De darmen bepalen wat jouw hond doet: de ‘gut-brain axis’

Een extra stukje van de puzzel

Gedrag kan worden verklaard vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines; de psychologie, de evolutieleer, de ethologie, de (epi)genetica en de neurologie. Aan dat rijtje kunnen we nu ook microbiologie toevoegen. De laatste jaren wordt er steeds meer aandacht besteed aan de microben in de darmen. Men heeft ontdekt dat er communicatie plaatsvindt is tussen de hersenen (centraal zenuwstelstel) en wat er in de darmen gebeurt (enterisch zenuwstelsel): de ‘gut-brain axis’. De samenstelling van de bacteriebevolking in de darmen (microbioom) blijkt invloed te hebben op hoe dieren zich voelen, gedragen en bewegen!

Alhoewel deze wetenschap nog in de kinderschoenen staat, zijn er al talloze onderzoeken naar gedaan. In dit artikel lichten we een paar tipjes van de sluier op.

Met zijn biljoenen

Biljoenen minuscule organismen in onze darmen bepalen voor een groot deel hoe we ons voelen en hoe we ons gedragen. We voelen ons gelukkig of depressief door deze bacteriën. Ook agressie, stress en angst worden aangestuurd door deze bacteriën. Dat geldt niet alleen voor ons, maar ook voor onze honden.

Vanaf nu kun je je darmflora de schuld geven als je een keer uit je slof schiet of een mindere dag hebt. Zij zijn ten slotte in de meerderheid!

Agressie bij honden

Eerdere onderzoeken hebben al de link gelegd tussen de samenstelling van het microbioom en agressie. Deze onderzoeken werden gedaan bij muizen en mensen. Een zeer recent onderzoek legt ditzelfde verband bij honden.

Men onderzocht de uitwerpselen van 31 pitbullachtige honden die afkomstig waren uit de vechthondenwereld. Deze honden zaten op dat moment allen in de opvang. Van de 31 honden vertoonden 21 honden soortgerelateerde agressie en de andere 10 niet. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat de agressieve honden een bepaalde samenstelling van darmbacteriën hebben, die afwijkt van de andere groep honden. Er lijkt een correlatie te zijn tussen agressie en deze specifieke darmmicroben.

Men streeft ernaar dit onderzoek bij een grotere groep honden (ook van andere rassen) te herhalen om hier nog meer inzicht in te krijgen. Met dit inzicht kunnen we dan wellicht in staat zijn om gedrag beter te diagnosticeren om zo (desnoods preventief) de agressie beter te behandelen.

Gevoel van geluk en depressie

Serotonine staat bekend als het gelukshormoon. Veel mensen denken dat deze neurotransmitter in de hersenen wordt gemaakt, maar in werkelijkheid wordt maar liefst 90% ervan in de darmen gemaakt!

Wat we nu ook weten is dat fructose zich bindt aan tryptofaan, een aminozuur welke we nodig hebben voor de aanmaak van serotonine. Slechte opname van fructose kan daarom leiden tot depressie. Ook slapeloosheid, verlaagde pijngrens en dwangmatige eetstoornissen (minder goed gevoel van verzadiging) worden gelinkt aan een laag serotoninegehalte.

Depressiviteit

Onderzoekers van de Amerikaanse universiteit Northeastern hebben het microbioom van mensen met depressie onderzocht. Ook werden hersenscans van deze mensen gemaakt. Men ontdekte dat mensen met een bepaalde hersensignatuur die geassocieerd wordt met depressie veel minder van een bepaalde bacterie (genus Bacteroides) in hun darmen te hebben.

Deze bacteriën produceren de neurotransmitter gamma-aminoboterzuur, ook wel GABA genoemd. GABA heeft een remmende werking en zorgt ervoor dat een teveel aan prikkels wordt tegengehouden. Wanneer dit systeem niet goed werkt, kan een mens of dier last krijgen van angstgevoelens, depressie en slapeloosheid.

De invloed van darmmicroben op angst en stress

Canadese onderzoekers bestudeerden de microben in de darmen van 2 groepen muizen; de ene groep muizen vertoonde angstig gedrag en de andere groep was stabiel. Men transplanteerde darmbacteriën van de ene naar de andere groep en vice versa. En wat gebeurde? De angstige muizen werden minder angstig. De stabiele muizen vertoonde juist meer angstig gedrag.

Dit onderzoek heeft ook aangetoond dat er een verandering in de hersenen plaatsvond na de transplantatie van de bacteriën. Namelijk dat de bacteriën dezelfde werking hebben als Diazepam! Diazepam is een kalmerend middel wat de GABA-neurotransmitters in de hersenen stimuleert en een kalmerend effect heeft.

De invloed op beweging

Bovenstaande voorbeelden geven al een inzicht in de invloed van de darmbacteriën, maar deze invloed gaat zelfs nog een stapje verder! Wetenschappers hebben aangetoond dat ook bewegingen beïnvloed worden door de microben. Bij fruitvliegjes heeft men ontdekt dat de bacterie Lactobacillus brevis ervoor zorgt dat de snelle vliegjes langzamer gaan bewegen. Ook de motoriek bij Parkinsonpatiënten wordt gelinkt aan het microbioom. Zo heeft men bijvoorbeeld het microbioom van Parkinsonpatiënten getransplanteerd naar gezonde muizen. Deze muizen vertoonden na de transplantatie opvallend veel symptomen van de ziekte van Parkinson.

Wat we nu weten

Het is nog pril en er zijn nog heel veel dingen die we nog niet weten. Toch laten de reeds gedane onderzoeken zien dat er een relatie bestaat tussen het microbioom en emoties en gedrag. Hoe we slapen, eten, bewegen en wat we voelen wordt beïnvloed door die biljoenen bewoners in ons lijf!

Door verandering van dieet en, jawel, poeptransplantaties kunnen de microben in de darmen beïnvloed worden. Vooral dat laatste klinkt raar, maar transplantaties worden nu al gedaan bij o.a. mensen met MS en PDS (Prikkelbare Darm Syndroom).

Voeding is dus niet alleen belangrijk voor een gezond lichaam, maar ook voor een gezonde geest. Naast voeding zijn er nog andere manieren om het microbioom te beïnvloeden. Ook met probiotia (toevoegen van goede bacterien) en antibiotica (bestrijden van slechte bacterien) kan de bevolking in de darmen worden gemanipuleerd.

Wij zijn in ieder geval heel benieuwd wat de toekomst gaat brengen op dit gebied! Misschien komen we dan te weten waarom honden poep eten, of waarom ze precies agressie of angst vertonen.