Mag je een bange hond troosten?

Neem je bange hond serieus

Honden kunnen net als mensen angsten hebben. Een hond kan bang zijn voor onweer, voor bepaalde mensen, voor bepaalde situaties, voor de dierenarts of hij is bang om alleen te zijn. Angst is een complexe emotie. Je kunt dit niet in een handomdraai veranderen. Zeker als je hond vaak angst ervaart, gaat dat ten kosten van het welzijn en raden we je aan om een deskundige in te schakelen om het probleem in kaart te brengen en te beoordelen hoe de angst het beste kan worden aangepakt.

Kun je angst bij je hond belonen?

Met name rond de jaarwisseling heeft angst een grote impact op veel honden en hun eigenaren. Hondeneigenaren zijn bezorgd over hun hond en gaan dan op op internet op zoek naar advies. Regelmatig zie je op het web het advies dat je een bange hond compleet moet negeren. Want als je aandacht schenkt aan de angst, dan zou je daarmee de angst versterken. Het wordt tijd die gedachte te ontkrachten, want helaas is dat advies niet juist. Inmiddels hebben we nieuwe inzichten verworven en weten we dat het anders ligt.

We dienen ons te realiseren dat gedrag en emotie niet hetzelfde zijn, ook al zijn ze vaak wel aan elkaar verbonden. Gedrag kun je inderdaad versterken door het gedrag te belonen. De hond zal dan het gedrag vaker gaan vertonen. Maar emotie is geen gedrag. Je kunt een emotie niet bekrachtigen, dus ook angst niet.

In Handbook of Applied Dog Behavior and Training, Etiology and Assessment of Behavior Problems van Steven Lindsay staat het volgende:

“The critical issue at stake here is that underlying emotional arousal is not responsive to rewards and punishers in the same way that overt voluntary behavior is affected by instrumental consequences – one cannot punish or reward an emotion.”

Je kunt een bang persoon (een mens of een hond, dat maakt niet uit) niet nóg banger maken door ze te troosten. In tegendeel, je biedt juist veiligheid en rust.

Je hond steunen is juist goed

Angstige honden hebben baat bij jouw aanwezigheid, ook is wetenschappelijk aangetoond dat aanraking de angst vermindert. Een bange hond voelt zich gesteund en veilig bij jou (Lynch et al., 1967). Men heeft ook ontdekt dat het aaien van een bange hond ervoor zorgt dat de aanmaak van het gelukshormoon oxytocine wordt gestimuleerd (Odendaal & Meintjes, 2003). Zoekt je bange hond contact en steun bij jou, dan is het dus juist goed om dat te geven.

Troosten vs Steunen

De begrippen troosten en steunen worden vaak door elkaar gebruikt en het lijkt erop dat iedereen er een andere definitie op na houdt. Waar we in dit artikel op doelen is dat je de angst verzacht door je aanwezigheid en door aanraking. We bedoelen daarmee niet dat je je hond enorm moet gaan betuttelen (‘ahhh koeshie koeshie’) en jezelf anders gaat gedragen dan normaal. Doe zoals je altijd doet en ben een stabiele baken wanneer je hond het even moeilijk heeft.

Is angst besmettelijk?

Waar je als eigenaar wel op moet letten is jouw eigen houding en emoties. Je kunt angst niet bekrachtigen, maar je kunt jouw angst wel overbrengen op je hond. Honden zijn gevoelig voor onze emoties en als wij bang of gestresst zijn dan zullen ze dat zeker oppikken.

Stel je voor, je loopt door een donker bos. Normaal ben je niet bang voor het donker, maar nu loop je hier met iemand die dat juist wel is! Deze persoon hoort ieder geluidje en schrikt om de haverklap van verdachte schaduwen en dieren die plotseling tevoorschijn komen. Jouw hart zal op een gegeven moment echt wat sneller gaan kloppen dan normaal, je begint je steeds minder op je gemak te voelen. Een ander voorbeeld van besmettelijke angst is massahysterie. Er hoeven op straat maar een paar mensen bang één kant op te rennen en je gaat vanzelf in blinde paniek mee rennen, ook al weet je niet eens waarom of waarvoor.

De aap en de slang

Resusapen die in het wild leven, komen met regelmaat slangen tegen. De resusapen zijn stuk voor stuk bang voor slangen. Is deze angst aangeboren of aangeleerd? Onderzoekers Joslin, Fletcher, & Emlen (1964) ontdekten dat resusapen in gevangenschap die angst niet kenden. Zij hadden immers nog nooit een slang gezien. Hieruit kun je concluderen dat de angst voor slangen dus aangeleerd is.

En nu komt het; een andere groep wetenschappers (Cook & Mineka, 1980) gingen een stap verder. Zij confronteerden wilde resusapen met een slang TERWIJL een andere groep resusapen (die in gevangenschap leefden) toekeken. Wat was het gevolg? De tweede groep apen was aanvankelijk niet bang voor slangen, maar na het zien van de angst bij de eerste groep wilde apen, leerden zijn ook bang te zijn voor slangen. Hoe heftiger de eerste groep apen reageerden op de slang, des te heftiger was ook de reactie bij de toekijkende groep. Dit geeft aan hoe krachtig sociaal leren is.

Angstzweet

Wetenschapper Biagio D’Aniello van de Universiteit van Napels heeft onderzocht of honden in staat zijn onze emoties d.m.v. geur waar te nemen. Hij liet een groep vrijwilligers video’s bekijken, die de emoties angst en geluk opriepen. Vervolgens werden er zweetmonsters afgenomen bij deze vrijwilligers en deze monsters werden gepresenteerd aan honden. Angstzweet zorgde voor een versnelde hartslag bij de honden en de honden vertoonden meer stress-signalen en zochten vaker steun bij hun eigenaar. Dit gebeurde niet bij het waarnemen van ‘gelukszweet’ en een neutrale geurcontainer. Honden kunnen blijkbaar onze angst waarnemen en er zelf ook ongerust en angstig van worden.

Stress beperkt het leren

Leerprocessen worden stilgelegd bij een hond die in overlevingsmodus gaat. Als een hond doodsbang is, heeft trainen dan ook weinig zin. Je zult er dan eerst voor moet zorgen dat de prikkel wordt weg genomen of dat deze niet meer eng is door bijvoorbeeld de afstand te vergroten tot die prikkel. Met behulp van bijvoorbeeld counterconditionering en desensitisatie kun je de onderliggende emoties bij een hond beïnvloeden op het moment dat de hond nog géén emotionele reactie heeft op de enge prikkel.

Ook kun je met behulp van kalmerende medicatie of massage je hond helpen ontspannen, op die manier zal je hond ook meer open staan voor training en voor het leren van nieuwe vaardigheden.

Professionele hulp

Wordt het dagelijkse leven van jouw hond beïnvloed door angst? Ga dan op zoek naar een gediplomeerde gedragsdeskundige bij jou in de buurt. Ga niet zomaar met iedereen in zee. Er zit veel kaf onder het koren. Waar je op moet letten bij het uitkiezen van een goed opgeleide gedragstherapeut kun je op onze website lezen.

Referenties

James J.Lynch, John F.McCarthy The effect of petting on a classically conditioned emotional response. Behaviour Research and Therapy Volume 5, Issue 1, February 1967, Pages 55-62
Biagio D’Aniello, Gün Refik Semin, Alessandra Alterisio, Massimo Aria, Anna Scandurra (2017) Interspecies transmission of emotional information via chemosignals: from humans to dogs (Canis lupus familiaris) Animal Cognition January 2018, Volume 21, Issue 1, pp 67–78
Zsófia Sümegi KatalinOláh, JózsefTopál Emotional contagion in dogs as measured by change in cognitive task performance. Applied Animal Behaviour Science Volume 160, November 2014, Pages 106-115
Odendaal JS, Meintjes RA Neurophysiological Correlates of Affiliative Behaviour between Humans and Dogs, The Veterinary Journal 2003 May;165(3):296-301.
Handbook of Applied Dog Behavior and Training, Etiology and Assessment of Behavior Problems – Steve Lindsay (2013)
The Monkey and the Snake