Hoera, een pup!
Eindelijk is het dan zo ver: je pup is oud genoeg om hem op te halen bij zijn fokker. Je hebt je goed ingelezen, alle voorbereidingen zijn getroffen en je bent er helemaal klaar voor om deze nieuwe pup in je leven te verwelkomen. De komende periode ben je druk met het opvoeden en socialiseren van je pup, maar heb je ook al nagedacht over hoe je bij kan dragen in het fysiek gezond opgroeien? ‘Groot groeien gaat vanzelf’, wordt vaak gedacht, maar is dat wel zo? Hoe kun je jouw pup begeleiden zodat hij uit kan groeien tot een zo gezond mogelijke volwassen hond? Hoe herken je het als je jonge hond lichamelijke klachten heeft?
Of te wel: wat zijn de do’s and don’ts bij opgroeiende honden?
Botten, pezen en spieren
Voeding
Dat kleine hummeltje dat bij jou in huis komt, zal in zijn eerste levensjaar enorm in gewicht toenemen.
Groeien kost een hond heel veel energie en met goede voeding zorg je ervoor dat je hond alle bouwstoffen binnenkrijgt die nodig zijn voor de aanleg van een gezond bewegingsapparaat. Maar voeding is slechts één van de aspecten die bepaalt of je hond stevige botten, pezen en spieren ontwikkelt.
Een gezond bewegingsapparaat
Verder is beweging voor het ontwikkelen van een gezond bewegingsapparaat ook heel belangrijk. Qua beweging heeft weefsel twee tegenstrijdige zaken nodig voor een gezonde groei: namelijk belasting én rust.
- Belasting op bot, door wandelen, spelen en rennen, geeft het botweefsel de prikkels die het nodig heeft om de kraakbenige botten van de pup te laten groeien en te transformeren in volwassen beenderen.
- Rust is daarentegen nodig om te zorgen dat de prikkel die de belasting heeft gegeven, ook daadwerkelijk verwerkt kan worden tot groei.
Pezen
Voor pezen geldt hetzelfde: door belasting wordt de aanhechting aan het bot sterker, maar rust is hier ook nodig om volledig te kunnen ontwikkelen. Een goede balans tussen beweging en rust is dus essentieel, maar het vinden van die juiste balans is ook verschrikkelijk moeilijk!
Time-out
Pups hebben enorm veel energie en als je wacht tot je pupje uit zichzelf gaat slapen zul je niet alleen vaak heel lang moeten wachten, maar is je pup ook al lang over al zijn fysieke grenzen heen gegaan.
Je zult je pupje dus tegen zichzelf moeten beschermen door hem op tijd rust aan te bieden. In huis is dit heel makkelijk te sturen door middel van een bench. Zo’n kamerkennel is niet om je hond te straffen, maar om hem eraan te helpen herinneren dat hij moe is. Als je het in de bench gaan netjes aanleert, zul je merken dat je jonge hond op het moment dat je hem erin doet denkt: ‘oh ja, ik ben eigenlijk best wel moe!’, waarna hij lekker even gaat slapen. Ook tijdens het wandelen kun je heel makkelijk een time-out creëren voor door gebruik te maken van een hondenbuggy.
Jonge hondenlijven zijn niet geschikt voor lange wandelingen.
Jonge dieren in de natuur trekken sprintjes en pakken korte momenten van spel en gaan daarna weer slapen, dat is de juiste balans tussen actie en rust. Voor de ontwikkeling van een gezond bewegingsapparaat is het van belang dat jouw pup dus niet te lang achter elkaar hoeft te lopen. Zeker als je nog meer honden hebt waar je wel dagelijks lange wandelingen mee maakt, is het heel verleidelijk om je jonge hond al te snel te ver te laten lopen. Een oplossing om je jonge hond wél mee te kunnen nemen, maar niét te zwaar te belasten is een hondenbuggy. Je pup kan dan korte stukken meelopen en tussendoor lekker uitrusten in de buggy.
Bot van binnen
Het skelet is opgebouwd uit ongeveer 200 botten. In het volwassen hondenlichaam vormt het skelet ongeveer 10% van de totale massa van de hond. Om duidelijker te maken hoe bot groeit en ontwikkelt, gaan we even kijken naar één van de lange beenderen van de hond: het dijbeen. Het dijbeen wordt ingedeeld in de categorie ‘lange beenderen’ en bestaat bij een pup uit een middenstuk of schaft (=diafysis) en twee eindstukken, de epifysis proximalis en de epifysis distalis. Het middenstuk van het bot wordt gescheiden van de twee eindstukken door de groeischijven, de zogenaamde epifysairschijven. Groei van bot vindt plaats aan beide zijden van de groeischijven.
De groei van het skelet is compleet als de groeischijven zijn vergroeid. Het skelet voltooid zijn vergroeiing in een vaste volgorde en op een redelijk vaste leeftijd.
- Vanaf de leeftijd van 3-8 maanden begint het sluiten van de groeischijven met het volgroeien van de hak
- en op de leeftijd van 12-24 maanden sluiten de groeischijven van de bekkenkam.
Het skelet is pas volledig belastbaar als alle groeischijven zich hebben gesloten en het skelet dus helemaal is uitgegroeid.
Foto: Op de voorgrond een dijbeen van een jonge hond, waarbij duidelijk te zien is dat de groeischijf nog niet gesloten is. Op de achtergrond het dijbeen van een volwassen hond.
Het puberlijf
‘Een jonge hond is gemiddeld op de leeftijd van 5-8 maanden ‘pup-af’ en dan begint de volgende fase: de puberteit. Los van alle hormonale ontwikkelingen (en meestal de bijbehorende periode van wat minder luisteren…), verandert het lichaam van je hond ook enorm. Er volgen een aantal groeispurts, waarbij het lichaam vaak wat ongelijkmatig groeit. Het kan dus zijn dat eerst de voorkant van je hond de lucht ingaat en pas met de volgende groeispurt de achterkant of vice versa. Het lichaam is dan echt even uit evenwicht en dat heeft als gevolg dat de motoriek van een puber vaak minder goed is dan de motoriek van een pup. Dat betekent vaak dat oefeningen die je hond als pup al beheerste, ineens niet meer lukken in de puberteit. Je hond is echt niet vergeten hoe hij die oefeningen moet doen, alleen door zijn veranderende lichaam weet hij gewoon even niet hoe hij zijn lijf moet aansturen om die oefening uit te voeren.
Je helpt je hond het makkelijkste door de puberteit heen door een stapje terug te doen in wat je fysiek van hem vraagt. Dus de wandelingen niet langer maken en je training een beetje versimpelen. Door werk met je hond te doen wat hij ook echt aankan, blijft het leuk voor hem. Ga je de training uitbreiden terwijl je hond dat fysiek eigenlijk niet aankan dan resulteert dat in een hond die op zijn tenen moet lopen, een dier dat gefrustreerd raakt omdat hij niet kan wat je van hem vraagt of een hond die zijn motivatie verliest omdat hij te weinig succes heeft.
Vroeg rijp, laat rijp
En dan komt het moment dat je hond de grootte heeft bereikt die hij moest bereiken. Vaak wordt gedacht dat het lichaam dan ‘af’ is, maar dat is niet het geval. Op het moment dat je hond zijn daadwerkelijk schofthoogte heeft bereikt, zal hij nog gaan uitzwaren. Dit uitzwaren houdt in dat je hond nog in de breedte gaat groeien. Dit in de breedte groeien gebeurt door het laatste stuk groei in het skelet en de verdere ontwikkeling van het spierstelsel.
Op welke leeftijd je hond helemaal is uitgegroeid verschilt niet alleen per ras, maar verschilt ook per individu. Het kan dus zo zijn dat de ene pup uit een bepaald nest veel eerder klaar is met groeien (vroeg rijp) en dat de andere pup uit hetzelfde nest een half jaar langer nodig heeft om op dit punt te komen (laat rijp). De kalenderleeftijd van je hond hoeft dus niet overeen te komen met de fysieke leeftijd. Met een laat rijpe pup kun je het uitbreiden van de belasting zoals het langer maken van je wandelingen en het beginnen met sporten, dus ook beter wat uitstellen.
Puppy-gym
Al vanaf de leeftijd van acht weken kun je door middel van puppy-gym je pup begeleiden in zijn fysieke ontwikkeling. Hondenschool Paws4Fun biedt deze lessen aan en legt daarmee een basis voor een goede motoriek, lichaamsbesef en zelfvertrouwen. De pups raken tijdens de puppy-gym al spelenderwijs bekend met hun lijf.
Naarmate je jonge hond wat ouder wordt, kan dit gymen worden voortgezet met balans en coördinatietraining. Door middel van onder andere cavaletti-werk, plankenparcoursen en training op wiebelkussens en balanseieren, ontwikkelt je hond een zogenaamd spierkorset. Een spierkorset doet precies wat de naam impliceert: door middel van de spieren wordt de wervelkolom ondersteund. De spierondersteuning zorgt ervoor dat de gewrichten van de wervelkolom beschermd worden tegen te gekke bewegingen. Hoe beter dus het spierkorset, hoe minder groot de kans dat je hond blokkades oploopt. Sam Turner van Paws4Fun is in Nederland gestart met deze manier van trainen en leidt inmiddels ook anderen op tot ‘P4F Instructeur Balans&Coördinatie’.
Zoek begeleiding van een gediplomeerd instructeur als je met je pup wilt gaan puppy-gymen of een start wilt maken met balans- en coördinatietraining. Het opbouwen en doseren van de oefeningen komt namelijk heel precies en overtraining (en daarmee overbelasting en kans op blessures) ligt op de loer als de fysieke grenzen van je jonge hond worden overschreden.
Foto: Nova Scotia Duck Tolling Retriever Robin (5 maanden oud) tijdens balans- en coördinatietraining.
Twijgjes en bomen
Ondanks al je goede zorgen en je voorzorgsmaatregelen kan het toch gebeuren dat je hond last van zijn lichaam krijgt. Elke jonge hond speelt tenslotte wel eens te wild of valt eens ergens van af, dat is gewoon niet te voorkomen. Je hond kan daarbij een blokkade oplopen die hem hindert. Het verschilt heel erg hoe een pup het aangeeft als hij een pijnlijke of stijve rug heeft.
Reacties waaraan je kunt merken dat je pup fysiek ongemak ervaart zijn bijvoorbeeld:
- hij weigert ineens om een bepaalde beweging te maken,
- hij wil niet meer over zijn rug geaaid worden
- of zijn gedrag verandert.
Zie je klachten aan je pup, wacht dan niet te lang met het bezoeken van een osteopaat. Los je de klachten namelijk niet op, dan gaat het jonge lichaam met blokkades en de daarbij behorende compensaties groot groeien. Een kleine asymmetrie in een puppenlijf, wordt een grote asymmetrie in een volwassen hondenlijf. Dr. Sutherland, één van de grondleggers van de osteopathie, gebruikte daar altijd de volgende vergelijking voor: ‘As the twig is bent, so the tree inclines’ (Vrij vertaald: ‘zo gebogen als het twijgje is, zo scheef groeit de boom’).
Groen licht
Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen en daarom komen steeds meer eigenaren al naar de praktijk voordat ze klachten bij hun hond ervaren. Je kunt dit op verschillende momenten in het groot groeien van je jonge hond doen.
- Zo kun je al met je pup naar de praktijk komen voor een zogenaamde ‘puppy-check’. Klachten die al heel vroeg in de ontwikkeling zijn ontstaan, kunnen dan al worden opgelost en bovendien past het mooi in het socialisatieprogramma van een jonge hond. Je pup leert op een behandeltafel te staan en aangeraakt te worden door een vreemde.
- Op iets latere leeftijd je hond even laten nakijken kan natuurlijk ook, in plaats van een ‘puppy-check’ wordt het dan een ‘jonge honden-check’, maar de bedoeling blijft hetzelfde: je hond met zo min mogelijk klachten en compensaties groot laten groeien.
- Wat ook wordt gedaan is een controle op de leeftijd van ongeveer 12 maanden. Op deze leeftijd wordt meestal de belasting opgevoerd en wordt vaak gestart met sporten. Door zo’n ‘sport-check’ voor aanvang van de training, weet je als eigenaar zeker dat je hond klachtenvrij aan de training begint.
De osteopaat kan ook uitspraken doen over het al wel of nog niet helemaal volledig zijn uitgegroeid, zodat je de belasting daarop aan kan passen. Zo voorkom je dat je al met je jonge hond gaat sporten omdat hij er qua kalenderleeftijd aan toe is, maar fysiek eigenlijk nog niet.
Foto: Border Collie pupje Tatum (Jobsons McKenzie) tijdens haar eerste osteopatische check-up.
Meer weten?
Osteopaat Martine Burgers en etholoog/trainer Sam Turner schrijven op dit moment een boekenserie, waarin zij je meenemen in hun visie op het begeleiden van een hond gedurende zijn leven. In drie delen worden de verschillende levensfases van de hond beschreven:
- 1: Elke pup een goede start (verschijnt september 2014)
- 2: Je puber goed op pad (verschijnt september 2015)
- 3: Je senior vervolgt zijn weg (verschijnt september 2016)
Wat deze serie onderscheidt van andere boeken over (jonge) honden, is dat er zowel met een trainingstechnische, als met een therapeutische blik gekeken en geschreven is. Doordat de osteopaat en trainer hun krachten bundelen, krijgt je pup de grootst mogelijke kans om uit te groeien tot een gezonde, goed in balans zijnde hond die met veel zelfvertrouwen door de wereld gaat. Wanneer je de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling en belastbaarheid van je hond in acht neemt bij de opvoeding en wanneer je trainingsuitdagingen biedt, kun je het maximale resultaat behalen.
Boek 1: Elke pup een goede start
In boek 1 ‘Elke pup een goede start’ bespreken Martine en Sam de ontwikkelingsfases van de pup. Vanaf de dracht tot de leeftijd van zes maanden wordt je meegenomen in hun mentale en fysieke ontwikkeling. Hoe groeit de pup? Hoe leert de pup? Hoe signaleer je dat je pup meer of andere begeleiding nodig heeft? En hoe kun je je begeleiding zo optimaliseren dat je pup zijn beste zelf kan zijn en zo goed mogelijk kan functioneren in onze maatschappij?
In de media
Informatieve links
Tot slot
Dit artikel is geschreven door Martine Burgers
Zij heeft haar praktijk voor paarden- en hondenosteopathie in het Gelderse Spankeren.
