Trauma bij een hond

Inleiding

Toen ik, als jonge Suzy, mijn zwemdiploma moest halen, vond de badmeester het een leuk idee om iedereen na het afzwemmen van de hoge duikplank af te sturen. Dit hoorde niet bij het afzwemmen en we hadden het nooit gedaan, maar het zou een ‘leuk’ en feestelijk einde zijn. Ik was doodsbenauwd. Ik wilde dit niet doen, maar het was op dat moment niet duidelijk voor mij dat ik mijn diploma ook wel zou krijgen zonder die duik.

Ik heb het wel gedaan (het was vreselijk) en ik ben erna nooit meer van een duikplank af gegaan. Eerlijk gezegd geeft het zien van een duikplank me al vervelende kriebels. Gek genoeg was het voor de andere kinderen écht leuk: zij hadden er helemaal geen problemen mee dat ze zonder reden meters naar beneden moesten storten in diep water.

Zo is het dus ook bij honden. Wat voor de ene hond geen probleem is, kan voor een andere hond als erg traumatisch ervaren worden. Bovendien kan het ook nog eens ‘per keer’ verschillen. Zo vindt onze hond Romy de dierenartsenpraktijk normaal gesproken een leuke plek. Ze kent de behandelend arts, er gebeurt hier meestal niet snel iets naars en ze krijgt volop snacks die ze nergens anders krijgt. Op een slechte avond, een paar maanden terug, had ze plots een baarmoederontsteking. Ze was doodziek en moest direct geopereerd worden, onder narcose bij een andere dierenarts dan degene met wie ze een band opgebouwd heeft. Gelukkig heeft ze het overleefd, maar de dierenartspraktijk was hierna een intens akelige plek voor haar geworden.

Wat is een trauma?

Het woord trauma klinkt zo heftig; alsof je het over een oorlogsgebied of een moordpartij hebt. Onze honden worden goed beschermd en verzorgd, die lopen toch geen trauma op? Helaas is dat niet het geval. Een hond kan bijvoorbeeld schrikken van een klappend plastic zakje en op deze manier bang worden voor alle plastic zakjes. Dit lijkt iets kleins tegenover het voorbeeld van Romy bij de dierenarts, maar we spreken in beide gevallen van een trauma.

Welke ervaringen precies traumatisch worden, verschilt namelijk per hond. Hierbij spelen de emotionele balans, geschiedenis en socialisatie een grote rol, en verder vergroot het gevoel van machteloosheid de kans op een trauma. Een trauma is een bijzonder intense, ingrijpende en schokkende gebeurtenis die bij mensen en dieren voor hele vervelende gevolgen zorgt. Een trauma kan van klein ongemak tot heftige angst zorgen en in sommige gevallen zelfs tot agressief gedrag leiden. Des te belangrijker dus om er op een juiste manier mee om te gaan.

Hoe ga je ermee om?

Bij de behandeling van een trauma staat de emotionele pijn van de hond centraal. Dit lijken we helaas soms te vergeten, omdat de hond voor de eigenaar hinderlijk gedrag vertoont. Alleen richten op het gedrag is niet de oplossing, aangezien je daarmee niet per se de emotionele pijn wegneemt. Het trauma is immers een veel grotere inbreuk op het welzijn van de hond dan op dat van de eigenaar.

Bij het vermoeden van een trauma is het daarom belangrijk om professionele hulp in te schakelen. Zoek een erkende gedragstherapeut(e) die werkt met begrip van emotionele systemen en die weet hoe de psychische kant van een trauma werkt. Met deze hulp weet je dat je ook de emotionele pijn aanpakt in plaats van alleen het gedrag.

Daarnaast zijn er nog twee punten die het verwerken van een trauma kunnen vergemakkelijken:

Management – leefomgeving

Het eerste punt dat ik wil belichten is management van de leefomgeving. Als mens vergeten we soms dat we veel invloed hebben op de leefomgeving en we kunnen hiermee dus nare situaties voorkomen. Als een hond bijvoorbeeld bang is voor de stofzuiger, dan kun je ervoor zorgen dat hij uitgelaten wordt als je het huis stofzuigt. Hiermee voorkom je dat de hond in aanraking komt met datgene waar hij bang voor is. Dit type oplossingen ligt vaak voor de hand, maar we vergeten ze wel eens.

Drempelwaarde

Het tweede punt dat ik wil benoemen is op een juiste manier omgaan met de drempelwaarde van stress. Dit houdt in dat je jouw hond in afgezwakte mate aan de enge prikkel blootstelt en je hond beschermt voor te intense prikkels. Hiermee bedoel ik dat je hond op zo’n grote afstand is / het geluid zo zachtjes is / de geur zo zwak is, dat je hond de prikkel wel opmerkt, maar nog geen angst vertoont of ervaart. Dit punt bestaat altijd, hoe zwak de prikkel van de vervelende situatie ook is. Op deze manier kun je een hond weer laten ervaren dat iets engs helemaal niet zo eng is.

De reden dat het belangrijk is om onder de drempelwaarde van angst te blijven, is dat het nodig is dat de hond nog goed kan nadenken. Zodra de hond in het angstige instinct vliegt, leert de hond veel minder goed. Zo gingen we eerst met Romy een paar keer naar de parkeerplaats van de dierenartsenpraktijk. Ze ervoer dat dat prima was, en wat later kon ze alweer in de wachtkamer snuffelen. Met kleine stappen onder de drempelwaarde bereik je meer dan met ongeduld.

In sommige gevallen is het dus verstandig om jouw hond te laten ervaren dat het trauma (in afgezwakte sterkte) helemaal niet zo eng is. Het is hierbij belangrijk dat jouw hond niet de angst hoeft te ervaren om het trauma te verwerken. Ik hoor regelmatig dat mensen denken dat de hond eerst angstig moet worden om erna te ontspannen en dat de hond op deze manier leert. Dit is echter niet de bedoeling.

Herplaatsers

Herplaatsers kunnen meerdere trauma’s hebben, die niet altijd bekend zijn bij de nieuwe eigenaar. Bovendien komen ze regelmatig van een emotioneel minder stabiele achtergrond. Ze kunnen onverklaarbaar gedrag vertonen dat langere tijd duurt. Hun problemen zijn vaak niet in een paar weken opgelost, en het angstige of agressieve gedrag ook niet. Als je niet precies weet waar de pijn van het trauma zit, is het verstandig om vanuit rust te werken en heel goed te monitoren waar hun drempelwaarde voor bepaalde prikkels ligt. Zeker bij problemen die zich over de gehele linie van hun leven afspelen, doe je er goed aan om hier alle tijd en rust voor nemen.

Nog beter: voorkomen

Zoals je nu wel ziet, is het oplossen van een trauma niet eenvoudig of gemakkelijk. Een trauma gaat niet snel over en verdwijnt vaak ook niet vanzelf. Het is daarom een stuk handiger om ervoor te zorgen dat je de kans op een trauma voor jouw hond tot een minimum beperkt. Dit doe je door de emoties van je hond in de gaten te houden en in te grijpen als je hond de situatie niet meer aankan. Beter voorkomen dan genezen, dus.