Wat is de beste leeftijd voor een pup?

Het snelle antwoord

Nu wil je waarschijnlijk graag een hapklaar antwoord op deze vraag zodat je weer verder kunt met je zoektocht naar een verantwoorde fokker. Het snelle antwoord is: vanaf 8 weken.

Maar zoals wetenschapper Kathryn Lord zegt: “It depends….”, het hangt er dus vanaf

Er zijn veel factoren die een rol spelen en als je daar meer over wilt weten, lees dan zeker verder. Pas dán kun je een goede afweging maken.

Wat zegt de wet?

In de Nederlandse wet is de leeftijd waarop een pup het nest mag verlaten geregeld in Artikel 1.20. Leeftijd scheiden van dieren. Hierin staat vermeld dat een puppy minstens 7 weken oud moet zijn wanneer deze van de moeder wordt gescheiden.

Betreft het een pup uit het buitenland, dan mag deze niet jonger zijn dan 15 weken. Een buitenlandse pup mag namelijk pas de grens over nadat deze een inenting tegen rabiës heeft ontvangen. Deze vaccinatie wordt gegeven op de leeftijd van 12 weken. Daarna geldt een wachttijd van 3 weken.

Wat zegt de wetenschap?

Er zijn velen onderzoeken gedaan naar de ontwikkeling en opvoeding van pups. Wetenschappers zoals Ray Coppinger, Kathryn Lord en Anindita Bhadra hebben vanuit hun expertise de ontwikkeling van pups op de voet gevolgd. Wanneer beginnen pups de wereld te verkennen? Hoe belangrijk is de omgeving waarin ze opgroeien? En wat voor invloed heeft contact met mensen en andere dieren (socialisatie) tijdens de eerste weken en maanden op de verdere ontwikkeling van de pup?

De kritieke periode van socialisatie: week 4-8

De zintuigen van een pup staan nog niet helemaal paraat bij de geboorte. Als eerste kan een pup ruiken en voelen. Hij hoort of ziet nog niets. Gedurende week 2 gaan de oogjes open en een week later de oren. Daarna kan en zal hij de wereld om zich heen gaan verkennen. Een pup kent dan nog geen angst en is vooral nieuwsgierig.

Vanaf week 4 vindt de kritieke periode van socialisatie plaats. Omdat de pups nog geen angst kennen, gaan ze makkelijk ergens op af om te ontdekken. Het is daarom gedurende deze periode van groot belang dat een pup nieuwe, positieve indrukken en ervaringen opdoet. Een pup leert ook sociale banden te vormen met nestgenootjes, andere dieren en de mensen om hem heen. Laat de pup kennis maken met allerlei soorten mensen; mannen, vrouwen, kinderen, bejaarden etc. Als deze ervaringen positief zijn, dan neemt de pup deze positieve ervaringen mee voor de rest van zijn leven. Zijn die ervaringen negatief of zelfs afwezig, dan zal dat helaas ook zijn sporen nalaten in het gedrag. Denk aan pups uit de broodfok die in een hok opgroeien zonder contact met de buitenwereld.

Angstfase: vanaf week 8

Let wel: dit is uiteraard een proces wat geleidelijk verloopt. Het is niet zo dat vanaf de achtste week een pup plotseling angstig wordt. Terughoudend gedrag zal zich al eerder aandienen, maar gemiddeld genomen zullen pups vanaf de achtste week niet meer zo gauw op nieuwe dingen afstappen. Ze zullen zelfs onbekende voorwerpen, geluiden of dieren gaan vermijden omdat angst dan een rol gaat spelen. Dan kan bijvoorbeeld een rollende kliko op straat, iets wat ze nog nooit eerder gezien hebben, ineens heel eng zijn.

Engels onderzoek naar de angstfase bij 98 pups heeft aangetoond dat er ook rasverschillen zijn: bij de Duitse Herder begint de angstfase al na ongeveer 39 dagen, bij de Yorkshire Terrier na 44 dagen en bij de Cavalier King Charles Spaniel na zo’n 55 dagen.

Wanneer verlaat een pup het nest?

In onze samenleving is het gebruikelijk dat de fokker bepaalt wanneer een pup het nest verlaat. Maar wanneer verlaat een puppy in een natuurlijke setting het nest? Dus wanneer er geen mensen bij betrokken zijn? Straathonden kunnen ons hier inzicht in geven. Het zijn dan wel geen huishonden, ze kunnen ons wel inzicht geven in het natuurlijke gedrag van de hond.

Foto bron: Anindita Bhadra. Indiase straathond met pups.

Indiase wetenschappers hebben jarenlang het gedrag van straathonden bestudeerd. In de periode van 2010 tot 2015 hebben zij 1452 uur besteed aan het observeren van nesten met pups. Wat opvalt in deze bevindingen is dat pups niet alleen door de moeder worden verzorgd. Ook oma speelt een actieve rol, en wat dacht je van tantes, ooms, vader, en oudere broers en zussen uit een eerder nest.

De eerste 7 weken

Gedurende de eerste 7 weken ligt het grootste deel van de zorg wel bij de moeder, want zij zoogt de pups. Na de eerste 7 weken neemt de moeder zelf geen initiatief meer om de pups te zogen. De pups zullen zelf nog wel initiatief nemen. Soms laat de moeder het nog toe soms ook niet. Gedurende de periode van week 8-13 zullen de pups geleidelijk steeds meer vast voedsel gaan eten.

Stopt de opvoeding na 7 weken?

De leeftijd van 7 weken komt hier weer terug: de leeftijd dat een pup in Nederland het nest wettelijk mag verlaten. Maar niet meer zogen, betekent niet hetzelfde als niet meer opvoeden. Na de eerste 7 weken is de pup nog niet “klaar”. Volgens de Indiase wetenschappers is de periode erna van essentieel belang voor de verdere ontwikkeling van de pup. De actieve zorg van de moeder neemt geleidelijk af na de zoogperiode, maar de passieve zorg neemt juist toe: spelen, beschermen, samen slapen en samen eten zoeken.

Ook de zorg door de vader en de andere teven in de roedel (oma, tante etc) neemt toe! De pups leren dan o.a. hoe ze zich horen te gedragen en wat de sociale grenzen zijn. Pas na week 12 neemt ook deze zorg geleidelijk af en gaan de pups steeds meer op eigen benen staan.

De uitspraak “It takes a village to raise a child” zou dus ook “It takes a village to raise a puppy” kunnen zijn, want alle volwassen honden binnen de roedel helpen mee bij de opvoeding.

Nu hebben de pups in Nederland niet altijd zo’n rijke omgeving met veel volwassen honden om zich heen, maar de moeder is er in principe wel altijd en soms ook de vader. We kunnen ons afvragen of de wettelijke leeftijd van 7 weken niet te vroeg is om het nest te verlaten? Heeft een pup niet nog veel te leren over bijvoorbeeld hondentaal en onderlinge omgangsvormen van zijn moeder en andere familieleden?

Te jong?

Invloed op het gedrag

Italiaanse onderzoekers (L. Pierantoni, 2011) vergeleken 2 groepen honden;

honden die als pup van 30 tot 40 dagen (nog geen 6 weken) oud het nest hadden verlaten
en honden die als pup op de leeftijd van 60 (ouder dan 8 weken) dagen het nest hadden verlaten

Dit onderzoek toont aan dat de pups uit de eerste groep vaker probleemgedrag vertoonden zoals spullen slopen, extreem blaffen, angst op straat, reactiviteit naar geluiden en bezitsdrang.

Invloed op de gezondheid

Onderzoekers Slabbert en Rasa (1993) vergeleken 2 groepen pups;

de ene groep werd op de leeftijd van 6 weken van de moeder gescheiden,
de andere groep op de leeftijd van 12 weken.

De pups van 6 weken oud vertoonden minder eetlust, lager gewicht, verhoogde gevoeligheid voor ziekten en een hoger sterftecijfer in vergelijking met de oudere pups.

Te oud?

De reden waarom veel mensen een jonge pup willen is omdat ze in de veronderstelling zijn dat ze dan een betere band met de pup krijgen. Het hierboven vermelde onderzoek van Slabbert en Rasa weerlegt dit. In tegenstelling tot wat veel mensen denken waren de pups die op de leeftijd van 12 weken van hun moeder werden gescheiden even goed gesocialiseerd met mensen dan de jongere pups. Een pup langer in het nest laten is dus geen belemmering in het socialisatieproces met mensen.

In wat voor omgeving groeit de pup op?

Je begrijpt inmiddels dat de fokker een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van de pup, want de pup zal de kritieke fase van socialisatie (week 4-8) bij de fokker doorbrengen.

Dit artikel laat zien hoe complex het eigenlijk is en dat er niet altijd een pasklaar antwoord is. We kunnen stellen dat de wetenschap het er wel over eens is dat een pup niet op een te jonge leeftijd het nest mag verlaten. Beter wat later, dan te vroeg! Je wilt ten slotte later een stabiele hond, het liefst zonder gedragsproblemen en met een gezond lijf.

Evolutiebioloog Kathryn Lord heeft veel onderzoek gedaan naar het socialisatieproces bij honden en zij adviseert vanaf 8 weken.
Anindita Bhadra, gedragsbioloog, hecht veel belang aan de sociale vaardigheden die een pup hoort mee te krijgen van de moeder en andere roedelgenoten. Zij vindt dat een pup daarom langer in het nest moet blijven. Zij geeft de voorkeur aan 12-13 weken.

Verder zijn ook het ras, het individu en de omgeving bepalend voor de ontwikkeling van een hond. Kijk dus naar de pup en de situatie!

Wat kun jij bijdragen?

Een goede fokker zal het belangrijk vinden dat jij als toekomstige eigenaar regelmatig langskomt zodat het pupje ook jou al leert kennen tijdens de kritieke periode van socialisatie. Doe dat dan ook echt! Je kunt ook een kledingstuk achterlaten met jouw geur, zo raakt de pup nog meer vertrouwd met jou en zal de overgang naar zijn nieuwe huis minder ingrijpend zijn.

Referenties

Overheid – Besluit houders van dieren; Artikel 1.20. Leeftijd scheiden van dieren
Paul et al 2016, Scientific Reports
Paul and Bhadra, 2017 PLoS ONE
Slabbert JM, Rasa OA, The effect of early separation from the mother on pups in bonding to humans and pup health. J S Afr Vet Assoc. 1993 Mar;64(1):4-8.
Morrow, M., Ottobre, J., Ottobre, A., Neville, P., St-Pierre, N., Dreschel, N., & Pate, J. (2015). Breed-dependent differences in the onset of fear-related avoidance behavior in puppies Journal of Veterinary Behavior: Clinical Applications and Research DOI: 10.1016/j.jveb.2015.03.002
Pierantoni, Prevalence of owner-reported behaviours in dogs separated from the litter at two different ages