Een hond die goed ‘luistert’…
Op hondenscholen door het hele land hoor je puppy- en puberbegeleiders regelmatig zeggen dat hij wel echt heel lief is maar ‘hij trekt zo aan de riem’ of ‘hij komt niet als ik hem roep’. In het bos zijn mensen volledig onder de indruk wanneer iemand zijn hond laat stoppen en even laat liggen om fietsers of wandelaars te laten passeren. Dat je hond goed kan luisteren is niet vanzelfsprekend lijkt in het land der hondebegeleiders.
Maar waar komt dat nou vandaan? Wat is nu hetgeen iedere begeleider wil van zijn pup/hond? Luisteren! Dat is het algemene antwoord. Vraag iedereen met een pup maar wat zijn pup moet kunnen ‘later als hij groot is’ en het antwoord zal zijn: Nou gewoon, luisteren… Maar wat is dat luisteren nou precies? Daar zit hem de clou van het verhaal. Luisteren op zich is alleen maar je oren gebruiken nietwaar? Geluid horen met je oren, dat is luisteren. Maar dat daar een hele lijst wensen aan vast hangt vergeten we vaak. Luisteren betekent in het land der hondenbegeleiders meestal het volgende:
- komen als ik je roep onder alle omstandigheden
- niet bedelen
- niet springen
- niet wegrennen
- niet trekken
- niet blaffen
Helemaal niets mis mee zou je denken. En op zich klopt dat ook. Maar voor een pup/hond is dat niet zo vanzelfsprekend. Een hond is namelijk gewoon maar een hond. Die kan zich alleen maar als hond gedragen. De finesses van onze taal snappen ze helemaal niets van. Luisteren is gewoon geluiden via je oren horen…. Er is geen begrip van de wensenlijst van ons als begeleiders.
Maar hoe kun je er dan voor zorgen dat je hond wel gaat ‘luisteren’ naar je?
Allereerst is het heel belangrijk om honden te begrijpen. Wat is nu een hond, hoe kijkt hij naar de wereld en hoe leert hij? Daar kun je boeken mee vullen dus we houden het hier voor het gemak even kort en simpel. Een hond vertoont gedrag om er zelf beter van te worden of omdat hij er simpelweg plezier in heeft. Een boterham met pindakaas op de grond is lekker dus die wordt opgegeten. Een konijnenspoor is interessant dus die wordt gevolgd. Spelen is leuk dus daar gaat hij lekker mee door zolang hij er plezier in heeft en zolang het kan.
Een hond leert niet heel anders dan wij doen. Als gedrag succes heeft dan wordt dat herhaald. Succes is echter iets waar we heel lang over kunnen twisten. Wat wij als begeleiders succes vinden is niet altijd gelijk aan wat honden als succes ervaren. En daar kom je op de allereerste tip:
Tip 1: Succes wordt door je hond bepaald!
Ga op zoek naar lekkers en spelletjes of speeltjes die jouw hond helemaal geweldig vindt. En met geweldig bedoel ik dat hij je vingers erbij op eet of je niet meer met rust laat als je het speeltje vast hebt. Gooi de normale hondentrainingssnoepjes eens uit het raam en laat je hond kiezen! Kaas, worst, hondenworst, knakworst, gehakt, kipfilet, frikandel….doe eens gek en laat je hond je vertellen waar hij verzot op is. Dàt wordt jouw beloning voor je hond. Het droge brokje of de aai over de bol kan namelijk voor je hond weleens niet als een succes voelen. Je hond geeft aan wat voor hem belonend, dus succesvol is.
Huiswerk: op zoek naar superlekkers!!
Foto door Noëlle Hoorneman: hond kiest zelf zijn beloning.
Tip 2: Weet wat je wilt.
Als je een pup of een herplaatser in huis gaat verwelkomen of zelfs wanneer je al een hond in huis hebt is het super handig als je weet wat je wilt van je pup/hond. Door een lijstje maken van dingen die je wilt kun je ook oefenen om dat voor elkaar te krijgen. Belangrijk; Maak een lijstje van gedragingen die je graag wilt zien en niet een lijstje van wat je niet wilt!! De eerste heb je invloed op door middel van trainen en management en de tweede loop je eigenlijk achter de feiten aan. Het is echter nooit te laat om je lijstje ‘gewenste gedragingen’ te maken en je kunt altijd starten met aanleren van gewenst gedrag. Je begint met het veranderen van je eigen gedrag en hoe je naar dingen kijkt.
Tip 3: Kijk naar wat er goed gaat!
Door te gaan letten op alles wat je hond goed doet heb je veel kansen om te belonen. Ligt je hond ergens rustig te liggen terwijl jij een boterham smeert? Beloon hem eens met stem en lekkers daar waar hij ligt. Het gedrag van rustig liggen ben je dan aan het stimuleren, dat levert namelijk iets op voor je hond. Heeft je hond bij het begroeten van een bekende zijn voetjes nog op de vloer? Belonen!! Ga niet wachten tot het mis gaat maar beloon direct dit beheerste gedrag. Op vier pootjes staan is dan het gedrag dat het meest oplevert en wat herhaald zal worden. Alles wat aandacht krijgt wordt versterkt. Je zult dus begrijpen dat focussen op wat niet goed gaat geen fijne sfeer oplevert en meer wordt, dus door te focussen op het gewenste gedrag zal het luisteren steeds beter gaan.
Tip 4: Management is je vriend
Gedrag aanleren bij je hond gaat super makkelijk als je weet wat je wilt en als je weet wat je hond als beloning ervaart. Maar soms is het nu eenmaal zo dat je even niet op kan letten. Op dat moment is het belangrijk dat je de situatie onder controle hebt zodat ongewenst gedrag wordt voorkomen. Komen er vrienden op bezoek en wil je oefenen met ‘vier voetjes op de grond’ bij het begroeten? Zorg er dan voor dat je hond niet bij je bezoek kan komen zonder dat je erbij bent en je klaar staat met je beloningen. Zorg er ook voor dat je bezoek op de hoogte is van jouw regels: niet aaien tenzij er vier voetjes op de grond staan. Goed management zorgt voor rust bij jou en je hond.
Tip 5: Leg de lat niet te hoog
Je hond kan het niet in één keer goed doen. Net als wij in etappes hebben leren lezen (letters, drieletter woorden, vijfletter woorden, korte zinnen, lange zinnen en daarna pas verhalen) geldt dat voor je hond ook. Deel het uiteindelijke doel in kleine stukjes op en leer je hond stap voor stap aan wat je van hem verwacht. Bij het trainen van honden is aanleren wat je wilt niet in één keer haalbaar. Het duurt zo lang als het duurt, en je zult er op verschillende momenten mee bezig moeten zijn. ‘Grote stappen snel thuis’ betekent vaak dat je net niet precies krijgt wat je wilt.
Tip 6: Kijk naar de situatie
Iedere hond leert situatieafhankelijk, contextgebonden. Wanneer je hond prima kan wandelen zonder trekken bij jou in de straat hoeft dat echter nog niet te betekenen dat hij dat ook midden in een nieuw park kan. In nieuwe situaties werkt het om even een stapje terug doen en wat meer belonen. Op die manier kan je hond leren dat de regels overal hetzelfde zijn maar je geeft hem ook de kans om te leren.
Tip 7: Bouw routines in
Door routines in te bouwen voor je hond in je dagelijkse activiteiten kun je zonder al teveel gedoe je hond leren wat de bedoeling is. Wachten bij de deur is iets dat heel gemakkelijk is. Leer je hond dat de deur alleen open gaat als hij rustig blijft staan of gaat zitten. Beloon de juiste keuzes met lekkers zodat het je hond extra motiveert om te wachten. Naar buiten gaan is namelijk ook een beloning dus het is niet vanzelfsprekend dat je hond rustig wacht bij de deur. Wachten in de auto als de deur opengaat is hetzelfde: het moet je hond wat opleveren om het te doen anders zal naar buiten stuiteren de beloning zijn waar hij voor gaat kiezen. Wees consequent, wees voorspelbaar, en je zult zien dat bepaalde dingen helemaal helemaal als vanzelf gaan gebeuren.
Tip 8: Luister naar je hond.
Zorg dat je je verdiept in de hondentaal. Iedere hond communiceert met ons. Zij kunnen dat echter niet in onze mensentaal. Zij gebruiken hun lichaam om duidelijk te maken hoe ze zich voelen en wat ze willen. Zo kan kwispelen veel verschillende dingen betekenen, niet alleen maar dat de hond blij of vriendelijk is. Een subtiel wegkijken of achteruit wijken is een signaal dat je hond liever niet in die situatie is. Zo zijn er veel dingen die je hond je kan vertellen als je zijn taal leert spreken. Door naar je hond te luisteren zul je merken dat dat andersom ook makkelijker zal worden. Je hond zal zich door jou gezien en gesteund voelen, wat jullie band nog sterker maakt.
Tip 9: Fouten maken mag!
Je hebt het vast al wel vaker gehoord: ‘van je fouten leer je’. Dit geldt zowel voor jou als begeleider al voor je hond. Fouten maken is niet het einde van de wereld, dus ga er voor jezelf en je hond relaxt mee om. Glipt je hond toch een keer naar buiten? Springt hij toch een keer op nadat hij al een volle week heel braaf met vier voeten op de grond blijft? Maak je niet druk. Ga gewoon weer werken aan het gedrag dat je wel wilt. Kijk weer naar je trainingsplan en naar je managementstrategie in bepaalde omstandigheden en je kunt met een kleine aanpassing de fout snel vergeten. Lach erom, haal diep adem en ga gewoon weer verder met oefenen. Bij het opvoeden en trainen van honden heb je veel geduld, humor en doorzettingsvermogen nodig. En fouten? Die maken we allemaal weleens, jij en je hond ook.
Foto door Noëlle Hoorneman: foutjes maken mag, opspringen naar bak voertjes.
Tip 10: Vraag om hulp
Wanneer je tegen een probleem aan loopt of wanneer je nog geen ervaring hebt met het opvoeden en samenleven met een hond ga dan op zoek naar een goede, professionele trainer die je kan helpen. Ga op zoek naar een trainer die werkt vanuit het principe dat je gewenst gedrag beloont en ongewenst gedrag voorkomt of ombuigt naar gewenst gedrag. Een trainer die vanuit het principe werkt dat je gedrag in kleine stapjes aanleert waarbij je hond alle gelegenheid krijgt om succesvol te zijn. Op die manier kun je er zeker van zijn dat je goed op weg wordt geholpen. De buurman van drie huizen achter kan het goed bedoelen maar ook hondentraining is een vak apart (ook al lijken er erg veel mensen deskundig te zijn volgens eigen zeggen).
Tot slot
Een hond opvoeden gaat nooit helemaal vanzelf maar als je goed voorbereid bent en weet wat je wilt dan hoeft het niet heel moeilijk te zijn. Geniet van het process van samen leren, dat maakt het verschil. Kijk naar wat er goed gaat en je zult merken dat je meer geniet van je hond. The sky is the limit in wat je samen kunt leren dus: veel plezier samen!
Hulp bij opvoeding
- De boeken Een hondenleven lang fysiek en mentaal in balans
Deel 1: Elke pup een goede start en Deel 2: Je puber goed op pad van Sam Turner en Martine Burgers zijn beiden aanraders voor iedere hondeneigenaar. - Daarnaast is het volgen van een cursus bij een beloningsgerichte hondenschool bij jou in de buurt ook zeker aan te raden.
Credits
Dit artikel is geschreven door Sam Turner, etholoog en hondentrainer bij hondenschool Paws4Fun
Auteur van: Een hondenleven lang fysiek en mentaal in balans.
