Voorbeeldhond
Stel: je bent je hond aan het borstelen en je merkt dat telkens als je over een bepaald stukje van de rug borstelt, je hond wegdraait, met zijn huid trilt of met een ongeruste blik achterom kijkt. Je trekt vanuit dit gedrag de conclusie dat je viervoeter waarschijnlijk rugpijn heeft en om deze rugklachten te verhelpen, besluit je om naar een dierenosteopaat te gaan. Maar wat kun je verwachten als je met je dier naar een osteopaat gaat? Hoe werkt de osteopathie? En wat doet een osteopaat eigenlijk?
Op consult…
Na binnenkomst in de praktijk begint de osteopaat met een anamnese. Dit is een vraaggesprek dat als doel heeft om niet alleen duidelijk te krijgen vanwege welke klachten je met je hond naar de praktijk gekomen bent, maar ook om een algemeen beeld van het dier te krijgen. Er wordt dan dus niet alleen gevraagd naar de huidige klachten, maar ook naar leeftijd, ziektes/operaties in het verleden, gedrag en dergelijke. Je hond heeft tijdens de anamnese rustig even de tijd om de praktijk in zich op te nemen en te wennen aan de nieuwe situatie.
Osteopatische onderzoek
Als de osteopaat voldoende informatie heeft, volgt het osteopatische onderzoek. Tijdens dit onderzoek wordt de gehele hond onderzocht en niet alleen het gedeelte van het lichaam waar hij zijn klacht aangeeft.
De osteopathie is een holistische geneeswijze en dus wordt niet zozeer de ziekte, maar de zieke onderzocht en behandeld. Zou je alleen de regio onderzoeken waar het dier klachten aangeeft, dan heb je grote kans dat je de oorzaak over het hoofd gaat zien. Het gebeurt namelijk heel regelmatig dat een hond zijn klacht aangeeft in een bepaalde regio, maar dat de oorzaak van die klacht in een totaal ander gedeelte van zijn lichaam zit. Het kan dus zo zijn dat onze voorbeeldhond in de praktijk komt vanwege rugklachten, maar dat deze rugklachten veroorzaakt worden door een buikprobleem, of doordat hij één van zijn poten wat ontziet.
Als osteopaat ga je altijd op zoek naar de oorzaak van de klacht, want pas als deze is weggenomen kan de klacht volledig genezen.
Wordt de oorzaak niet weggenomen, maar wordt er alleen gewerkt aan het gevolg, dan gaat je hond wel (tijdelijk) verlichting van zijn klachten hebben, maar op termijn keren de klachten dan weer terug.
Palpatie
Een osteopatisch onderzoek houdt in dat de osteopaat met haar handen het hele lichaam navoelt op veranderingen in temperatuur, spanning en beweeglijkheid. Deze veranderingen zijn tekenen van niet goed bewegen van weefsel en weefsel dat niet goed beweegt (een blokkade, laesie of restrictie noemen we dat) is weefsel dat problemen krijgt met optimaal functioneren en dat (op termijn) klachten gaat geven.
De kleine, subtiele veranderingen zijn door een osteopaat op te sporen doordat zij haar handen heeft getraind om steeds beter te kunnen palperen (=voelen).
Dit trainen van de handen kun je vergelijken met een muzikant die door heel veel muziek te maken zijn gehoor optimaal heeft ontwikkeld en een wijnproever die door heel veel wijnen te proeven zijn smaak heeft ontwikkeld. Zo heeft een osteopaat door heel veel te voelen, haar tastzin heel goed getraind en dus ontwikkeld.
Goede palpatievaardigheden, gecombineerd met uitgebreide anatomische kennis zorgt ervoor dat hetgeen gevoeld wordt, ook geïnterpreteerd kan worden. Aan het einde van het onderzoek kan een osteopaat de oorzaak-gevolgketen in het lichaam van de hond aan de eigenaar uitleggen en wordt er een behandelplan gemaakt. En dan blijkt misschien dat de rugpijn bij onze voorbeeldhond inderdaad zijn oorzaak ergens anders heeft, bijvoorbeeld doordat spanning op het middenrif, die is ontstaan door de stress rondom een recente verhuizing, aan de wervelkolom trekt en dus rugpijn geeft.
De theorie achter de osteopathie
De osteopathie gaat ervan uit dat alle weefsels in een lichaam moeten kunnen bewegen om het lichaam goed te kunnen laten functioneren. Met ‘alle weefsels’ bedoelen we ook daadwerkelijk ‘alles’, dus van botten, gewrichten en spieren, tot organen, bindweefselvliezen en bloedvaten. Door ziekte, stress en trauma kan de beweeglijkheid van weefsel verstoord raken, verminderen of helemaal verdwijnen. Zo’n niet goed bewegende regio noemen we een blokkade, een laesie of een restrictie. Het goed functioneren wordt dan belemmerd en dan gaat het lichaam (op termijn) klachten vertonen. Het kan zijn dat je een blokkade niet gelijk opmerkt, omdat een lichaam vaak heel goed in staat is om een compensatie te maken op een blokkade. Maar zodra er teveel of te langdurig gecompenseerd moet worden, loopt op een gegeven moment de spreekwoordelijke emmer over en gaat het dier klachten aangeven. Wat voor een klachten dit zijn hangt af van onder meer de locatie en de grootte van de blokkade, de overige gezondheidstoestand van de hond en van zijn karakter.
Het doel van een behandeling is het herstellen van beweeglijkheid, waardoor het lichaam weer in een goed evenwicht kan komen en het dier weer de kans krijgt om lekker in zijn vel te zitten.
Handen als gereedschap
Ok, het onderzoek is achter de rug en de osteopaat heeft blokkades bij de voorbeeldhond vastgesteld, de oorzaak-gevolgketen is duidelijk en de eigenaar heeft uitleg gehad over het behandelplan. Tijd dus om met de daadwerkelijke behandeling te beginnen! Kleine honden worden op tafel behandeld en de grotere dieren krijgen hun behandeling op een behandelmat op de grond. De hond mag zelf kiezen of hij gaat staan, zitten of liggen tijdens de behandeling. Een osteopatische behandeling is alles behalve spectaculair. De technieken die gebruikt worden zijn heel divers, maar ze zijn allemaal heel subtiel. Er wordt onder andere gebruik gemaakt van zachte bindweefseltechnieken, manipulaties en zogenaamde listening-technieken. Elke hond reageert op zijn eigen manier op een behandeling: de ene vindt het gelijk allemaal goed en geeft zich lekker aan de behandeling over, de andere vindt het eerst een beetje spannend en durft zich na even de kat uit de boom gekeken te hebben toch te ontspannen en weer een volgende hond vindt het best eng en blijft de hele eerste behandeling op zijn qui vivre. Over het algemeen geldt dat als een dier het eenmaal gewend is om behandeld te worden, hij het zonder problemen toelaat. Om de honden die het behandeld worden moeilijk vinden een beetje te vergemakkelijken, is het verstandig om wat voer/beloninkjes bij je te hebben.
- Bij een osteopatische behandeling worden geen naalden, medicijnen en apparaten gebruikt.
- Het is een manuele geneeswijze, dus het enige gereedschap dat gebruikt wordt, zijn de handen van de therapeut.
- Een hond wordt nooit verdoofd of gesedeerd voor een osteopatische behandeling.
- De duur van de behandeling wisselt een beetje, maar duurt inclusief anamnese en onderzoek gemiddeld 45 tot 60 minuten.
Het vervolg
Je hond is niet klaar met reageren op het moment dat de behandeling beëindigd wordt, sterker nog: eigenlijk begint het dan pas. Nadat de blokkades zijn losgemaakt moet het lichaam zelf aan de gang en gaat je hond heel druk zijn met reageren, het afvoeren van afvalstoffen en het vinden van een nieuw evenwicht in zijn lichaam. De eerste paar dagen na de behandeling kun je daarom wat vermoeidheid en/of spierpijn aan je dier zien en dat is ook de reden dat het advies is om na de behandeling een paar dagen kalm aan te doen (niet sporten en de wandelingen wat inkorten).
Een vervolgbehandeling wordt pas gegeven op het moment dat de hond volledig is uitgereageerd op de eerste behandeling. Meestal wordt de vervolgbehandeling na drie tot vijf weken ingepland. Hoeveel behandelingen nodig zijn verschilt en hangt af van de ernst en hoeveelheid van de blokkades en de manier waarop de hond zich laat behandelen.
Voor welke klachten?
Er worden honden met zeer uiteenlopende klachten aangeboden bij de osteopaat. Je kan dan denken aan klachten van het bewegingsapparaat, zoals kreupelheden, stijfheid en rugpijn, maar ook aan totaal andere klachten zoals bepaalde gedragsveranderingen, hormonale problemen en vage klachten in de categorie ‘ik weet niet wat er aan de hand is, maar mijn hond is niet meer de hond zoals ik hem ken’. Daarnaast kan een osteopaat ook hulp bieden bij orgaanproblemen zoals chronisch diarree en misselijkheidklachten. En last but not least kan osteopathie ook preventief worden ingezet: elke hond speelt wel eens te wild of valt een keer ergens vanaf. Door zo’n hond dan al eens preventief na te kijken, kunnen problemen in de toekomst voorkomen worden. Het preventief behandelen is ook heel zinvol voor sporthonden. Immers: hoe beter een sporthond zijn lichaam kan gebruiken, hoe beter de prestaties zullen zijn en hoe kleiner de kans op blessures.
Met bepaalde klachten kun je niet terecht bij een osteopaat, maar is de dierenarts de aangewezen persoon om heen te gaan. Je moet dan denken aan acute klachten als koortsen, wonden, kolieken, e.d. Twijfel je of je met de klachten die jouw hond laat zien bij een osteopaat terecht kunt? Bel dan even met de praktijk voor overleg.
Verwijzing nodig?
Je hebt geen verwijzing nodig van je dierenarts voordat je een afspraak maakt bij een hondenosteopaat.
Foto: Jaeda van Hylke Walters
Mag ik je diploma even zien?
Osteopathie is een zogenaamd ‘vrij beroep’, dit betekent dat iedereen, dus ook zonder opleiding en/of diploma, zich osteopaat mag noemen. Helaas gebeurt dit in werkelijkheid ook. Er zijn mensen werkzaam die zich profileren als osteopaat, terwijl zij geen opleiding of slechts een minimale cursus hebben gevolgd.
Wil je als eigenaar zeker weten of degene die jouw dier gaat behandelen gediplomeerd is, kijk dan op de website van de opleiding tot dierenosteopaat, het ICREO. Op deze website staan alle dierenosteopaten die zijn aangesloten bij de beroepsvereniging.
Een aan het ICREO opgeleide dierenosteopaat beschikt over een medische of paramedische vooropleiding op minimaal HBO-niveau en heeft bij het behalen van het diploma dierenosteopathie een drie-jarige opleiding achter de rug die is afgerond met het schrijven van een scriptie en het afleggen van een theorie- en een praktijkexamen.
Signatuur
Elke osteopaat ontwikkeld in de loop der jaren een eigen stijl van werken. Je kan dat vergelijken met kinderen die leren schrijven: elk kind ontwikkelt een eigen handschrift. Ondanks dat verschillende osteopaten dezelfde opleiding hebben genoten, zullen de behandelingen er allemaal net wat anders uitzien. Op wat voor manier een osteopaat werkt, wordt gevormd door o.a. kennis, ervaring, de getraindheid van de handen en de persoonlijkheid van de therapeut.
Welke manier van werken het beste bij jou en jouw hond past hangt vooral af van een stuk vertrouwen. Tenslotte: hoe meer vertrouwen je hond en jij hebben in de osteopaat, hoe meer je hond zich zal durven ontspannen en hoe beter de behandeling kan aanslaan.
Chiropractie / Fysiotherapie / Manuele therapie / Osteopathie…
Er worden heel veel verschillende soorten therapie aangeboden voor honden, zoveel dat je soms als diereneigenaar door de bomen het bos niet meer ziet. Met welke klachten moet je nu naar welke therapeut? Veel therapieën hebben bepaalde raakvlakken met elkaar, maar elke therapie heeft ook zijn eigen specifieke kwaliteiten en kenmerken. De overeenkomst tussen de vier hierboven genoemde therapieën is dat ze werken met het bewegingsapparaat. De manier waarop ze het bewegingsapparaat behandelen verschilt wel heel erg.
Meestal maken eigenaren de keus voor een bepaalde therapie, doordat die hen meer aanspreekt dan de andere, of doordat ze goede verhalen over een bepaalde therapeut hebben gehoord.
Van deze vier therapieën is de osteopathie degene die niet alleen met het bewegingsapparaat werkt, maar ook met weefsels als organen, bindweefselvliezen en bloedvaten.
Kosten en vergoeding
Elke osteopaat is vrij om zelf tarieven te bepalen, hierdoor zul je per praktijk wisselende tarieven tegenkomen voor een consult. Veel osteopaten hebben hun tarieven op hun website staan, zodat je van te voren weet waar je aan toe ben.
Sommige verzekeraars vergoeden een behandeling door een osteopaat. Dit verschilt per verzekeraar en per verzekeringspakket.
Tot slot
Dit artikel is geschreven door Martine Burgers
Sinds 2005 is zij, als één van de eersten in Nederland, fulltime werkzaam als osteopaat voor dieren. Ze heeft haar praktijk voor paarden- en hondenosteopathie in het Gelderse Spankeren.
