Acupunctuur bij honden

Tessa is een Border Collie dame op leeftijd. Ze heeft een hartaandoening en last van haar rug. De medicatie voor haar hart en de pijnstillers helpen wel wat maar niet voldoende.

Sammy de poes loopt al jaren met een kraagje om. Doet haar baasje dit kraagje af dan bijt ze zichzelf helemaal stuk. Ze zit niet lekker in haar vel, is kattig tegen de andere dieren in huis en heeft diarree. De dierenarts kan haar niet verder helpen.

Timo, een vier jaar oude Duitse Spits, loopt al drie dagen niet op zijn rechter voorpootje. De röntgenfoto’s laten geen afwijkingen zien.

Kenza de Rottweiler pup heeft vastgezeten en is nu pijnlijk op haar rug en verlamd aan haar rechter achterpoot. Twee weken medicatie en rust hebben geen verbetering gegeven.

Wat deze vier patiënten als overeenkomst hebben is dat zij alle vier baat hadden bij een acupunctuur behandeling. Tessa de Friese Stabij had na een acupunctuur behandeling veel minder last van haar rug en kon zo meer van haar oude dag genieten, Sammy loopt nu al een tijdje zonder kraag rond, Timo was na een behandeling van zijn kreupelheid af en Kenza kon na twee behandeling haar rechter achterpoot weer goed gebruiken.

Maar wat is acupunctuur nou precies? Hoe werkt het en voor welke patiënten is het geschikt?

De Oosterse filosofie

Een geneeskunst is altijd gebaseerd op een filosofie, een manier waarop er naar de wereld en het lichaam wordt gekeken. Hier in het westen vormden ideeën van onder andere Aristoteles, Newton, Descartes en Pasteur de basis voor onze westerse geneeskunst. In dezelfde tijd ontwikkelden in het Oosten geleerden als Huang Di Neijing, Bian Que en Sun Yang de oosterse geneeskunst.

In de Oosterse filosofie is alles met elkaar verbonden, en alles beïnvloed elkaar. De geest beïnvloedt het lichaam en andersom. De toestand van de lever beïnvloed de toestand van het hart. De gezondheid van het lichaam heeft invloed op de emoties en andersom. Het beschadigen van een deel betekent het beschadigen van het geheel. Een groot systeem kan alleen in balans zijn als alle onderdelen van dat systeem in balans zijn. Alles is continu in beweging en alles veranderd.

De levensenergie (Qi) is een belangrijk onderdeel van de Oosterse filosofie. Qi is niet meetbaar of zichtbaar. Toch bestaat alles uit Qi. Alle functies in een lichaam zoals denken, voelen, verteren, ademen en bewegen zijn manifestaties van Qi. Materie (zoals organen en bloed) is Qi die een vorm heeft aangenomen.

Als het lichaam in balans is en de Qi vrij kan stromen is het lichaam gezond. Een belangrijk onderdeel van de Oosterse geneeswijze is het lichaam in balans houden zodat er geen ziekte kan ontstaan (preventie). Door invloeden van buiten of van binnenuit kan de balans verstoord raken. Als het lichaam deze onbalans niet zelf kan oplossen kan er ziekte ontstaan.

Wat is acupunctuur?

Acupunctuur is een onderdeel van de traditionele Chinese geneeskunst. Andere onderdelen hiervan zijn bijvoorbeeld Voedingstherapie, Chinese kruiden en Tui Na (massage technieken).

Het wordt al duizenden jaren overal in de wereld met goede resultaten gebruikt bij zowel mensen als dieren. Er is een bericht van 4000 jaar geleden waarin een behandeling van een olifant met acupunctuur wordt beschreven.

De term acupunctuur komt van de Latijnse woorden acus wat naald betekent en punctura wat steek betekent. Letterlijk gezien is acupunctuur dus het steken met naalden. Tijdens een acupunctuur behandeling worden acupunctuurpunten gestimuleerd. Dit kan met acupunctuur naalden maar ook met bijvoorbeeld een laser of moxa (verhitte kruiden).

Acupunctuur is een holistische geneeswijze. Dit past bij de Oosterse filosofie die hierboven is beschreven. Alles staat met elkaar in verbinding en alles beïnvloed elkaar. Er wordt daarom altijd naar de hele hond en de omstandigheden waarin de hond leeft gekeken.

Een klacht kan soms een heel andere oorzaak hebben dan wat er in eerste instantie werd gedacht. Iedere hond en iedere situatie is anders. Er is een oneindige combinatie mogelijk van verschillende acupunctuurpunten, kruiden en voedingstherapie. Bij klachten wordt er altijd geprobeerd om de oorzaak weg te nemen en niet alleen de symptomen te behandelen. Klachten zullen namelijk alleen genezen als de oorzaak wordt weggehaald.

Hoe werkt acupunctuur?

Qi, acupunctuurpunten en meridianen

Zoals hierboven aangegeven leiden verstoringen van de stroming van Qi tot onbalans. Het doel van een acupunctuur behandeling is om deze onbalans te corrigeren.

De acupunctuurpunten op het lichaam liggen langs de “meridianen”. Meridianen zijn de banen waardoor de Qi stroomt.

Stimulatie van de juiste (combinatie van) acupunctuurpunten brengt de energiestroom weer in balans. Zo kan het lichaam zichzelf weer genezen.

De meridianen staan ook in verbinding met de organen. Door het herstellen van de energiestroom worden dus ook de organen weer in balans gebracht.

Wetenschap

Omdat de Westerse wereld nu eenmaal alles wil bewijzen en verklaren met wetenschappelijk onderzoek is er afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar hoe acupunctuur precies werkt.

De meeste acupunctuur punten liggen in de buurt van belangrijke zenuwen en bloedvaten. Op de locatie van een acupunctuur punt is de elektrische geleiding groter en de weerstand lager. Als we een acupunctuurpunt stimuleren dan geeft dit een lokale ontstekingsreactie die de doorbloeding verbeterd en waarbij allerlei stofjes vrijkomen die diverse signalen doorgeven aan het lichaam.

Ook beïnvloedt het stimuleren van een acupunctuur punt het neurologische systeem. De prikkel van de acupunctuurnaald wordt via de zenuwen en het ruggenmerg doorgegeven aan de hersenen. Met functioneel MRI-onderzoek is aangetoond dat elk acupunctuur punt een ander effect heeft op het zenuwstelsel/ de hersenen. Zo kunnen er met verschillende acupunctuurpunten verschillende neurologische functies worden beïnvloed. Dit leidt dan weer tot het vrijkomen van stoffen zoals cortisol, serotonine, endorfine en dopamine. Deze stofjes hebben verschillende belangrijke functies in het lichaam. Deze stoffen kunnen bijvoorbeeld ontstekingen remmen, de afweer verbeteren of pijn verminderen.

Hoewel er al veel verschillende fysiologische effecten van acupunctuur zijn aangetoond zijn er ook nog heel veel dingen die we niet weten. Er zal nog veel onderzoek nodig zijn om alle effecten van acupunctuur in kaart te brengen.

Vast staat in ieder geval dat acupunctuur zeer veel effecten op het lichaam heeft en dat het stimuleren van de juiste punten kan helpen om ziektes te voorkomen en bestrijden.

Zowel het National Institute of Health (NIH) als het World Health Organisation (WHO) hebben aangegeven dat zij vinden dat er voldoende bewijs is waaruit blijkt dat acupunctuur werkt.

Voor welke patiënten is acupunctuur geschikt?

Eigenlijk kan acupunctuur voor alle aandoeningen gebruikt worden behalve voor aandoeningen waarvoor direct chirurgie nodig is (zoals een vreemd voorwerp in de darm, een maagkanteling of een botbreuk). Na de chirurgische ingreep kan acupunctuur dan wel weer worden gebruikt om de genezing te ondersteunen.

Om toch een aantal voorbeelden te noemen kan acupunctuur onder andere gebruikt worden bij:

Aandoeningen van het bewegingsapparaat zoals artritis, spondylose, hernia’s, heupdysplasie, elleboogdysplasie en knie problemen
Luchtweg problemen
Huidproblemen (bijvoorbeeld bij allergie, chronische infecties, voedselallergie)
Hartproblemen
Maagdarmkanaal problemen (bijvoorbeeld bij chronische ontstekingen of braken waarvoor geen oorzaak is gevonden)
Voortplantingsproblemen
Ondersteunen bij nier en leverproblemen
Ondersteunen bij ouderdomskwalen
Toevallen/epilepsie
Verlammingen
Urineweg problemen (zoals incontinentie, chronische blaasontsteking)
Gedragsproblemen
Verminderd presteren zonder duidelijke oorzaak
Ondersteunen van patiënten met kanker om de klachten te verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren
Etc.

Acupunctuur kan alleen gebruikt worden of in combinatie met een reguliere behandeling. Ook als een reguliere behandeling geen verbetering geeft kan acupunctuur geprobeerd worden. Daarnaast kan acupunctuur helpen om de dosering van medicatie te verminderen, bijvoorbeeld als de medicatie te veel bijwerkingen geeft.

Acupunctuur kan ook gebruikt worden om aandoeningen te voorkomen. Acupunctuur kan namelijk patronen herkennen voordat deze echt een ziekte worden. Zo komt het regelmatig voor dat een eigenaar merkt dat haar hond niet lekker in haar vel zit maar met de reguliere onderzoeken (klinisch onderzoek, bloedonderzoek etc.) wordt niks gevonden wat de klachten kan verklaren. Vaak kan een dierenarts-acupuncturist in dat soort gevallen wel een onbalans vinden en behandelen.

Is acupunctuur veilig?

Als acupunctuur wordt toegepast door een dierenarts met een gedegen acupunctuur opleiding (IVAS gecertificeerd) is het een zeer veilige manier van behandelen.

Bijwerkingen van acupunctuur zijn zeer zeldzaam maar kunnen wel voorkomen. Meestal zijn deze bijwerkingen tijdelijk en niet blijvend. Zo kan het lijken alsof de klachten in eerste instantie erger worden gedurende de eerste 1-3 dagen na de behandeling. Sommige dieren zijn de eerste dag na een behandeling moe. Deze effecten geven aan dat er daadwerkelijk wat gebeurt in het lichaam en meestal worden deze bijwerkingen opgevolgd door een verbetering in de situatie.

Acupunctuur kan met de meeste conventionele en alternatieve therapieën gecombineerd worden.

Hoe gaat een consult in zijn werk?

Een acupunctuur consult heeft eigenlijk dezelfde onderdelen als een “gewoon” Westers consult: anamnese, onderzoek en behandeling.

Anamnese

Er wordt altijd begonnen met de anamnese, het vraaggesprek. De klachten en de situatie van jouw hond worden uitgebreid besproken. Acupunctuur is een holistische geneeswijze, er wordt dus altijd naar de hele hond gekeken en de omstandigheden om de hond heen zoals de voeding, de beweging, andere dieren in huis, gebeurtenissen etc. Tijdens dit gesprek kan jouw hond lekker rondlopen in de spreekkamer. Dit geeft de acupuncturist ook de kans om te zien hoe jouw hond zich gedraagt en beweegt.

Lichamelijk onderzoek

Na de anamnese volgt het lichamelijk onderzoek. Jouw hond wordt van het puntje van de neus tot het tipje van de staart goed nagekeken. Vaak zit de oorzaak van een klacht namelijk op een heel andere plek dan je zou verwachten. Als je niet de hele hond grondig nakijkt zou je dit dus kunnen missen!

Onderdelen van het Acupunctuur onderzoek zijn daarbij ook het kijken naar de tong, het voelen van de verschillende pols posities en het voelen van een aantal diagnostische acupunctuur punten.

Behandeling

Uit al deze informatie volgt een patroon. Bij acupunctuur hebben we het niet over een aandoening maar over een disbalans in het lichaam, een patroon. Aan de hand daarvan wordt een behandeling vastgesteld die kan bestaan uit het aanprikken van bepaalde acupunctuur punten (meestal 2-10 naalden) maar ook uit het gebruik van bijvoorbeeld Moxa, lasertherapie of het aanpassen van de voeding of beweging. Deze behandeling duurt 5-20 minuten. Honden hoeven niet gesedeerd te worden voor deze behandeling.

Het aantal benodigde behandeling en de tijd tussen de behandelingen hangt af van het patroon en de omstandigheden.

Kosten en vergoeding

Elke dierenarts-acupuncturist heeft zijn/haar eigen tarieven. Sommige verzekeraars vergoeden een acupunctuur behandeling. Vraag dit altijd na bij jouw eigen huisdierverzekering. Hiervoor moet de dierenarts-acupuncturist dan wel ingeschreven staan bij de SNVA.