Afscheid nu, de mogelijkheden
Wat is er veel veranderd. Er zijn op dit moment in Nederland ongeveer 50 dierencrematoria en dierenbegraafplaatsen (soms gecombineerd).
Deze zijn verspreid over het hele land, op de kattensite staat een overzicht.
Dierenbegraafplaats
Bij een dierenbegraafplaats wordt de begrafenis door de begraafplaats meestal verzorgd, het graf wordt onderhouden en je kunt deze bezoeken. Qua ‘uiterlijk’ zien de meeste dierenbegraafplaatsen er ongeveer hetzelfde uit als een mensenbegraafplaats. Je kunt een steen bij het graf plaatsen of andere herdenkingsartikelen.
Uniek is de Natuur Dierenbegraafplaats de Aarde in Grashoek, waar men zijn of haar huisdier in een prachtig stukje natuur zelf kan begraven of de as kan uitstrooien.
Crematie
Bij crematie kan men kiezen om het dier individueel of samen met anderen te laten cremeren. Na het individueel cremeren kan ervoor gekozen worden om de as mee te nemen en te verstrooien op een plek die een speciale betekenis heeft.
De as kan ook thuis of in het crematorium bewaard worden in een urn (zie Memorabilia).
Sinds enkele jaren zijn er ook meerdere paardencrematoria in Nederland. Officieel is het in Nederland verboden om landbouwdieren (geiten, varkens, schapen) te laten cremeren echter de meeste paardencrematoria zijn bereid om ook deze dieren als zij een deel van het gezin vormden te cremeren.
Maar er is meer mogelijk:
- je huisdier laten opzetten (taxidermie)
- het lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap (dierendonorcodicil).
- er worden ook nog veel dieren (met name kleine huisdieren) in de eigen tuin begraven. Dit is echter niet in alle gemeentes toegestaan.
- wil je geen van deze opties, dan blijft de destructie over. Destructie houdt in dat het dier samen met andere dieren tot slachtafval vermalen wordt. Hierna wordt het afval verder verwerkt.
Er zijn geen percentages bekend hoe de verschillende mogelijkheden momenteel verdeeld zijn, het achterlaten ter destructie wordt (gelukkig) steeds minder.
Euthanasie
De euthanasie gaat tegenwoordig bijna altijd met een dubbele injectie, en kan zowel op de kliniek of aan huis plaatsvinden. Eerst krijgt het dier een narcose, waardoor het na 5-15 minuten ‘gaat slapen’, als dier diep genoeg in de narcose is volgt het inslaapmiddel wat zelden nog rechtstreeks in het hart gegeven wordt. De arts controleert altijd of het dier gestorven is.
Het afscheid zelf gaat met steeds meer respect, veel alle crematoria en begraafplaatsen en veel dierenartsen hebben een aparte ruimte waar men afscheid kan nemen van het dier nadat het gestorven is. Er is zelfs een speciale site waar men een dierenarts kan ‘boeken’ die aan huis komt. (Werkzaam voornamelijk in de Randstad).
Er is een enorme opkomst in het gebruik van korven, kisten, omslagdoeken of zelfgemaakte eco-dozen . Dozen of kisten die men (samen met bijvoorbeeld de kinderen) kan beschilderen of beplakken helpen bij het rouwproces (zie verderop kinderen en afscheid).
Kosten
Begraven of cremeren
De kosten voor cremeren of begraven van een huisdier variëren enorm en zijn afhankelijk uiteraard ook van het soort dier en of het dier samen met anderen of individueel gecremeerd wordt.
- Voor een klein dier (konijn, cavia) kan een individuele crematie rond de 30-40 euro liggen,
- voor een grote hond (30-40 kg) ben je al snel 170-190 euro kwijt.
Bij begraven betaal je ook voor de grafhuur, ook hier wisselen de prijzen. Maar je bent al snel rond de 100-150 euro kwijt voor een kleine respectievelijk grote hond. Dit is dan vaak inclusief 1 jaar grafhuur. Er zijn dierenbegraafplaatsen die de optie bieden dat zij het graf bijhouden, ook hier betaal je voor.
Sommigen crematoria / begraafplaatsen bieden ook de mogelijkheid om het dier op te halen en de as thuis te brengen, hier zijn kosten aan verboden.
Taxidermie
De kosten van taxidermie (opzetten) liggen veel hoger, je moet hierbij rekenen voor bijvoorbeeld een gemiddelde hond rond de 600 euro.
Euthanasie
De kosten van euthanasie zijn ook afhankelijk van het soort en de grootte van het dier (gewicht) en in Nederland tevens sterk afhankelijk van de regio waar u woont.
Niemand wil er over nadenken en toch is het zeker aan te raden om u vooraf te informeren over de keuze die u wilt maken, en over de mogelijkheden van memorabilia. Wanneer het dier oud is of ziek, ben je emotioneel en wil je helemaal niet nadenken over welk crematorium of begraafplaats, of je een houten, keramieke of geen urn wenst, of je een sieraad wilt van de as of van het haar enz.
Verzekering
Wanneer je een huisdierverzekering voor je hond af wilt sluiten, informeer dan vooraf of zij ook de kosten bij overlijden verzekeren (in het basispakket of aanvullend). Denk aan de kosten van euthanasie en crematie. De meeste verzekeringen hebben een maximum leeftijd waarop een dier nog verzekerd kan worden. Neem de tijd om de juiste verzekering te zoeken! Zie hiervoor onze vergelijkingspagina met huisdierverzekeringen.
Testament
Wanneer je op vakantie bent of om andere redenen niet aanwezig en je huisdier komt te overlijden weten de verzorgers dan wat jouw wensen zijn? Laat duidelijke instructies achter voor de verzorgers, het verlies van een huisdier, zeker als je er zelf niet bij bent, is al verdrietig genoeg en voor de verzorgers is het fijn als ze weten wat je wensen zijn.
Maar ook wanneer je zelf komt te overlijden, is het dan duidelijk wat er met je dieren moet gebeuren? Je kunt hiervoor instructies achterlaten samen met je testament of een Huisdiertestament invullen (verkrijgbaar bij Nuvema of gratis op de Circle of Life Uitvaartbeurs).
Memoriabilia
De keuze uit memorabilia is groot. Niet alleen zijn er veel mogelijkheden om een urn ‘op maat’ te laten maken van allerlei materialen, hout, keramiek, metaal, maar ook van dieren die begraven worden is er veel mogelijk. Zoals het laten maken van een sieraad (glas, zilver e.o.) met wat haar of een tandje.
De zogenaamde assieraden waarbij de kunstenaar as verwerkt in een ring, bedeltje of armband komen ook steeds meer in zwang.
Je hoeft natuurlijk niet te wachten tot je dier is overleden om een mooie herinnering te laten maken, denk ook eens aan een foto of schilderij. Of zoals hierboven genoemd een sieraad met het haar van je dier.
Taboe
Met al deze mogelijkheden lijkt het of het verdriet om een overleden dier geen taboe meer is, toch schijn bedriegt. Vooral als het gaat om de rouwperiode en de ‘grootte’ van het verdriet blijkt toch dat het begrip van de mensen regelmatig ver te zoeken is. Alleen de mensen die zelf een huisdier verliezen snappen hoe ingrijpend een afscheid en gemis kan zijn.
Maar net als het taboe rondom afscheid en rouw bij mensen heel langzaam aan het verdwijnen is, zal dit ook bij dieren overgaan in begrip en acceptatie. In Nederland is in 2014 de eerste Huisdieren Uitvaartbeurs georganiseerd en in oktober 2015 vindt de eerste gecombineerde beurs plaats “de Circle of Life beurs Uitvaartbeurs voor Mens & Dier”. Op deze beurs kan men zich in oriënteren over alles wat te maken heeft met afscheid, rouw, memorabilia en uitvaart.
Afscheid en kinderen
Het verlies van een huisdier kan voor een kind een traumatische en ingrijpende gebeurtenis zijn. Het is daarom belangrijk dat hier goed mee omgegaan wordt. Leg het kind uit wat er gaat gebeuren en wees hier eerlijk in, laat het kind ook afscheid nemen. Zorg voor een mooie foto van het dier, eventueel samen met het kind(eren). Maak de kinderen ook duidelijk dat huilen mag! Kinderen snappen meer dan wij denken, en de dood hoort bij het leven, dus vertel geen verhaal over dat het dier is weggelopen. Maak samen een mooie herinnering, als het dier gecremeerd wordt, kan er bijvoorbeeld een tekening mee gegeven worden en als het dier begraven wordt zijn er mooie kartonnen (eco) dozen te koop die beschilderd of beplakt kunnen worden. Begraaf je het dier in de tuin, maak dan een klein monumentje, plant een struikje of bloemen. Vertel ook dat het dier geen pijn heeft en niet meer terug komt. Er is op internet vrij veel informatie te vinden over hoe kinderen om te laten gaan met het verlies van een huisdier. Er zijn ook (Engelstalige) boekjes te verkrijgen die met plaatjes duidelijk maken wat het inhoudt als je je dier verliest en dat je ook boos en verdrietig mag zijn. Zoek op “books children pet loss” en u krijgt een grote keuze. Op deze link worden er een aantal aangeraden.
Boeken
In Nederland zijn er nog niet heel veel boeken verschenen over het verlies van je huisdier en hoe hiermee om te gaan. In Amerika en Engeland o.a. is er een enorme keuze, vaak zijn de verzendkosten hoog maar toch is het aan te raden om hier op Google eens te zoeken. Enkele tips:
- Als een huisdier doodgaat – LICG
- Afscheid van mijn huisdier – Magda Berman
- Zielepijn – Chantal Greeve
- Otsjo en de Regenboogbrug – Jose Beumers
Kinderboeken
- Kinderen en het afscheid van een huisdier – Betty Heideman
- I’ll always love you – Hans Wilhelm
- When a pet dies – Fred Rogers
- For every dog an angel – Christine Davis
Afscheid en andere huisdieren
Helaas wordt nog weleens vergeten dat de andere huisdieren in huis ook afscheid willen nemen. Soms voelen zij het afscheid al aankomen en hebben ze op hun eigen manier al vaarwel gezegd zonder dat wij het weten. Als het mogelijk is, laat het overleden dier dan door de andere dieren besnuffelen. In het geval van honden blijkt dat er honden zijn die niets van het lichaam willen weten, anderen gaan blaffen en weer anderen duwen hun neus er tegen aan. Bijna altijd is het ritueel kort en voor een dier is het dan gedaan. Toch zijn er ook uitzonderingen, dieren die hun hele leven samen hebben opgetrokken kunnen hun maatje missen en ook wel degelijk in Rouw gaan. Om hiermee om te gaan kan er ondersteunend gewerkt worden met Bach Bloesem remedies. Een dier spiegelt onze emoties en stemmingen en zal dus ook heel gevoelig zijn voor de stemming van zijn of haar baasje. Samen moeten jullie verder. Merkt men dat de hond slecht gaat eten, lusteloos wordt of ander gedrag vertoont wat niet bij hem of haar past, ga dan naar de dierenarts.
Credits
Dit artikel is geschreven door Betty Heideman, auteur “Kinderen en het afscheid van een huisdier” en hondenmoeder van stichting Djimba, opvang voor oude, zieke en gehandicapte honden. In de afgelopen 20 jaar heeft zij meer dan 80 keer afscheid moeten nemen van een (huis)dier.
