen af…

Foto Elina Walter: hond Dinah-Mite spelend op het strand.

Bronnen

Het advies van RDA (2017) richt zich o.a. op preventieve maatregelen, registratie en analyse, maatregelen gericht op de eigenaar en de hond. In onderstaande links kun je de details vinden van de aanbevelingen van RDA aan het kabinet: