Het zal toch geen teek zijn?!
Teken, wie kent deze nare bloedzuigers niet? Je bent met je hond naar het bos geweest en hebt een heerlijke wandeling achter de rug. Je komt thuis, aait je hond en voelt een raar bultje zitten. Gelijk denk je “het zal toch niet!”, maar helaas, na het bultje van dichtbij te hebben bekeken blijkt het toch echt een teek te zijn. Of ze nou rondkruipen in de vacht van je hond, zich net hebben vastgebeten in de huid, of volgezogen op de grond zijn gevallen, een ding is zeker: deze kleine griezels zijn niet bepaald populair onder hondenbezitters!
Wat is een teek?
De teek is een spinachtige parasiet. Simpelweg kan je hem het beste omschrijven als een zwart/bruin, bloedzuigend spinnetje. Ze kruipen tussen de haren van je viervoeter, op zoek naar een plek op de huid waar ze zich vast kunnen hechten om bloed te zuigen. Bij honden hebben ze voornamelijk de voorkeur voor de nek, kop, oren en poten, maar uiteraard kunnen ze ook op andere plekken zitten.
Teken zijn soms maar 1 millimeter groot, maar zodra ze zich volzuigen met bloed kunnen ze opzwellen tot een doorsnede van een 1 centimeter. Een teek doorloopt verschillende stadia tot hij volwassen is: de volwassen vrouwtjes teek legt eitjes, hier komen (6 potige) larven uit. Na de eerste bloedmaaltijd veranderd de larve in een (8 potige) nymfe. Zodra de nymfe een bloedmaaltijd heeft gehad, is de teek volwassen. Er zijn verschillende soorten teken, maar in Nederland komt hoofdzakelijk de Ixodes Ricinus voor.
Waar komen teken voor?
Het is een fabel dat teken alleen in het bos voorkomen. Hoewel het heel aannemelijk lijkt dat teken zich schuilhouden in een boom en daar zitten te wachten tot er een onschuldig slachtoffer voorbij loopt waar ze op kunnen springen, blijkt dat toch niet zo te zijn. Een derde van de tekenbeten wordt gewoon in de tuin opgelopen! Verder komen teken bijna overal voor: in duingebieden, parken, beschutte weilanden en op heidevelden. Ze zitten voornamelijk op mossen, grasdelen, varens, in bosbesplanten en tussen dode bladeren. Van daaruit stappen ze over op dieren en mensen. Een kleine geruststelling, teken springen dus niet en ze vallen ook niet uit bomen.
Foto: een teek in afwachting van een voorbijganger.
In welke periode zijn teken actief?
Vroeger kwamen teken vooral in het voor- en najaar voor, maar helaas moet je tegenwoordig het hele jaar door bedacht zijn op deze griezels. Zodra de temperatuur boven de 8-10 °C komt, beginnen ze echt actief te worden. Tussen maart en oktober worden de meeste beten geregistreerd.
Ziektes
Het grootste probleem met teken is dat ze ziektes bij zich kunnen dragen. Teken kunnen pas een ziekte overbrengen wanneer ze bloedzuigen. Een teek zet zich vast wanneer hij een geschikt plekje heeft gevonden, dit kan al binnen enkele minuten. Voordat de teek bloed gaat zuigen wil hij ervoor zorgen dat zijn snuit niet verstopt raakt. Dit doet hij door hij eerst wat speeksel in zijn slachtoffer te spuiten en met het inspuiten van het speeksel kunnen eventuele ziektekiemen in de bloedbaan van de hond terecht komen.
De ziekte van Lyme
De belangrijkste en waarschijnlijk de bekendste “tekenziekte” die we kennen is Lyme. Een op de vijf teken is besmet met de Borrelia bacterie, die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Voorheen dacht men dat een teek zich minimaal 24 uur moet voeden, voor hij de ziekte kan overdragen, maar dit is niet juist. Zodra een teek zich vastbijt en de bloedbaan bereikt, kun je besmet raken.
Het is dus van groot belang om je hond dagelijks op teken te controleren, zodat je ze zo snel mogelijk kan verwijderen en het risico op een infectie zo klein mogelijk houdt.
Soms weet je niet zeker hoe lang de teek er al zit. Bij mensen is het algemeen bekend dat je moet kijken of er een rode kring zichtbaar wordt rondom de plek van de beet, maar bij honden werkt dit helaas niet zo. Het meest voorkomende verschijnsel bij honden is gewrichtsontsteking, dat zich uit in plotselinge kreupelheid en pijn aan de gewrichten.
Andere symptomen zijn:
- Koorts
- Verlies van eetlust
- Uitdroging
- Sloomheid
- Gezwollen lymfeklieren
Een hond met Lyme zal binnen enkele dagen op de ziekte reageren. Aan de hand van jouw verhaal en door een uitvoerig onderzoek van de dierenarts kan er vastgesteld worden of het Lyme is. Soms wordt er een bloedonderzoek gedaan, maar dit is niet altijd betrouwbaar. Het kan zijn dat de uitslag negatief is, terwijl de hond al wel besmet is. Bij een negatieve uitslag zullen de meeste dierenartsen op een later moment een 2e bloedtest doen.
Is Lyme te genezen?
Lyme is goed te genezen, mits de hond in de eerste week van de ziekte start met een antibioticakuur. Na een behandeling van ongeveer 3 weken zijn de meeste honden weer geheel genezen.
Twijfel je of je hond Lyme heeft? Aarzel dan niet en neem contact op met de dierenarts. Wanneer de ziekte niet snel genoeg wordt ontdekt kan de ziekte chronisch worden en de nieren ernstig aantasten. Soms heeft de ziekte zelfs de dood tot gevolg, maar gelukkig gebeurt dit maar zelden.
Babesiose
Er zijn maar 2 soorten teken die deze ziekte over kunnen dragen (de Dermacentor reticulatus en Rhipicephalus sanguineus). Vroeger kwamen deze teken niet voor in Nederland, maar door onze zachte winters zijn ze inmiddels wel in Nederland gesignaleerd. Vooral de Dermacentor reticulatus is in opkomst en heeft zelfs de zorgwekkende bijnaam ‘hondenkiller teek’, omdat onbehandelde honden vrijwel allemaal overlijden aan deze ernstige ziekte. Ze komen vooral voor in duingebieden waar grote grazers lopen en de volwassen teken zijn al in de loop van de winter actief.
Wanneer de teek zich heeft vastgezogen duurt het ongeveer 3 dagen voordat de ziektekiemen worden overgedragen op de hond en het duurt zo’n 2 tot 4 weken voor de eerste symptomen optreden. De ziektekiemen dringen door in de rode bloedcellen en vermenigvuldigen zich, wat ervoor zorgt dat de rode bloedcellen openbarsten, met veel nare gevolgen van dien!
Bron: www.tekenbeetziekten.nl
Symptomen:
- Jeuk en irritatie wanneer de teek zich vastzet
- Na het loslaten van de teek verdikking en soms zelfs ontsteking van de huid
- Koorts
- Slechte eetlust en/of braken
- Bleke of gele slijmvliezen
- Sterk rood verkleurde urine
- Uiteindelijk kan de hond in shock raken.
Babiose is niet altijd dodelijk, maar er blijven vaak wel levenslange chronische klachten bestaan. Denk hierbij aan: een verhoogde hartslag, opgezette lymfeklieren, een vergrote milt, onderhuidse bloedingen en bloedarmoede, geelzucht, zweren in de bek en/of ademhalingsproblemen. Helaas overlijden veel honden later alsnog aan deze klachten.
Foto’s: Teken vallen bijna niet op, omdat ze zo klein zijn. Pas als ze zich vol hebben gezogen met bloed worden ze opgemerkt.
Erhlichiose
Ehrlichiose is een sluipende ziekte en de eerste symptomen volgen 5 tot 20 dagen na besmetting door de teek.
Symptomen:
- Koorts
- Rillingen
- Gebrek aan eetlust
- Neerslachtigheid
- Bloedarmoede
De ziekte gaat soms gepaard met o.a. Babiose en andere verschijnselen:
- Gezwollen lymfeklieren
- Pijnlijke spieren en gewrichten
- Bloed in de urine
- Bloedingen (bijvoorbeeld in de neus)
- Ernstige rug- of nekpijn en oogproblemen (uitscheiding, infecties)
- Neurologische afwijkingen (toevallen, moeilijk lopen)
- Ademhalingsproblemen
- Hartproblemen
Wanneer de hond niet behandeld wordt heeft Ehrlichiose vaak een dodelijke afloop, of de ziekte krijgt een chronisch verloop. Ook na een behandeling blijft de ziekte soms nog chronisch aanwezig. Er ontstaat dan een soort evenwicht tussen de ziekteverwekker en het immuunsysteem, waardoor de hond niet echt ziek is, maar ook niet helemaal fit is. De ziekte kan later weer opnieuw opkomen als de hond onder druk staat of een verminderde weerstand heeft.
Bij alle ziektes geldt: twijfel je? Neem dan zo snel mogelijk contact op met je dierenarts!
Nieuw tekenvirus: TBE-virus
Sinds het voorjaar van 2016 is er een nieuw tekenvirus gesignaleerd in Nederland; Tick Borne Encephalitis (TBE). Het virus kan leiden tot hersenvliesontsteking. Teken dragen het virus over op dieren en soms ook op mensen. Op de website van RIVM kun je hier meer informatie over vinden.
Onderzoek
Om een beter beeld te krijgen welke teken er in Nederland voorkomen en welke ziektes ze met zich meedragen, is het noodzakelijk om zoveel mogelijk informatie te verzamelen. Je kunt zelf meldingen doen via Tekenradar. Mocht je zelf zijn gebeten door een teek, dan kan je dit op deze site melden. Ze doen een landelijk onderzoek naar het aantal tekenbeten en de ziekte van Lyme.
Een tekenbeet voorkomen
Controleer je hond
Vergeet ook niet om je hond na elke wandeling te controleren, vooral in en rond de oren, op kop en nek, onder de staart, tussen de poten en tussen de tenen. Het duurt gemiddeld 24 uur voor een teek zich vastbijt, dus er is een grote kans dat je de teek gewoon ziet lopen en zo uit de vacht van je hond kan plukken! Voor nog geen euro kun je een kledingroller kopen bij Ikea en hier blijven de teken ook aan vast plakken.
Tekendodende en tekenwerende middelen
Er zijn verschillende manieren om je hond te beschermen tegen teken. Halsbanden (Scalibor) en Spot-On pipetten (Pulvex Spot, Advantix, PracTix, etc.) zijn de bekendste beschermingsmiddelen. Bravecto (een insecticide) wordt veel gebruikt, maar de berichten daarover zijn wisselend. Er zijn honden die daar ziek van worden of volgens sommigen zelfs door sterven.
Natuurlijke middelen tegen teken
Andere mensen zweren bij natuurlijke producten zoals de spray van Ecostyle. Zo schijnen knoflookbonbons (van Biofood) en fenegriekpoeder teken af te schrikken. Op Facebook kun je je aanmelden bij onderstaande groep. Hier kun je vragen stellen en ervaringen van anderen: Natuurlijke vlooien en tekenbestrijding.
Weeg voor jezelf de voor- en nadelen van de verschillende middelen af en kies een middel wat het beste bij jou en je hond past.
- Heb je een hond die veel zwemt? Dan kan een halsband een uitkomst zijn, omdat die vaak langdurig werken en waterproof zijn.
- Spot-On pipetten breng je makkelijk aan en werken snel, maar de werking verminderd als je hond regelmatig zwemt.
- Sprays moet je regelmatig aanbrengen en de hele hond moet gesprayd worden, iets waar niet elke hond blij van wordt.
- Ben je niet dol op chemische middelen, of is je hond allergisch? Dan kan je het beste kiezen voor een natuurlijk product.
Als je op safe wilt spelen is het aan te raden om te kiezen voor een middel dat zowel tekendodend als tekenwerend is, zodat je voorkomt dat de teek zich vastbijt. Er zijn zelfs “combo” middelen te krijgen, die tegelijk ook tegen vlooien, muggen en vliegen werken.
Hoe verwijder je een teek?
Hoe goed je ook je best doet, het kan altijd voorkomen dat je hond (of jijzelf) wordt gebeten door een teek.
Wat je absoluut niet mag doen
Over het verwijderen van teken gaan veel verhalen de rondte: je zou ze moeten bedwelmen met alcohol, je zou het lijfje rond moeten draaien tot de hele teek loslaat, of je moet hem wegbranden met een sigaret. Dit zijn allemaal voorbeelden van hoe je een teek vooral niet moet verwijderen! De teek zal dan “overgeven” en zijn speeksel laten lopen, waardoor de kans op besmetting met ziektes juist wordt vergroot.
Hoe dan wel?
Een teek kan je het beste verwijderen met een speciaal tangetje, deze zijn er in alle soorten en maten.
Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid van de hond vast en draai of schuif hem er rustig en voorzichtig uit. De monddelen van de teek komen dan los, waardoor je hem makkelijk weg kan halen. Als je te hard trekt kan het lichaam van de kop worden getrokken, waardoor de kop in de huid blijft zitten. In tegenstelling tot wat veel mensen denken is dit niet erg, want (net als bij een splinter) valt de kop meestal vanzelf uit de huid. Hou het plekje wel even in de gaten, omdat er in sommige gevallen een ontsteking kan ontstaan.
In de media
Een demonstratie van de Tick Key:
Week van de Teek: Voorkomen Verwijderen Testen
Informatieve links
- 20 belangrijke punten over de ziekte van Lyme
- Tekenradar
Check hier de tekenverwachting van de komende dagen! Een mooie uitgebreide site met veel informatie en registratie van tekenbeten en Lyme in Nederland. - Weekvandeteek.nl
Veel informatie over teken, erg interessant voor mensen die regelmatig in de natuur te vinden zijn.
Tot slot
Dit artikel is geschreven door Joyce van Asselt van Vitamine P.
