Waarom dit artikel?
In het kader van het ludieke project Help! Ik heb een hondenleven heb ik me in oktober 2014 voor 24 uur laten opsluiten in een hondenkennel. Ik werd gesponsord door vrienden, familie en collega’s, en op die manier heb ik samen met nog meer deelnemers veel geld kunnen ophalen voor Dierenopvangcentrum Amsterdam. Dat geld wordt besteed aan o.a. speelvelden en gedragstherapie voor de asielhonden.
Het inzamelen van geld was voor mij de belangrijkste reden om mee te doen, maar ik hoopte ook iets van deze ervaring te kunnen leren en tot nieuwe inzichten te komen. De 24-uurse opsluiting heeft indruk op me gemaakt in meerdere opzichten. Hoewel je je nooit helemaal zult kunnen verplaatsen in hoe honden zich voelen, hoe ze dingen ervaren en wat ze denken, denk ik toch dat mens en hond veel dezelfde basale behoeften hebben.
Eye-opener: niets is vanzelfsprekend
Tijdens mijn opsluiting kwamen hele basale behoeften bloot te liggen. Behoeften waaraan in het dagelijkse leven zo vanzelfsprekend tegemoet wordt gekomen:
- Je moet plassen, je gaat naar het toilet.
- Je hebt honger, je smeert een boterham.
- Je hebt het koud, je doet een trui aan.
- Je hebt behoefte aan een arm om je heen, je zoekt een vriend op.
- Je hebt zin om te wandelen, je gaat er lekker op uit.
Maar als je bent overgeleverd aan anderen, dan kun je zélfs die hele basale behoeften niet (of niet direct) bevredigen. Je zult moeten (af)wachten tot en óf die ander dat voor je gaat realiseren. Dit maakt je als mens of dier in opsluiting kwetsbaar. De ander bepaalt hoe, wanneer en óf er überhaupt tegemoet wordt gekomen die behoeften. Honden zijn in principe altijd afhankelijk van mensen en bevinden zich dus altijd in deze situatie, of het nu om een asielhond gaat of om een hond bij iemand thuis, dat maakt niet uit.
Kun jij tegemoet komen aan de behoeften van een hond?
Wil jij een hond in huis nemen, dan zul je je eerst moeten afvragen of je tegemoet kunt komen aan wat een hond nodig heeft om goed te functioneren en om lekker in zijn vel te zitten. Het hebben van een hond brengt grote verantwoordelijkheid met zich mee. Je zult er bepaalde opofferingen voor moeten doen.
Wat heeft een hond nodig?
Abraham Maslow publiceerde in 1943 zijn bekende piramide met de hiërarchische ordening van behoeften. Maslow gaat ervan uit dat deze behoeftehiërarchie voor ieder mens geldt en dat ieder mens de zelfde behoeften nastreeft.
- Lichamelijke behoeften
- Behoefte aan veiligheid en zekerheid
- Behoefte aan sociaal contact
- Behoefte aan waardering en erkenning
- Behoefte aan zelfontplooiing
Alhoewel Maslov’s theorie zich richt op mensen, is deze ook (grotendeels) relevant bij het houden van dieren, zeker als je ervan uit gaat dat dieren bewustzijn en emoties ervaren.
Lichamelijke behoeften
Een aantal lichamelijke behoeften liggen voor de hand. De meesten eigenaren of verzorgers van honden zullen hier zeker aan tegemoet komen. Denk aan voedsel en water, voldoende momenten om te ontlasten, beweging, medische zorg en slaap (een hond slaapt gemiddeld 16 uur per dag).
Kun en wil jij voorzien in al deze behoeften? Heb jij de middelen om aan deze behoeften tegemoet te komen?
Lichamelijke behoeften; voedsel, beweging en slaap.
Veiligheid en vertrouwen
Meteen nadat ik hoorde over Help! Ik heb een hondenleven heb ik me aangemeld als deelnemer. Als ik maar een beetje het idee zou hebben gehad dat ik in een onveilige situatie terecht zou komen, dan had ik dit natuurlijk nooit gedaan. Ik had er 100% vertrouwen in dat ik in goede handen zou zijn en dat er goed voor me gezorgd zou worden. Als je volledig wordt overgeleverd aan anderen, dan zijn vertrouwen en veiligheid essentieel.
Zoals ik al aangaf zijn honden afhankelijk van ons. Wij bepalen wanneer er iets gebeurt en hoe dat gebeurt. Hun lot ligt in onze handen. Als je ervoor kiest om een hond in huis te nemen, dan verplicht je je tot de zorg van deze hond en dien je het welzijn van de hond te waarborgen. Je dient ervoor te zorgen dat de hond veilig is en dat hij op jou kan vertrouwen.
Intimidatie, dwang, geweld en het toedienen van pijn zijn uit den boze. Dit is zeer schadelijk voor de vertrouwensband en tast het welzijn van de hond aan. Het werkt agressie in de hand en het kan er zelfs voor zorgen dat de hond zich gedwongen voelt zichzelf te verdedigen met alle gevolgen van dien.
Temple Grandin: “The single worst thing you can do to an animal emotionally is to make it feel afraid.” Bron
Sociale behoeften
Isolement gaat vaak gepaard met verveling en op lange termijn ook stress. Dit kan zich vervolgens weer gaan uiten in ongewenst gedrag zoals bijvoorbeeld slopen, binnen plassen of overmatig blaffen. Ook honden hebben behoefte aan sociaal contact en aandacht. Honden zijn sociale wezens, net als wij, ze maken graag contact met soortgenoten, maar ook met mensen. Ga zelf maar eens op bezoek bij een asiel in de buurt. Je zult zien dat de meeste honden in de kennels naar de tralies toe komen of op een ander manier contact proberen te maken zodra je langs loopt.
Heb je niet voldoende tijd om met een hond door te brengen en ben je lange dagen van huis? Vraag je dan af of je wel tegemoet kan komen aan de sociale behoeften van een hond.
Foto rechts: ik kreeg tijdens mijn verblijf in de kennel een aantal keren bezoek. Wat is het een verademing om even iemand in de ogen te kunnen kijken en van gedachten te wisselen!
Uitdaging
Altijd maar hetzelfde doen dag in dag uit is niet alleen voor mensen geestdodend. Ook honden hebben uitdaging nodig. Spel, een wandeling, hersenwerk, training, sport of een verrijkte maaltijd zorgen ervoor dat een hond mentaal geprikkeld wordt en nieuwe dingen leert en ervaart.
Het in huis nemen van een hond betekent dat een er als het ware een gezinslid bij komt met zijn eigen behoeften en ‘hobby’s’. Heb je tijd en zin om met een hond iets te ondernemen? Wil je je verdiepen in wat een hond leuk vindt om te doen en wil je daaraan tegemoet komen?
Foto: een van de reeds gerealiseerde speelvelden van Dierenopvangcentrum Amsterdam.
Tijdsbesef
Een groot verschil tussen mens en hond is tijdsbesef. Honden kunnen geen klok kijken, maar toch anticiperen honden op bepaalde gebeurtenissen in hun dagelijkse leven. Als een hond twee maaltijden per dag krijgt, dan weet hij dat, dat zal iedere hondeneigenaar kunnen beamen. Hij verwacht ook zijn wandelingen op gezette tijden. Regelmaat is daarom belangrijk. Je weet dan waar je aan toe bent en dat geeft rust.
Ik heb maar 24 uur opgesloten gezeten, maar ik heb wel gemerkt dat de tijd heel langzaam gaat als je niet te doen hebt en geen gezelschap hebt. Een wandeling, een spelletje of een verrijkte maaltijd zorgen ervoor dat de sleur doorbroken wordt en daarmee kun je veel stress voorkomen.
Omgeving en ruimte
Afmetingen
Ik had verwacht dat de kleine ruimte van 1,80 x 1,80 me zwaar zou vallen. Bewegingsvrijheid is uiteraard heel belangrijk, maar tot mijn verrassing bleek dit voor mij niet het enige obstakel te zijn. Ruimte omvat blijkbaar meer dan alleen de afmetingen van die ruimte. Er zijn meer factoren die invloed hebben op hoe een ruimte ervaren wordt, want alle zintuigen worden geprikkeld. Denk aan zicht, gehoor, tast en geur. Tralies in de cel, een gebrekkige uitzicht, weinig daglicht, temperatuur (te warm of te koud), het continue geluid van de airconditioning en de harde ondergrond kunnen voor veel ongemak en onrust zorgen.
Zicht
Ik moest denken het onderzoek door Blakemore en Cooper (1970) over het effect van verticale en horizontale strepen op de ontwikkeling van de visuele cortex bij kittens. Als een kitten de eerste maanden van zijn leven alleen wordt bloot gesteld aan verticale lijnen, zal hij het vermogen om horizontale lijnen te zien verliezen. Traplopen wordt dan bijvoorbeeld zo goed als onmogelijk.
De verticale tralies in de cel hebben een bijna hallucinerende werking. Het is heel moeilijk om te concentreren op iets wat zich achter de tralies bevindt. Een gesprek voeren met iemand aan de andere kant van de tralies is duizelingwekkend te noemen, omdat je het gezicht niet in zijn geheel kunt zien en iemand niet rechtstreeks in de ogen kunt kijken. Het levert veel onrust op.
Gelukkig ben ik niet de eerste die dit heeft ontdekt. Dog’s Trust in het Verenigd Koninkrijk laat al sinds jaren alle nieuwe hondenkennels in asiels bouwen met glazen wanden (Foto rechts: Dog’s Trust London). Dit heeft een kalmerend effect op de honden. Ook Dierenopvangcentrum Amsterdam heeft deze verbetering op de agenda staan. Maar hoe zit het bij honden die veel tijd doorbrengen in een stalen bench? Hebben de dunne tralies van een bench hetzelfde effect? Hier is bij mijn weten nog geen onderzoek naar gedaan, maar het is denk ik wel iets rekening mee te houden.
Tralies zijn erg onprettig.
Zelf ervaren?
Ik had deze ervaring (ook al duurde het maar kort) niet willen missen. Ik raad iedereen die met honden werkt aan om het een keer mee te maken.
Ben je benieuwd geworden en zou je zelf een keer willen deelnemen aan Help! Ik heb een hondenleven meld je dan zeker aan voor de mailinglist, dan blijf je op de hoogte van de volgende editie.
Credits
Dit artikel is geschreven door Debby van Dongen, eigenaar van Doggo.nl.
De foto’s zijn genomen door Dierenopvangcentrum Amsterdam en mijn visite: Judith Lissenberg, Erica Honingh en Karin Wesselink.
