Honden en water

Waterpret

Honden worden, vooral in de zomer, vaak meegenomen naar waterrijke plaatsen. Het (samen) zwemmen of de hond ballen uit het water laten staat garant voor veel waterpret. Toch bestaan er nog veel misverstanden over honden en water, daarom is het goed eens stil te staan bij de risico’s die honden kunnen lopen.

Kunnen alle honden zwemmen?

Vaak wordt gedacht dat honden van nature kunnen zwemmen. Toch moeten honden leren zwemmen net als wij. Er zijn rassen speciaal gefokt voor het waterwerk. De Labrador retriever, New foundlander en de Spaanse waterhond bijvoorbeeld, zijn rassen die van nature graag het water ingaan. Hun vachtstructuur en lichaamsbouw zijn geschikt om in water te gaan. De Labrador heeft zelfs zwemvliezen tussen zijn tenen.

Er zijn rassen die door hun lichaamsbouw of vacht niet of moeizaam kunnen zwemmen. Dit zijn rassen met korte neuzen zoals Bulldoggen, rassen met een zwaar lijf en korte poten zoals de Engelse Basset en honden met extreem lange vachten die in water topzwaar worden.

V.l.n.r.: Labrador retriever, New Foundlander, Franse Bulldog

Ook honden die kunnen zwemmen, kunnen verdrinken

Wanneer je hond goed kan zwemmen zou je verwachten dat hij zich altijd kan redden in water. Toch kunnen er situaties voordoen waarbij een hond in de problemen komt en in het ergste geval verdrinkt.

Riscofactoren zijn:

Een onbekende omgeving, bijvoorbeeld tijdens een vakantie
Snelstromend water
Plaatsen waar een hond niet zelfstandig uit het water kan komen, bijvoorbeeld een hoge kade, drassige oever en een wak in het ijs
Onderkoeling, oververmoeidheid en paniek
Jachthonden met veel jachtpassie die watervogels najagen
Jonge en onervaren honden
(Oude) honden die slecht ter been zijn en slechtziende honden
Op een boot kunnen honden van boord vallen wanneer er sprake is van: onoverzichtelijke situaties aan boord, een snelvarend vaartuig, ruw water en tijdens aan- en van boord gaan.

Bij een damwand kan een hond niet zelfstandig uit het water te komen, ook hulp bieden is in een dergelijke situatie niet eenvoudig.

Watervogels zijn vooral door jachthonden, jonge en ongetrainde honden moeilijk te weerstaan. Honden lopen risico wanneer zij watervogels najagen, daarbij worden watervogels onnodig verstoord.

Preventieve maatregelen

Honden kunnen geen risico’s in schatten, zij zijn voor hun veiligheid afhankelijk van hun baas
Houd jonge honden en honden die watervogels najagen altijd aangelijnd in een waterrijke omgeving
Het is voor een hond niet te begrijpen dat hij de ene keer wel en de andere keer niet zelfstandig het water in mag gaan. Leer hem daarom alleen met toestemming het water in te gaan
Laat de hond op een boot of in een waterrijke (vakantie)omgeving altijd een borsttuig met handvat dragen, zodat je hem in noodsituaties kunt vastpakken
Een zwemvest voorkomt verdrinking
Wen je hond aan water en leer hem zwemmen

Een hond leren zwemmen, zo doe je dat

Laat een pup of oudere hond die onbekend met water is, op een positieve en geleidelijke manier aan water wennen. Dit kan samen met de eigenaar of met een bekende hond die graag het water ingaat. Een hond onder dwang leren zwemmen of zomaar het water ingooien werkt averechts. De kans is groot dat hij angst voor water krijgt met als gevolg een paniekerige zwemstijl of ontwijkend gedrag. Het is de bedoeling geen stress bij de hond te veroorzaken, het moet immers leuk zijn om het water in te gaan?

Stappenplan

Kies voor ondiep water met een geleidelijk aflopende en niet drassige oever
De buiten- en watertemperatuur moeten aangenaam zijn
Laat de hond bij voorkeur een borsttuig met handvat of zwemvest dragen en zorg dat hij daar thuis al aan is gewend!
Bevestig een lange lijn aan het tuig
Doe zelf laarzen of waterschoenen aan
Ga zelf een klein stukje het water in en laat je hond de eerste keer rustig zijn gang gaan. Moedig hem niet aan om het water in te gaan en leg er zeker geen druk op. De hond bepaalt in dit stadium nog of hij met je meegaat of niet.
Houd de oefening kort en herhaal deze na een onderbreking met tijd voor spel of een wandelingetje.

Herhaal bovenstaande oefening zo regelmatig mogelijk

Wanneer de hond zich in het water vrij gedraagt, kan hij worden aangemoedigd naar je toe te komen
Met een zwemvest blijft hij vanzelf in een horizontale positie en zal hij het waarschijnlijk snel doorhebben
Wanneer de hond geen zwemvest draagt kun je hem helpen horizontaal te blijven. Met een hand onder zijn buik kun je hem ondersteunen. Let op! dit kan alleen bij honden die aanraken prettig vinden
Wanneer de hond zelfstandig zwemt, haal je de hand rustig weg
Wanneer het goed gaat kan er in ander, dieper water geoefend worden

Met een zwemvest blijft een hond horizontaal, de borstband bevat een drijfvlak, dit voorkomt dat de kop van de hond onder water gaat. Foto: zwemvest RuffWear

Hoe te handelen wanneer een hond te water is geraakt

Wanneer je een hond uit het water wilt redden, denk dan eerst aan je eigen veiligheid. Zowel jij als de hond hebben er geen baat bij als je zelf in de problemen komt.
Blijf zelf rustig!
Kijk of er stroming in het water is. Wanneer dat het geval is, loop dan stroomafwaarts zodat de hond niet tegen de stroom in hoeft te zwemmen, hiermee voorkom je dat hij onnodig oververmoeid raakt.
Zoek een plek waar je dicht bij de hond kunt komen
Probeer via oogcontact en met een rustige stem de aandacht van de hond te trekken en hem te lokken
Wanneer hij naar je toekomt pak dan zijn tuig, halsband of nekvel en trek hem vlakbij de kant en iets opwaarts zodat hij zich kan afzetten tegen de walkant. De hond kan zich dan afzetten waardoor hij op de kant kan komen.
Als er geen mogelijkheid is om bij de hond te komen, kan een bootje uitkomst bieden. Laat in dit geval een andere persoon hulp halen, zodat de hond niet alleen blijft.

EHBO

Mogelijk heeft de hond water binnengekregen, houd hem dan even op de kop zodat het water uit de longen kan lopen
Haal met je vinger eventueel slijm of vuil uit de bek.
Wrijf hem goed droog en houd hem warm, gebruik desnoods een kledingstuk
Afhankelijk van de toestand van de hond, kan dierenartshulp nodig zijn.

Andere risico’s in en bij water

In de zomer, nabij het water en in het buitenland loopt een hond gezondheidsrisco’s wanneer hij:

van besmet water drinkt of in besmet water zwemt
van kadavers of afval langs de waterkant eet
vishaakjes inslikt
parasieten oploopt
gif binnenkrijgt door ongediertebestrijding
in een mollen- of rattenklem loopt
zoutvergiftiging (zie hieronder)

Watervergifiting

Met dit warme weer wordt er vaak uitbundig gespeeld met water om onze viervoeters af te laten koelen, heerlijk… maar pas op! Soms krijgen honden, door bijvoorbeeld spelletjes met de tuinslang, zoveel water binnen dat er een watervergiftiging ontstaat en dat is een serieuze, levensbedreigende aandoening! Wanneer er meer water binnenkomt dan het lichaam kan verwerken, raakt het bloed en andere lichaamseigen stoffen verdund, waardoor onder andere de zoutbalans verstoord raakt. Dit zorgt ervoor dat lichaamscellen beginnen te zwellen, dit kan grote gevolgen hebben voor de hersenen. Neem bij de volgende verschijnselen contact op met uw dierenarts en leg uit wat u denkt dat er gebeurd kan zijn. Veel dierenartsen kennen dit beeld niet maar het is levensbedreigend. De diagnose is mogelijk door te kijken naar het zoutgehalte van het bloed .

Wankele gang
Heftig braken
Opgezette buik
Bleke slijmvliezen
Zwakte/sloomheid
Heftig speekselen
Verwijde pupillen
Toevallen

(Met dank aan: Kristel de Munnik – Sterkliniek Dierenartsen Ermelo)

Zwemmen in zee

Veel honden drinken van water waarin ze zwemmen. Omdat zeewater zout is krijgt de hond meer dorst – waardoor hij er meer van zal willen drinken. Daarbij krijgt hij met het droog likken van de vacht ook zout binnen. Zout veroorzaakt irritatie aan het maag-darmkanaal en kan bij grote hoeveelheden zoutvergiftiging tot gevolg hebben.

Verschijnselen van zoutvergiftiging zijn:

braken, diarree, verminderde eetlust en oedeem. Bij een ernstige vorm ontstaan neurologische klachten zoals: versnelde hartslag en ademhaling, spiertrekkingen, sloom of prikkelbaar en toevallen. Uiteindelijk kan de hond in coma raken en sterven.

Zoutvergiftiging voorkomen

Voorkom dat de hond (teveel) zout water binnenkrijgt. Neem drinkwater voor de hond mee en laat hem hier voor het zwemmen en tussendoor van drinken. Spoel hem na het zwemmen af met zoet water en wrijf hem goed droog, hierdoor zal hij minder aan de vacht likken. Wanneer de hond van het zeewater blijft drinken is het beter hem bij het water weg te houden.

Hoe te handelen bij zoutvergiftiging

Geef de hond gedoceerd kleine beetjes drinkwater Ga direct naar een dierenarts.

Tips

Bespreek met de dierenarts de vakantiebestemming, zodat de juiste maatregelen genomen kunnen worden om de hond te beschermen tegen ziektes en parasieten.
Stel je ter plekke op de hoogte van waterkwaliteit
Kijk voordat je de hond los laat lopen of er gevist wordt, en of er afval en kadavers bij of in het water liggen.
Wees attent op gif-waarschuwingsbordjes (buitenland).
Print deze poster uit en hang deze op op plaatsen waar veel met honden gezwommen wordt.

Leestip: Honden aan boord

Trudie Rutten is een ervaren hondengedragstherapeut en enthousiaste varende hondenliefhebber.
In mei 2012 kwam haar boek “Honden aan boord” uit. Daarnaast ontwikkelde zij de een interactieve en informatieve website voor varende hondenliefhebbers. Ook hondenliefhebbers die de hond meenemen naar het water, kunnen in het boek en op de website nuttige informatie vinden. Het boek Honden aan boord is hier te bestellen.

Maand van de veiligheid

Hondenaanboord,nl organiseert gedurende de maand Mei de maand van de veiligheid voor honden rondom water. Met de ervaringen van hondenliefhebbers is het informatieblad “risicofactoren voor verdrinking” opgesteld en een nieuwe flyer opgemaakt. Deze zijn beiden te downloaden vanaf de website. Ik hoop hiermee een stukje bewustzijn te krijgen bij de vele hondenliefhebbers die met hun hond op of rondom het water vertoeven.

Informatieve links

www.hondenaanboord.nl Website bij het boek “Honden aan boord” / artikel over verdrinkingsgevaar / het gebruik van een zwemvest en andere hulpmiddelen/ Campagne “de veiligheid van je hond bij het water”.
www.ruffwear.com Zwemvest en borsttuig met handvat o.a. verkrijgbaar bij Natteneuzen.nl

Tot slot

Tekst en foto’s: Trudie Rutten.
Trudie is een ervaren gedragstherapeute voor honden, Bach Bloesem Dierenconsulent en auteur. Daarnaast heeft zij zich gespecialiseerd in honden en water ( veiligheid, gezondheid, welzijn).