Kan jouw hond jou vertrouwen?

Wat is vertrouwen?

Vertrouwen heeft met verwachting en intentie te maken. Kun je ervan uit gaan dat de ander op een manier zal handelen zodat jij niet benadeeld wordt? Bij iedere sociale relatie speelt vertrouwen een belangrijke rol. Ook tussen mens en hond. Als je samen leeft, dan is het essentieel dat je van elkaar op aan kunt en dat je weet dat de ander jouw belang en jouw welzijn belangrijk vindt en dat ook zal waarborgen.

Antonio Damasio (neuroloog): “Remove trust and you compromise love, friendship, trade and leadership.”

Vertrouwen is de basis voor een goede relatie

Volgens Erik Erikson (psycholoog) is vertrouwen de basis voor de verdere sociale ontwikkeling van een kind. Volgens hem loopt een kind tijdens de ontwikkeling meerdere fasen door, welke in een bepaalde volgorde moeten worden doorlopen. Gedurende de eerste fase (0-2 jaar) wordt vertrouwen opgebouwd. Als dit vertrouwen wordt bevestigd of geschaad, zal dit gevolgen hebben op latere leeftijd. Als een kind in die eerste fase slecht behandeld is, dan zal het kind onzeker en wantrouwig worden en zal dit impact hebben op de verdere ontwikkeling. Zal dit voor honden veel anders zijn?

The trust account

Dr. Susan Friedman spreekt over het ‘trust account’. Je kunt dit zien als een soort bankrekening die altijd in de plus moet staan. Door positieve interacties komt de ‘rekening’ in de plus. Zo bouw je een goede relatie op. Soms gebeuren er minder leuke dingen, maar omdat je veel vertrouwen bij je hond hebt opgebouwd kan de relatie best wel tegen een stootje. Stel je hond is doodsbang voor de dierenarts en hij heeft zich ernstig bezeerd, dan is er geen ontkomen aan en zul je naar de dierenarts moeten gaan. Je hond zal iets moeten ondergaan waar hij bang voor is. Levert dat automatisch een deuk in jullie vertrouwensband op? Nee niet persé, want als je al veel krediet hebt opgebouwd, dan is jullie relatie hier tegen bestand.

Helaas komt het ook wel eens voor dat bij sommige relaties de ‘bankrekening’ in de min staat omdat een hond te vaak wordt blootgesteld aan negatieve interacties zoals fysieke straf en dwang, en dat daar tegenover te weinig positieve ervaringen staan. Gedragsproblemen, angst en agressie kunnen hier een gevolg van zijn.

Je hond vertrouwt je niet wanneer je boos bent

Honden zijn perfect afgesteld op onze emoties. Onderzoekers aan de Brigham Young University hebben ontdekt dat honden meer vertrouwen hebben in iemand die opgewekt en vriendelijk is dan in iemand die boos is. Tijdens dit onderzoek moesten hondeneigenaren hun hond vragen een onbekende locatie te verkennen waar een beloning lag verstopt. Wanneer de eigenaar dit op een boze manier deed met stemverheffing en strakke gebaren, aarzelde de hond en duurde het langer om uiteindelijk toch op onderzoek uit te gaan. Maar zodra de hond vriendelijk werd gevraagd de locatie te onderzoeken, deed de hond dat zonder aarzeling.

Wil je dat je hond iets voor je doet uit angst of uit vertrouwen? Wat is de motivatie bij je hond?

Wil je snel iets van je hond gedaan krijgen? Vraag het dan vriendelijk.

Zijn kinderen te vertrouwen?

De meeste kinderen zijn dol op honden. Echter, kinderen kunnen onstuimig, avontuurlijk en onvoorspelbaar zijn. Een combinatie die niet altijd ‘handig’ is. Aan de oren trekken, in de ogen prikken en op latere leeftijd wild door het huis rennen en per ongeluk op de staart van de hond gaan staan. Dat maakt dat veel honden extra op hun hoede zijn. Ook al hebben kinderen niet de intentie een hond pijn te doen, toch kunnen zich ongemakkelijke situaties voordoen waardoor de hond zich niet veilig voelt.

De evolutie van vertrouwen

Volgens evolutiebioloog Marc Bekoff heeft de evolutie eraan bijgedragen dat honden vertrouwen in ons hebben. Wolven blijven altijd op afstand, maar honden zoeken toenadering tot mensen. Ze hebben de aangeboren eigenschap mensen te vertrouwen.

“Basically, they will expect that we always will have their best interest in mind, that we will care for them and be concerned with maximizing their well-being.”

Indiase etholoog Anindita Bhadra nam de proef op de som. Vertrouwt een Indiase straathond een willekeurig, onbekend persoon? Er werden 2 onderzoeken gedaan, een op korte termijn en een op lange termijn.

Korte termijn: De honden mochten kiezen of ze voer uit de hand van onbekend persoon of van de grond aten. Van alle honden gaf 63% de voorkeur aan het eten van de grond. De meeste honden probeerden fysiek contact met de onbekende persoon te vermijden en bleven liever op afstand. Ze vertrouwden de persoon niet.
Lange termijn: Nu werd bovenstaande test uitgebreid. Dit keer werden de honden in 2 groepen verdeeld: groep A en B. Voordat de honden getest werden (voer uit hand vs voer van de grond), kregen de honden in groep A een extra stukje kip, en de honden in groep B kregen een aai over het hoofd. Iedere hond werd 6 keer getest met een interval van meerdere dagen.

Wat bleek? Honden die een aai kregen vooraf aan de test (groep B), veranderden geleidelijk aan hun gedrag. Ze aarzelden steeds minder en zochten steeds sneller contact. Ook veranderde de voorkeur bij deze honden en namen ze gedurende het onderzoek steeds vaker voer uit de hand aan in plaats van van de grond. Dit alles gebeurde niet bij de honden die een extra stukje kip kregen! Dit geeft aan dat het vertrouwen in de onbekende persoon groeide naarmate er ook een aai over het hoofd wordt gegeven.

Affectie draagt dus bij aan een vertrouwensband.

Afbeelding: Doet jouw hond dit ook wel eens? Dit wordt de ‘hip nudge’ genoemd. Je hond draait zich dan om en leunt met zijn heup of achterwerk tegen je aan. Het is een vriendelijk gebaar, je hond laat zien dat hij niet de intentie heeft aan te vallen en hij laat hiermee ook zien dat hij jou vertrouwt. (Illustratie door Alice Rasmussen uit “Dog Language” van Roger Abrantes).

De invloed van vertrouwen op hondengedrag

Als een hond ervan uit gaat dat bepaald gedrag een goede uitkomst heeft, dan zal hij dat gedrag vaker gaan herhalen. Krijgt je hond na het hier komen een vriendelijk onthaal? Of volgt er een boze tirade? Vertrouwt je hond erop dat jij hem niet zult benadelen? Als jouw hond jou vertrouwt dan zal hij vanzelf vaak contact met je zoeken. Lekker bij je op de bank komen liggen of hij zal tijdens een wandeling regelmatig bij je inchecken zonder dat je daar verder iets voor hoeft te doen.

Het is belangrijk om stress-signalen te leren herkennen bij je hond. Zo weet je wanneer je hond zich niet op zijn gemak voelt.

Afbeelding: Gekruiste pootjes, een teken dat je hond op zijn gemak is. Hij vertrouwt de situatie en is ontspannen.

Samen spelen

Ook aan spel ligt vertrouwen ten grondslag. Spel draait om plezier, sociale interactie en leren. Bij ontspannen spel zie je dat de spelpartners gelijkwaardig spelen en dat ze plezier hebben. Als spel te wild en te intimiderend wordt, dan kun je het geen spel meer noemen. Dit zorgt ervoor dat er geen vertrouwen meer is om verder te spelen.

Tips om de vertrouwensband te versterken

Zorg voor positieve interacties.
Luister naar je hond, hoe voelt het voor hem?
Laat je hond zijn. Probeer niet al het gedrag steeds te controleren en te beïnvloeden.
Bied veiligheid en steun.
Ga met je hond speuren of kies een andere activiteit waar je samen plezier uit haalt.
Loop regelmatig de lievelingswandeling van je hond.

Interessante weetjes: wat gebeurt er in de hersenen?

Wist je dat het gelukshormoon oxytocine invloed heeft op vertrouwen? We weten dat oxytocine een belangrijke rol speelt bij het leggen van sociale contacten (bij mens en dier), maar uit onderzoek blijkt nu ook dat oxytocine een effect heeft op het vertrouwen in de medemen Zodra iemand oxytocine (via de neus) waarneemt, zal hij meer vertrouwen hebben in de beslissingen van de ander en eerder risico’s durven te nemen op basis van die beslissingen (Kosfeld, 2005).
De amygdala is onderdeel van het limbisch systeem in de hersenen. Het is betrokken bij het verwerken en ervaren van emoties en angsten. Mensen bij wie de amygdala is beschadigd zijn niet in staat bedreigende situaties te herkennen en zullen ongure types zonder aarzeling vertrouwen.

Liefde komt na vertrouwen

We vragen soms veel van onze honden. Een hond die pas bij je is komen wonen heeft tijd nodig om te wennen aan zijn nieuwe omgeving en aan de nieuwe mensen om zich heen. Om een goede relatie te krijgen met een hond dien je de tijd te nemen en te werken aan de vertrouwensband. Het is een open deur, maar zorg er altijd voor dat je in het belang van je hond handelt. Schaad het vertrouwen niet door je hond te intimideren of pijn te doen. Als je hond jou vertrouwt, dan komt liefde vanzelf.

Antonio Damasio (neuroloog): “There is no love without trust.”

Referenties:

Jaak Panksepp – Affective neuroscience
Marc Bekoff – Why Dogs Hump and Bees Get Depressed
Erikson, EH. Childhood and Society. New York: W.W. Norton & Company; 1993.
Bhadra et al, Free-ranging dogs prefer petting over food in repeated interactions with unfamiliar humans, Journal of Experimental Biology (2017) 220, 4654-4660 doi:10.1242/jeb.166371
Kosfeld, M., Heinrichs M., Zak, P. J., Fischbacher, U., and Fehr, E. (2005) Oxytocin increases trust in humans. Nature 435, 2005, 673-676.
Ross Flom et al. Does affective information influence domestic dogs’ (Canis lupus familiaris) point-following behavior?, Animal Cognition (2015). DOI: 10.1007/s10071-015-0934-5
Antonio Damasio – Brain trust, Nature 435|2 June 2005