De zin en onzin van rasbeschrijvingen

Het perfecte hondenras voor ras voor jou

Zodra je besloten hebt een hond te nemen, is de raskeuze vaak een van de eerste dingen waar je naar gaat kijken. Welk hondenras past het beste in jouw leven, bij jouw persoonlijkheid en interesses? Je leest rasbeschrijvingen in boeken en op het internet en probeert zo een beeld te vormen van een bepaald ras. Je bent als het ware op zoek naar een betrouwbare voorspelling (of garantie) van hoe jou hond zich gaat gedragen. Maar kloppen die rasbeschrijvingen wel? In hoeverre kun je erop vertrouwen dat jouw toekomstige hond voldoet aan die beschrijvingen en aan jouw verwachtingen?

Gedrag en temperament

Een rasbeschrijving beschrijft naast de uiterlijke kenmerken ook het gedrag en het temperament van een ras. Onderstaande beschrijvingen zijn overgenomen van de website van FCI (Fédération Cynologique Internationale), de grootste organisatie op het gebied van rashonden, stambomen en fokkerij. Kun jij raden over welke rassen het gaat?

1. Geweldige charme, waardigheid en intelligentie. Gematigd temperament, vrolijk en levendig van aard.
2. Het temperament van dit ras is vriendelijk en zachtaardig, maar ook alert en extravert. Hij vertoont niet de bezittelijke kwaliteiten van een waakhond, noch is hij overdreven achterdochtig tegenover vreemden of agressief tegenover andere honden.
3. Goedaardig, gematigd temperament en oneindige loyaliteit naar zijn meester. Hij heeft sterk ontwikkelde zintuigen, intelligentie, trainbaarheid, kracht, uithoudingsvermogen, snelheid, weerstand tegen weer en ziekten.
4. Een levendige, energieke hond, met een aantoonbaar trots en onafhankelijk karakter. Bekend om vooral zijn eigen wil gehoorzamen. Naar zijn meester is hij in hoge mate toegewijd en betrouwbaar. Tegenover vreemden kan hij gereserveerd zijn en zoekt meestal geen contact.
5. Liefhebber van water. Rustig van aard, toegewijde metgezel. Intelligent, scherpzinnig en volgzaam, met een sterke wil om te behagen. Vriendelijke inborst, zonder een spoor van agressie of overmatige verlegenheid.

Antwoorden: 1. Mopshond 2. Husky 3. Riesenschnauzer 4. Saarlooswolfhond 5. Labrador Retriever

Wat is waar?

Het is waar dat honden van hetzelfde ras overeenkomstige eigenschappen hebben. Daar zijn ze ten slotte op geselecteerd. Hondenrassen zijn ontstaan vanuit bepaalde behoeftes van de mens. Men wilde bijvoorbeeld een hond die waaks was, of eentje die goed schapen of eenden kan drijven. Door middel van selectie werden deze eigenschappen versterkt binnen het ras. Tegenwoordig willen we vooral een leuke gezinshond, maar die raseigenschappen en dat temperament zitten er wel in en daar zul je rekening mee moeten houden.

Foto: Een Border Collie is gefokt om te drijven. Als er geen schapen of eenden in de buurt zijn, dan moet je er niet van staan te kijken als je Border Collie kinderen of schaduwen gaat drijven.

Je kunt er bijvoorbeeld van uit gaan dat een Turkse Herder (Kangal) een zelfstandig, waakzaam karakter heeft, met een grote persoonlijke ruimte. Dit is geen hond voor een kleine woning in een drukke binnenstad.

En ja, Labradors houden van water. Een eigenschap die goed van pas komt bij het apporteren van eenden. Reken erop dat ook modderpoelen favoriet zijn. (Foto: Renate Hagen.)

Uit onderzoek (Kubinyi et al 2009) op basis van individuele eigenschappen bij honden blijkt dat honden die tot een bepaalde rasgroep horen vergelijkbare eigenschappen hebben. Aan dit onderzoek, bestaande uit 24 vragen, deden 14.000 Duitse hondeneigenaren mee. Uiteindelijk hebben de onderzoekers de gegevens van 9218 honden verwerkt. Deze honden waren allemaal ouder dan 1 jaar, 50% reu / 50% teef. De onderzoekers keken naar de volgende eigenschappen (gebaseerd op ‘The Big 5’ van Fiske, 1949):

1. Kalmte: emotioneel in evenwicht, niet neurotisch, angstig, agressief of gestrest
2. Sociaal gedrag: vriendelijk, meegaand, geen ruzie maken of pesten
3. Zelfverzekerdheid, dapper: extrovert, niet gereserveerd, niet angstig, energiek
4. Trainbaarheid: intelligent, nieuwsgierig, speels, vindingrijk

Jachthonden (Spaniels, Retrievers) blijken uit dit grootschalige onderzoek over het algemeen socialer te zijn dan bijvoorbeeld gezelschapshonden (Maltezer, Chihuahua). Uit dit zelfde onderzoek blijkt onder andere ook dat berghonden kalmer en rustiger zijn dan de spitsen en oertypen.

Grafiek: Turcsán et al 2011. De individuele honden van een rasgroep bevinden zich in een cluster, weergegeven als cirkel. Dit betreft de rasgroepindeling volgens de American Kennel Club.

Foto: De Landseer scoort het hoogst als het gaat om kalmte. Deze breng je waarschijnlijk niet snel van zijn stuk. De Spaanse Galgo echter is een gevoelig type en eerder vatbaar voor stress. De Spaanse Galgo scoort wel weer heel hoog op sociaal gedrag.

Wat is onzin?

Het is belangrijk te realiseren dat gedrag door veel factoren wordt bepaald. Als er in een rasbeschrijving staat dat een hond goed met kinderen overweg kan, of dat hij zich nooit agressief zal gedragen dan kan dat hele onrealistische verwachtingen creëren.

Ook beschrijvingen als ‘van nature volgzaam’ of ‘niet agressief naar andere honden’ kunnen je op het verkeerde been zetten. Een hond wordt niet volgzaam geboren! Je zult veel tijd, liefde en energie moeten investeren om een goede relatie met je hond te krijgen. Ook agressie kun je niet altijd voorkomen. In sommige situaties kan een hond zich gedwongen voelen agressie in te zetten. Agressie is niet per definitie een aangeboren eigenschap. Epigenetica, socialisatie, ervaringen, training en opvoeding dragen hier ook allemaal aan bij.

Q-BARQ is een initiatief van wetenschapper James Serpell. Q-BARQ is een grote database waar gedragsgegevens van meer dan 80.000 honden in zijn opgeslagen. Uit deze gegevens blijkt dat er binnen rassen zeer grote individuele verschillen zijn en dat vóóral agressie niet rasgebonden is. Volgens Serpell kun je een hond niet louter beoordelen op basis van het ras. Je mag de invloed van de eigenaar en de omgeving hier zeker niet onderschatten. Nurture vs nature.

In rasbeschrijvingen worden vaak ook antropomorfe labels gebruikt zoals: vergevingsgezind, toegewijd, creatief, betrouwbaar, trots en charmant. Deze termen zullen ongetwijfeld met veel liefde voor het ras zijn opgeschreven maar ze zeggen helaas niet veel over die ene hond die jij voor ogen hebt.

Het individu

Iedere hond is een individu met zijn eigen karakter en persoonlijkheid. Zelfs pups uit hetzelfde nest kunnen erg verschillend van aard zijn. Kijk alleen al naar het gezin waar jij zelf uit komt. Lijken jij en je broer of zus op elkaar? Je zult direct erkennen dat jullie, ondanks een vergelijkbaar genenpakketje, toch heel verschillend zijn. Dat werkt bij pups net zo.

Individuen zijn niet alleen verschillend, ze gedragen zich ook anders in verschillende situaties en ook naarmate ze ouder worden verandert het gedrag. Context, (leer)ervaringen en omgeving zijn van invloed op het gedrag. Kortom: zelfs het gedrag van één individu is niet te voorspellen, laat staan dat je het gedrag van alle honden van hetzelfde ras zou willen ‘voorspellen’.

Wat nu?

Wil je erachter komen of een bepaald ras bij jou past, dan kun je het beste op bezoek gaan bij een fokker van dat ras of je gaat eens kijken op een hondenshow om kennis te maken met honden en hun fokkers. Stel veel vragen en kijk ook naar de ouders en nestgenoten. Wat voor gedrag vertonen deze? Zijn ze sociaal of juist terughoudend? Zijn ze energiek of juist heel rustig? Op deze manier kun je een aardige indruk krijgen van het temperament en het gedrag van een ras en eventueel ook van een individuele hond.

Foto: Windhonden houden van rennen en jagen.

Referenties

• Fiske (1949) et al. 5 personality traits („The big 5”) – Neuroticism, Agreeableness, Extroversion, Openness, Conscientiousness
• Turcsán et al 2011 Personality traits as features of dog breed groups (AKC)
• Kubinyi et al 2009 – Dog and owner demographic characteristics and dog personality trait associations. Behavioural Processes Volume 81, Issue 3, July 2009, Pages 392-401
• C-BARQ – Canine Behavioral Assessment & Research Questionnaire
• What’s in a dog breed? Less than you might think
• Fédération Cynologique Internationale
• American Kennel Club, list of breeds by group

Credits

Dit artikel is geschreven door Debby van Dongen, eigenaar van Doggo.nl.