Integratieve diergeneeskunde: de integratie van reguliere en alternatieve diergeneeskunde

Inleiding

Er zijn veel verschillende soorten namen voor veel soorten diergeneeskunde. Deze verschillende namen geven veel verwarring. Wat is reguliere diergeneeskunde, wat is alternatief, wanneer is iets holistisch, wat is complementaire diergeneeskunde? Sommigen vinden dat het allemaal dezelfde termen zijn of een grote overlap hebben en anderen zullen alternatief en holistisch heel zweverig vinden terwijl ze zweren bij complementaire behandelingen. En dan komen er de laatste jaren steeds meer met termen als integrale geneeskunde, integratieve geneeskunde en systeem geneeskunde bij….

Dit artikel is geschreven om meer duidelijkheid te geven over de verschillende termen. Want eigenlijk zit er tegenwoordig een steeds groter wordend draagvlak tussen de reguliere en alternatieve geneeskunde.

Wat houdt reguliere geneeskunde in?

De definitie van ‘geneeskunde’ is als volgt: ‘een interdisciplinaire vakgebied dat zich richt op de invloed die ziektes of afwijkingen hebben op het menselijk functioneren, zowel fysiek als psychisch, met als doel het herstellen van de gezonde toestand, het verzachten van symptomen of het voorkomen van pathologie’(1). De ‘reguliere geneeskunde’ is volgens Wikipedia een ‘Geneeskunde welke wordt onderwezen door de Nederlandse overheid erkende onderwijsinstellingen. Deze geneeskunde is gebaseerd op evidence based medicine, waarbij diagnostiek en therapie gebaseerd is op een bewijs’.

Wat is evidence based medicine?

Dit is een volgende vraag die dan opdoemt. De hele reguliere geneeskunde is hierop gebaseerd.
De definitie van evidence based medicine is volgens de grondleggers (Sacket en Feinstein) gebaseerd op 3 pijlers. Het integreren van klinische individuele expertise met het beste externe bewijs, dat vanuit een systematisch onderzoek beschikbaar is en waarbij rekening gehouden wordt met de voorkeuren, wensen en verwachtingen van de patiënt.

Figuur 1. Drie pijlers van Evidence based medicine

Dubbelblind gerandomiseerde onderzoeken

Echter is er een andere opvatting van Evidence-based medicine gaande die voornamelijk gebaseerd is op resultaten die zijn verkregen uit gecontroleerde klinische onderzoeken, het liefst dubbelblind gerandomiseerde onderzoeken (randomised controlled trial, RCT) of meta-analyses. Hierbij wordt de expertise van de behandelaar en de wensen van de patiënt minder waardevol geacht. Deze RCT onderzoeken zijn heel erg duur en daardoor afhankelijk van de belangen van bijvoorbeeld de overheid en farmaceutische industrie. Hierdoor zal er maar een deel gepubliceerd worden welke een gunstig effect hebben voor bovengenoemde industrie en instanties.

Naast deze sturing vanuit de industrie zijn er veel onderzoeken die ethisch niet mogelijk zijn en door de hoge kosten zullen er veel onderzoeken niet uitgevoerd worden waar wel vraag naar is. (2) Daardoor geven de dubbelblinde onderzoeken een erg vertekenend beeld in de (dier)geneeskunde. Wat ook meegenomen moet worden in de beoordeling van een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek is de klinische relevantie voor de behandeling van de individuele en unieke patiënt. Wat was het doel van het onderzoek, welke parameters zijn meegenomen, is er gekeken naar bijwerkingen en is het überhaupt financieel haalbaar als therapie (2).

In de praktijk zijn deze onderzoeken voor een goed relevant therapieplan moeilijk te interpreteren en lastig te gebruiken. Daardoor worden er ook veel andere onderzoeksmethoden gebruikt. Onderzoeken die goedkoper en praktijkgerichter zijn. Voorbeelden zijn hierin medische casuïstieken met of zonder een controle groep. Velen zullen medische casuïstieken niet zien als evidence based medicine, het is echter wel onderdeel van de piramide en is erg belangrijk in de ontwikkeling van de geneeskunde (3).

Figuur 2. Piramide Evidence based medicine

The heart of science is an essential balance between two seemingly contradictory attitudes – an openess to new ideas, no matter how bizarre or counterintuitive, and the most ruthlessly sceptical scrutiny to all ideas, old and new’ (Carl Sagan)

Wat betekent dit nu voor de geneeskunde? Veel patiënten, maar ook artsen denken dat de reguliere (dier)geneeskunde volledig is gebaseerd op RCT en dat dat de enige vorm van evidence based medicine is. Onderzoeken hebben aangetoond dat er maar, afhankelijk van de onderzoeken, 11 tot 70% van de behandelingen gebaseerd zijn op dubbelblind gerandomiseerde onderzoeken (4). Veel behandelingen zijn gebaseerd op casuïstieken en de ervaringen en meningen van de specialisten (1).

Wat is alternatieve geneeskunde?

De term ‘alternatieve geneeskunde’ wordt gebruikt voor een behandelwijze waar gee n wetenschappelijk bewijs voor geleverd is. Het is dus geen evidence based medicine. Daarom is een alternatieve geneeskunde officieel geen geneeskunde, maar een behandelwijze.

Wat is complementaire geneeskunde?

Een andere veel voorkomende term is de complementaire geneeskunde. Vrij vertaald zijn dit alle geneeswijzen die aanvullend ingezet kunnen worden naast de reguliere geneeskunde.
In de Engelse literatuur wordt dit vertaald als Complementary and Alternative Medicine (CAM), een term die weer veel vertaald wordt als ‘integrale geneeskunde’. Dus eigenlijk zijn in de Nederlandse taal met alle vertalingen vanuit de Engelse literatuur veel verwarringen ontstaan. De alternatieve, complementaire, CAM en integrale geneeskunde zijn zo verschillende termen voor hetzelfde. Dit terwijl er echt andere betekenissen aan zitten.

Wat is holistische geneeskunde?

Bij een holistische behandelwijze wordt het hele lichaam als een geheel gezien. Hierbij zijn lichaam en geest onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ziekten ontstaan als gevolg van interacties van meerdere invloeden waarop de behandeling ook gebaseerd moet worden. Deze invloeden kunnen gebaseerd zijn op mentaal, fysiek, energetisch, spiritueel en emotioneel vlak.

Wat is leefstijl geneeskunde?

Leefstijl geneeskunde is een nieuwe geneeskunde, komende uit initiatief van TNO en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in 2018. Hierbij worden evidence based voedsel- en leefstijlinterventies gebruikt als behandelplan. 80% van de ziekten bij mensen is leefstijl gerelateerd. Voedingsveranderingen en ingrijpende leefstijlveranderingen kunnen deze ziekten weer omkeerbaar maken. (8)

Misschien is leefstijlgeneeskunde moeilijk toe te passen in de diergeneeskunde, maar ziekten als obesitas, diabetes, hoge bloeddruk, stress en gebitsaandoeningen zijn zeker voeding en leefstijl gerelateerd.

Wat is systeembiologie?

Systeembiologie komt uit de Verengde Staten en is ontwikkeld in 1999 door Leroy Hood. In Nederland is de systeembiologie bij TNO Systems Biology Research verder in ontwikkeling gekomen. Systeembiologie is de wetenschap die biologische systemen op celniveau bestudeert als geheel (1) waarbij verbanden in complexe biologische processen ontdekt worden. Dit door middel van het wiskundig maken van cellen, genen en eiwitten. In de systeembiologie staat een levend organisme met alles continu in relatie tot elkaar, op alle niveaus en op een niet-lineaire, dynamische manier (5). Systeemgeneeskunde is de praktische toepassing van systeembiologie.

Wat is integrale of integratieve geneeskunde?

Integrale geneeskunde is dus een vertaling van CAM (Complementary and Alternative Medicine) en dus synoniem aan complementaire geneeskunde. Maar ook is integrale geneeskunde de officiële vertaling van ‘Integrative medicine’ (IM) (5). Dit geeft weer verwarring omdat integrative medicine echt een andere betekenis heeft als complementary and alternative medicine.

De integrative medicine is een jonge stroming in de geneeskunde. Integrative Medicine is in de Verenigde Staten in 1999 in het leven geroepen door een samenwerking met inmiddels meer dan 70 hoogstaande academische ziekenhuizen. (6) In Nederland hebben er in 2018 ook 6 ziekenhuizen zich bij dit consortium aangesloten. (7) De CIZG (Consortium voor integrale zorg en gezondheid) heeft tot doel om het beste van de reguliere en complementaire geneeskunde, op basis van wetenschappelijk onderzoek, dichter bij elkaar te brengen.

Het laatste jaar is ook de term integratieve geneeskunde bekender geworden. Ook dit is een vertaling van Integrative (veterinary) medicine en dus synoniem voor integrale (dier)geneeskunde. Persoonlijk heeft deze vertaling mijn voorkeur en zal ik hiermee verder gaan in dit artikel.

Vier pijlers van de Integratieve geneeskunde

De integratieve geneeskunde is gebaseerd op 4 gelijkwaardige pijlers.

1. Er is sprake van een gelijkwaardige arts-patiënt relatie. De patiënt staat hierin centraal en de arts heeft een ondersteunende functie als coach.
2. De patiënt neemt een actieve rol in de preventieve geneeskunde en zijn eigen genezingsproces.
3. De patiënt neemt een positieve rol in de omgang met elkaar en de omgeving. Dit draagt bij aan een positief genezingsproces.
4. Reguliere therapieën worden, waar mogelijk en wenselijk, gecombineerd met evidence-based complementaire therapieën. Dit moet leiden tot de meest effectieve, minst invasieve, minst toxische en goedkoopste behandelingsstrategie. Hierbij worden naast de lichamelijke aspecten ook de andere aspecten van de persoon betrokken.

Deze vier pijlers zijn natuurlijk te vertalen naar de integratieve diergeneeskunde.

1. De verzorger-dierenarts relatie waarbij de dierenarts, naast dierenarts, ook een coach is die ervoor zal zorgen dat jij als verzorger van je huisdier de basis legt voor een goede gezondheid. De verzorger blijft verantwoordelijk voor de gezondheid van haar/zijn huisdier.
2. Het belang van preventieve diergeneeskunde.
3. Een gezonde omgeving en de wisselwerking tussen lichaam, geest en spiritualiteit. Hierin is ook de relatie tussen de verzorger, andere gezinsleden en het huisdier heel belangrijk.
4. Het gebruik van evidence-based complementaire diergeneeskunde naast de reguliere diergeneeskunde. Hierbij wordt de meest effectieve therapie, die zo min mogelijk invasief en toxisch is, gezocht om je dier te genezen.

Waarom integratieve diergeneeskunde?

Waarom zou je kiezen voor een dierenarts die zich heeft verdiept in de integratieve diergeneeskunde? In Nederland zijn de meeste dierenartsen nog heel regulier aan het werk. Maar we zien hier wel een kentering in. Het grote internet wordt steeds groter waardoor er nieuwe inzichten en mogelijkheden komen en veel mensen leven steeds bewuster en willen niet direct reguliere medicatie geven.

Redenen om te kiezen voor de integratieve diergeneeskunde kunnen de volgende zijn.

• Wanneer je een combinatie van de reguliere diergeneeskunde wilt hebben met het beste van de complementaire en alternatieve behandelingen.
• Wanneer je wilt dat je huisdier op een diervriendelijke, natuurlijke en holistische manier wordt behandeld.
• Wanneer je preventieve geneeskunde hoog in het vaandel hebt staan. Door gezonde voeding en een integratieve, holistische benadering kan het lichaam goed in balans blijven. Een ziekte heeft dan veel minder kans.
• Wanneer je bij een reguliere dierenarts niet verder komt; als je dier daar ‘uitbehandeld’ is of wanneer je een second opinion wilt bij een bepaalde ziekte of een bepaald symptoom.
• Wanneer je minder reguliere medicijnen wilt geven bij een chronisch ziek dier of als er te veel bijwerkingen zijn.

Integratieve diergeneeskunde als brug

De reguliere geneeskunde is erg in ontwikkeling waarbij er ook steeds meer inzichten komen in de ziekteleer van verschillende ziekten. Veel ‘alternatieve’ orthomoleculaire supplementen (zoals microbioom herstellende supplementen) worden nu steeds vaker ingezet in een regulier behandelplan. Ook met behulp van de wetenschappelijke systeembiologie worden verschillende aspecten in bijvoorbeeld de acupunctuur bewezen en er zijn nu mooie onderzoeken die het darmbioom verder in kaart brengen en relaties maken met ziekten. (9)

Doordat ook de opleiding van alternatieve geneeskunde steeds hoger worden en steeds meer gebaseerd worden op evidence based medicine wordt het integreren van deze alternatieven in de reguliere geneeskunde steeds makkelijker. Dit heeft ook zijn uitwerking in de politiek. In Zwitserland zijn veel complementaire geneeskunde volledig erkend door de overheid en sinds 2019 is de Traditionele Chinese Geneeskunde ook erkend door de World Health Organisation.

Conclusie

Veel geneeswijzen vallen dus onder veel verschillende termen. Homeopathie bijvoorbeeld, is dus een complementaire en holistische geneeskunde. Maar het valt niet (meer) onder een alternatieve behandelwijze. Doordat er steeds meer gebruik gemaakt wordt van grootschalige onderzoeken, gebruik makend van casuïstieken vallen homeopathie, maar ook bijvoorbeeld de Chinese Geneeskunde en veel andere geneeskundes onder evidence based medicine.

In de integratieve diergeneeskunde wordt dus gebruik gemaakt van de reguliere diergeneeskunde en verschillende bewezen complementaire geneeskunde. De reguliere diergeneeskunde maakt hierbij dus samen met bijvoorbeeld de Chinese geneeskunde of homeopathie onderdeel uit van een geïntegreerde diergeneeskunde waarbij de basis ligt bij de 4 beschreven pijlers. Dit is mijns inziens de toekomst van de diergeneeskunde.

Literatuurverwijzingen

1. Wikipedia
2. An introduction in evidence based medicine, Paul Albert, 2009
3. Het belang van medische casuïstiek te midden van ‘evidence-based’ geneeskunde en moleculaire verklaringen, JP Vandenbroucke, 2002, Nederlands tijdschrift voor geneeskunde
4. What proportion of healthcare is evidence based, Andrew Booth
5. Wat is integrale geneeskunde/Integrative Medicine? Frans Knusse, 2017, vnig.nl
6. Academic Consortium for Integrative Medicine & Health
7. Consortium voor Integrale Zorg en Gezondheid
8. Lifestyle4health
9. Vlaams darmflora project

Credits

Dit artikel is geschreven door Drs. Stefan Veenstra, dierenarts en eigenaar van integratief diergeneeskundig centrum Natuurlijk Gezonde Dieren in Amsterdam.