Straathonden in India
Van alle honden op aarde leeft zo’n 80% als straathond, zonder eigenaar. We denken nog wel eens dat honden altijd huisdieren zijn, maar dat is slechts van toepassing op de minderheid. Gedragsbioloog Anindita Bhadra doet onderzoek naar het gedrag van ‘free ranging dogs’ in India. Zij vertelt dat pups niet alleen sociale vaardigheden leren van de volwassen honden in de roedel, deze pups leren ook te overleven in de urban jungle. Ze leren voedsel te verzamelen, gevaren te ontwijken en de juiste beslissingen te nemen om te overleven. Deze vaardigheden leren ze van hun moeder, van hun oma, ooms en tantes en van oudere broers en zussen. Ze hebben een rijkdom aan leermeesters om zich heen! Deze honden redden zich dus prima zonder menselijke opvoedbemoeienis en dat doen ze al tienduizenden jaren.
Foto Anindita Bhadra: straathonden in India.
Anindita Bhadra vertelde tijdens haar verblijf in Nederland over haar buurvrouw. Deze vrouw had medelijden met een moederhond en haar pups die vlakbij op straat leefden. Ze besloot het hondengezin onderdak te bieden. De vrouw had niet veel te doen en de honden werden haar tijdverdrijf. Ze greep in wanneer de pups ruw aan het spelen waren, en zodra er maar een gegromd of gepiept werd dan haalde ze de pups uit elkaar. Om vechten bij voorbaat al te voorkomen, gaf ze de pups altijd gescheiden eten. Heel lief en zorgzaam ging ze met de honden om. Maar de pups werden groter en het werd toch te veel voor de vrouw. Ze besloot de pups weer op straat te zetten. Echter deze pups waren het straatleven niet gewend. Ze hadden moeite zich staande te houden in de urban jungle en vertoonden naar andere honden a-sociaal gedrag. Ze hadden nooit geleerd op een normale manier te communiceren met soortgenoten. De goede bedoelingen van deze vrouw hadden duidelijk een stempel gedrukt op de emotionele ontwikkeling en de sociale vaardigheden van de pups.
Nu hoor ik je denken “maar wij leven niet in India en onze honden zijn geen straathonden”, en dat klopt! Maar onze honden komen wel dagelijks in contact met andere honden en komen ook in verschillende situaties terecht. Het is daarom wel van groot belang dat iedere hond van pup af aan leert hoe honden met elkaar omgaan en hoe de wereld in elkaar steekt.
Foto Labradoodlefokker Monique Koelwijn: de pups kiezen zelf waar ze slapen.
Fouten maken en risico’s nemen
Honden leren net als mensen van hun ervaringen. In het bovenstaande voorbeeld kregen de pups niet de kans met elkaar te stoeien en te spelen. De pups werd ook de sociale interactie met andere volwassen honden ontzegd. Ze misten zo een heel groot deel van hun sociale ontwikkeling. Ze leerden niet wat de wenselijke omgangsregels tussen honden zijn: wat mag je wel en wat mag je niet doen? Hoe begroet je elkaar? Wat zijn de grenzen?
Het is in het leven belangrijk om zo nu en dan in aanraking te komen met risicovolle situaties. Het leven gaat nu eenmaal niet altijd over rozen en als je niet leert om om te gaan met uitdagingen, mislukkingen en risico’s, dan zul je later in het leven voor een zware dobber komen te staan.
Als opvoeders willen we onze honden (en kinderen) zoveel mogelijk beschermen, we willen alle risico’s inperken. Een hond mag tegenwoordig niet eens een beetje stress ervaren, want dat staat bijna gelijk aan dierenmishandeling. We lopen liever een blokje om zodat we een bepaalde situatie uit de weg gaan of we doen de hond bij ieder potentieel risico in een bench, want dan kan er zeker niets mis gaan. Maar leert de hond dan wel omgaan met de situatie?
Foto: Een berg zand was tientallen jaren geleden de mooiste speeltuin die je je kon voorstellen, tegenwoordig wordt er een hek omheen gezet. We leven tegenwoordig in een ‘hekkencultuur’, er mag niets fout gaan.
Bang dat het mis gaat
Het is goed dat je de veiligheid en gezondheid van je hond voorop hebt staan! Laten we dat zeker niet uit het oog verliezen. Echter er zijn mensen die hierin doorslaan. Misschien heb je de term al wel eens voorbij zien komen: helikopterouders. Deze ouders houden hun kind het liefst 24/7 in de gaten houden en controleren alles wat het kind doet. Het kind heeft dan geen enkele vrijheid om fouten te maken. Ieder risico, hoe klein ook, wordt door de ouder voorkomen. Een kind wat nooit een klimrek mag beklimmen zal niet leren wat de risico’s zijn. Onderzoek toon ook aan dat kinderen van helikopterouders sociaal en emotioneel achterlopen op andere kinderen. Ze hebben meer moeite met het maken van contacten en ze kunnen hun emoties moeilijk reguleren.
De Indiase buurvrouw deed ook haar best om risico’s te vermijden. Geen ruzie, geen gegrom en niet stoeien. Ieder potentieel conflict werd in de kiem gesmoord. De pupjes leerden zo niet hoe ze hun gedrag konden aanpassen aan de situatie, want dat werd al voor hun gedaan.
Risicocompetentie
Judith Stolwijk: “Kinderen profiteren juist van ervaringen die onzekerheid en uitdaging bevatten. Zij leren hun omgeving te beheersen en ontwikkelen gevoelens van autonomie, competentie en verbondenheid.”
Geldt dit ook niet voor onze honden?
Vallen en opstaan
Door fouten te maken en ervan te leren, leert een individu zijn omgeving en eigen capaciteiten beter kennen, hij leert wat hij wel en niet kan en staat daardoor sterker in zijn schoenen. Te veel bemoeienis maakt onzeker. Als wij steeds alle beslissingen voor onze honden nemen, dan wordt hij ook steeds afhankelijker. Een eenvoudig voorbeeld is het zelf laten kiezen van de wandeling. Er zullen mensen zeggen dat hun hond dat niet kan, “want dan gaat de hond steeds stil staan en maakt dan geen keuze”. Echter stil staan is óók een keuze! De hond neemt de omgeving rustig in zich op en zal echt weer verder lopen zodra hij besloten heeft welke richting hij op wil gaan.
En wat nu?
Moeten we nu alles maar laten gebeuren? Moeten we onze honden alles maar zelf op laten lossen? Nee natuurlijk niet. Er zijn situaties waarbij je hond steun en bescherming nodig heeft. Jij moet altijd de veilige haven van je hond zijn, hij moet jou 100% kunnen vertrouwen. Maar het is de kunst aan de opvoeder om te herkennen welke situaties je hond zelf kan oplossen.
Komt je hond in een losloopgebied een ontzettende bully tegen die veel groter is en maar niet stopt met treiteren, dan grijp je natuurlijk in. Je zult in dergelijke situaties overigens vanzelf merken wanneer je hond bescherming bij je komt zoeken.
Iedere hond is een individu. Je zult moeten kijken naar wat jouw hond kan en waar hij jouw hulp of aanmoediging bij nodig heeft. Opvoeden is altijd maatwerk, maar voor ieder individu geldt dat het kunnen ontwikkelen van autonomie belangrijk is om meer zelfvertrouwen te krijgen en sterker in het leven te staan. Bedenk o.a. dat een pup die het grootste deel van de tijd in een bench doorbrengt niet veel zal leren van zijn omgeving en van zijn eigen kunnen.
Foto Labradoodlefokker Monique Koelwijn: Juist doordat de pups alle vrijheid hebben en keuzes kunnen en mogen maken worden ze zelfstandiger en wennen veel eerder aan het dagelijkse leven. We hebben gemerkt dat ze juist rustiger worden en zijn, beter en langer slapen doordat ze niet zijn opgesloten. De gevaarlijke hoekjes (stopcontact, ijskast etc) zijn in de kamer afgezet met een rennetje.
Jong geleerd, oud gedaan
De manier waarop we onze pups laten kennis maken met de wereld om hen heen is van essentieel belang. Hier ligt dan ook meteen een belangrijke taak bij de fokker, want tijdens de eerste 13 levensweken wordt de basis gelegd voor de verdere ontwikkeling van de hond. Zolang de pups van hun moeder en van andere volwassen honden kunnen leren, kunnen we beter niet te veel ingrijpen. Wij zijn geen honden, dus we kunnen de pups ook geen hondentaal bijbrengen. Laat het zoveel mogelijk aan de hondenfamilie zelf over. Zo krijg je een stabiele hond die het leven aan kan.
Referenties
- Paul M, Bhadra A (2018) The great Indian joint families of free-ranging dogs. PLoS ONE 13 (5): e0197328.
- Paul M, Sreejani Sen Majumder, Bhadra Grandmotherly care: a case study in Indian free-ranging dogs. Journal of Ethology. May 2014, Volume 32, Issue 2, pp 75–82
- Paul M, Sau S, Nandi AK, Bhadra A. 2017 Clever mothers balance time and effort in parental care: a study on free-ranging dogs. R. Soc. open sci. 4: 160583.
- Nationale onderwijsgids – Kinderen bang voor risico’s gevolg van angsten leraren
https://almere.nationaleonderwijsgids.nl/interviews/nieuws/44428-kinderen-bang-voor-risico-s-gevolg-van-angsten-leraren.html - Neuroscience news – Helicopter Parenting May Negatively Affect Emotional Well-Being and Behavior of Children
https://neurosciencenews.com/helicopter-parenting-child-emotion-9368/
Credits
Dit artikel is geschreven door Debby van Dongen, eigenaar van Doggo.nl. Met dank aan Monique Koelwijn van Upsidedown Labradoodles voor de foto’s van haar honden.
