Het hondenfluitje, een mooi hulpmiddel

Een mooi hulpmiddel

Ken je dat? …een baasje met stoom uit zijn oren bij de parkeerplaats van het bos “Rex, HIER!!!”

Hoe heerlijk zou het zijn als je Rex met een bescheiden fluitsignaal kon motiveren om direct en met een brede kwispel bij je te komen? Het kan, als je de associatie goed traint! Hondenfluitjes, ze zijn een mooi hulpmiddel in de training van je hond.

Werken op afstand

In jachthondentrainingen en ook binnen het schapen drijven zijn ze niet meer weg te denken, de inzet van hondenfluitjes als vervanging van verbale commando’s. Fluiten worden gebruikt om de hond, die zich op grote afstand van de baas bevindt, commando’s uit te laten voeren. Het geluid van de fluiten draagt ver, vanwege de vaak hoge frequentie die ze hebben. Dit geluid is veel minder verstorend voor de natuur, dan menselijk geroep. Fluitgeluiden zijn emotieloos en mede daarom perfect in te zetten als vervanging van het commando “HIER”. Ze klinken altijd hetzelfde, wat waardevol kan zijn wanneer de hond door verschillende mensen wordt getraind of wordt uitgelaten.

Het belang van los lopen

Als gedragstherapeut voor honden en als trainer van jachthonden, kom ik veel met honden in aanraking die niet komen wanneer ze geroepen worden. Veel honden zijn om die reden veroordeeld tot een leven lang aan die riem lopen. Echter, honden ontwikkelen gemakkelijk gedragsproblemen wanneer ze niet genoeg fysieke uitdaging krijgen. Aan de lijn is het geven van voldoende fysieke uitdaging lastig. Een hond heeft ook voldoende mentale uitdaging nodig. Kunnen snuffelen tijdens de wandelingen – inzetten van exploratiegedrag – is belangrijk voor het welbevinden van de hond. Ook die mogelijkheid is voor een aangelijnde hond meer beperkt. Daarom gaat er niets boven een wandeling met een loslopende hond, die luistert op de momenten dat dat nodig is en vrij is op de momenten dat het kan. Sommige gedragsproblemen heb ik zien verdwijnen als sneeuw voor de zon nadat we de honden het HIER commando opnieuw hadden aangeleerd waardoor ze weer los konden lopen.

Foto’s: het kom-fluit commando.

Stabiele kom-hier respons

In zo’n intensief traject van hertraining maak ik bij voorkeur gebruik van een hondenfluit. Wanneer het fluitsignaal nieuw is voor een hond, ben je als trainer optimaal in staat een krachtige associatie te trainen waardoor de hond een super stabiele kom-hier respons ontwikkelt op het horen van de fluit. Soms is het wegloop-probleem te groot en train ik de hond intern. Ik train de hond in zo’n geval op de fluit en als het moment daar is dat de hond kan worden teruggeplaatst bij zijn eigenaar werkt de fluit als een soort ‘afstandsbediening’. Ook in zijn eigen context roept het horen van de fluit een soort reflexmatige kom-hier reactie op. De fluit heeft zijn dienst bewezen!

Meerdere commando’s trainen met de fluit

Het is mogelijk om meerdere commando’s te trainen op de fluit. Ook is het mogelijk om reeds bekende verbale commando’s te vervangen door een fluitsignaal.

Vaak wordt er in die gevallen gekozen voor:

duofluiten (fluit met twee toonhoogtes);
2 aparte fluiten aan één koord;
een ander ritme voor het nieuwe commando (bijvoorbeeld een staccato ritme voor het ‘kom-hier’ commando en een lange toon voor het zit-commando).

Vanuit de wetenschap weten we welk type ritme het meest effectief is om de HIER respons of de ZIT respons aan te leren.

Als je hond regelmatig ver voor je loopt tijdens wandelingen, is het trainen van een fluitcommando om de hond op afstand te laten stilstaan en te laten zitten erg handig. Wanneer er bijvoorbeeld racefietsers of mountainbikers aankomen en je verrast wordt door de snelheid waarmee deze weggebruikers plotseling bij je zijn. Soms is die tijd te kort om je hond nog terug te kunnen roepen.

Op afstand laten zitten

In zo’n geval is de inzet van een fluitcommando om de hond op afstand te parkeren zeer nuttig. Binnen de jachthondensport wordt hiervoor doorgaans de ‘zit’ getraind op de fluit. Binnen het schapen drijven wordt vaak gekozen voor het commando ‘af’, omdat dit gedrag dichter bij de erfelijke aanleg van het ras ligt. Fietser? Geef het fluit-zit commando, hond gaat zitten Fietser voorbij? Geef de hond het handgebaar voor ‘VRIJ’ of train hier ook een fluitcommando voor….

Foto: het fluit-zit commando, hond gaat zitten wanneer er een fietser passeert.

Leerprincipes

Het juist aanleren van een fluitcommando dat een betrouwbare respons moet opleveren komt heel nauw. Hierbij is kennis van leerprincipes noodzakelijk om de juiste stappen in de goede volgorde te kunnen zetten.

Blokkering

Het brein van de hond moet in staat zijn een koppeling te maken tussen het nieuwe fluitcommando en een reeds bekend verbaal commando. Wordt het nieuwe fluitcommando en het bekende verbale commando verkeerd aan elkaar gekoppeld, dan zal de training stroef verlopen en het nieuwe fluitcommando zal moeizaam en zwak worden opgevolgd. Binnen de leertheorieën spreken we in zo’n geval van ‘blokkering’: In het brein is het commando, dat bijvoorbeeld gekoppeld is aan het zit- gedrag , als het ware ‘bezet’ voor het uitvoeren van het gedrag ‘gaan zitten’.

Conditionering van hogere orde

Alleen door de koppeling op de juiste manier te introduceren kan er een juiste en betrouwbare respons worden aangeleerd. We werken dan met ‘hogere orde conditionering’. Via klassieke conditionering zal de fluit gekoppeld moeten worden aan het reeds bekende verbale zit-commando.

Dat wil zeggen, je fluit en dan geef je het zit-commando direct erna (binnen 0,4 sec). Na een aantal herhalingen zal er in het brein van de hond een associatie ontstaan tussen deze twee commando’s.

Het precieze aantal keren is afhankelijk van de leeftijd van de hond. Zeer jonge honden hebben slechts enkele oefeningen nodig, terwijl dat bij oudere honden wel op kan lopen tot 20 oefeningen of meer. Daarna kun je het zit-commando weglaten en zal het geluid van de ‘zit-fluit’ zelf instaat zijn de zit op te wekken. De twee commando’s hebben dezelfde waarde gekregen.

Wil je meer weten over blokkering en conditionering van hogere orde? Dan willen we je graag verwijzen naar Dogvision (module 3) ‘leren bij honden’

Foto: het fluit-zit commando, hond gaat zitten wanneer er een jogger passeert.

Beloningsschema

Last but not least is bij de training, ook het kiezen van het juiste beloningsschema van invloed op het beklijven van het nieuwe commando. Al die kennis samen, in combinatie met de juiste timing, zal maken dat de training succesvol wordt. Het is belangrijk om je te realiseren dat elke keer als je fluit en de hond besluit om niet te komen, je razend snel achterwaarts traint. Een ervaren gedragstrainer zal graag bereid zijn mee te kijken naar het gedrag van de hond in de training, om eventueel samen aan de slag te gaan met de juiste opbouw.

Je vindt een gediplomeerde hondentrainer of gedragstherapeut via NVGH (voorheen Alpha) en via Doggo.nl

Wat voor fluit heb je nodig?

Hondenfluiten heb je in vele soorten en maten. Kwaliteitsverschil is er wel degelijk! Fluiten van het merk ACMÉ (uit Engeland) worden in de jacht het meest gebruikt en zijn uitstekende fluiten omdat ze absoluut toonvast zijn: Iedereen die erop blaast, fluit dezelfde toon. Nu zou je denken dat dat een vanzelfsprekend feit zou moeten zijn, maar vanuit de praktijk ervaar ik bij vele andere fluiten, dat die vaak verschillend klinken, zelfs bij één eigenaar (!), afhankelijk van hoe hard erop geblazen wordt en hoe. Zoiets komt het conditioneringsproces niet ten goede. Bijkomend voordeel van de ACMÉ fluit is dat alle fluiten in dezelfde toon-serie hetzelfde klinken. Mocht je je fluit verliezen, of je wilt er een extra aanschaffen, dan kun je moeiteloos je training voortzetten met een nieuwe fluit met hetzelfde toonnummer.

Verschillende toonhoogtes

ACMÉ fluiten zijn verkrijgbaar in verschillende toonhoogtes. De toonhoogte is op de fluit aangegeven (ACMÉ heeft de 210, de 210,5, de 211,5 en de 212). Hoe lager het nummer, hoe hoger de toon. De ACMÉ 210 heeft een frequentie van 4750 Hz tot 5250 Hz, terwijl de 212 een frequentie heeft van 5050 Hz. De rolfluit (ACMÉ nr. 560) wordt vaak gebruikt als zit-fluit. Deze fluit heeft een lagere toon dan de hoge kom-hier fluiten.

Er zijn vele meningen over het kiezen van een kom-hier fluit wat betreft toonhoogte voor een bepaald hondenras. Binnen de jachthondensport kom je bijvoorbeeld de 211,5 veel tegen bij het werk met Retrievers, en de 210,5 bij het werk met Spaniëls en Staande honden. De keuze voor een bepaalde toonhoogte voor een bepaald ras is, naar mijn weten, niet gebaseerd op wetenschappelijke kennis. Misschien is het daarom veelal een kwestie van persoonlijke voorkeur voor een toon.

Hondenfluiten… mits juist gehanteerd; een absolute aanrader voor elke hondeneigenaar!

Workshop volgen?

Ciska Landeweert verzorgt zo nu en dan workshops waarin baas en hond in de praktijk leren werken met de hondenfluit. Tijdens deze dagen neemt zij je al trainende mee door de theorie van de hondenfluit en train je talloze praktijksituaties in de prachtige bos- en waterrijke natuur rondom het Gelderse Almen.

Ga voor meer informatie naar www.kynocoaching.nl