Bewust sporten
Sporten met je hond is populair! Naast de gebruikelijke sporten als behendigheid en flyball zijn allerlei nieuwe buitenactiviteiten in opkomst zoals bootcamp, canicross, steppen, balans & coördinatie en wandelvakanties met je hond. Als je goed gaat kijken welke bewegingen jouw hond daarbij maakt, ben je óók echt aan het sporten met je hond, al besef je je dat misschien nog niet.
Foto rechts: palpatie achterhand.
Neem nu bijvoorbeeld steppen met je hond. Het ziet er op het eerste oog onschuldig uit als een hond naast de step meeloopt, maar… heb je al wel eens goed geobserveerd hoe jouw hond naast de step loopt? Gebruikt hij zijn lichaam goed in balans, of past hij zijn bewegingen aan jou aan en gaat hij daarmee gecompenseerd lopen? Past het tempo van jou goed bij het tempo van de hond of moet de hond zich aanpassen, waardoor hij niet de meest economische gang kan pakken? Veel afwegingen die niet alleen bij steppen met je hond een rol spelen, ze komen óók terug in alle andere genoemde sporten. Voor jou als lezer van het artikel de uitdaging om te gaan onderzoeken of jouw hond in balans beweegt en wat je kunt doen om je hond in balans te houden!
Wat is dan ‘in balans’ bewegen?
Als je wilt weten of jou hond in balans beweegt, ga je als eerste de bewegingen van jouw hond observeren in stap en draf en eventueel in galop en in een 8 lopen (foto onder). Kijk eens goed of jouw hond de poten mooi uitzwaait en of het geheel er soepel uitziet. Of zie je een krappe pas waarbij de voorhand harder moet werken of er juist teveel beweging uit de achterhand komt. Zie je bijvoorbeeld bijzonderheden op de achterhand, check dan de spieren van de lage rug en de Hamstringgroep aan de achterzijde van het bovenbeen. Voel je daar harde spieren, dan kun je de aandachtspunten bij elkaar gaan optellen en is de kans op het ontwikkelen van ‘zwakke schakels’ en daarmee een lichamelijke onbalans, aanwezig. Als je eenmaal weet wat de aandachtspunten bij jouw hond zijn, dan kun je deze zelf in de gaten houden en waar nodig onderhoud geven met massage.
Koud uit het mandje is funest
Belangrijk is dat je er bewust van bent dat je een extra zware belasting vraagt van het lichaam, waarbij ‘koud vanuit het mandje’ sporten de kans op blessures vergroot, óók als je recreatief met je hond sport. Sporten vraagt veel van de spieren en gewrichten. Ook na afloop moet het lichaam bijkomen van alle inspanning. Net als bij jezelf moet jouw hond voorbereid worden op een extra zware inspanning. Voor een optimale prestatie heb je conditie, kracht, souplesse en coördinatie nodig. Alleen zo kun je blessures en spierpijn zoveel mogelijk voorkomen. Een optimale beweeglijkheid begint bij een goede trainingsopbouw en daarnaast kan massage gebruikt worden om bindweefsel, spieren, pezen en gewrichten op te warmen zodat een optimale mobiliteit bereikt wordt.
Foto rechts: massage voorpoot.
Nut van een goede trainingsopbouw
Bij activiteit en/of sport met je hond ontstaat een extra belasting, waardoor er een groot beroep uitgeoefend wordt op de spieren. Bij een goede trainingsopbouw volgt herstel en ontstaat er een trainingseffect in de spieren. De spier wordt beter doorbloed en wordt sterker en soepeler. Als er ergens een zwakke schakel zit, kan het weefsel niet goed herstellen en kan het overbelast worden. Dit kan leiden tot pijn, stijfheid, spierspanning en spierverhardingen. De doorbloeding, stofwisseling en het herstel van weefsel wordt steeds minder, waardoor spieren en gewrichten stijf kunnen worden. Op den duur ontstaan hierdoor blessures.
Spieren kunnen à la minute werk verrichten, alleen komt pas na een paar minuten de doorbloeding in de spieren op gang. Pas na zo’n 15 minuten is de bloedcirculatie optimaal en hebben de actieve spieren voldoende zuurstof ter beschikking om de activiteit goed uit te voeren. Ook de spiertonus verhoogt waardoor honden beter zijn voorbereid op een krachtinspanning. Een goede spierdoorbloeding en -tonus zijn eveneens belangrijk voor het optimaal werken van de gewrichten. Een ‘koude start’ kan dus funest zijn voor een zwakke schakel in het lichaam.
Overbelasting van de spieren kan leiden tot verzuring in de spiervezels. Afhankelijk van de mate van overbelasting hebben spieren een herstel nodig van ongeveer 4 tot 7 dagen. Bij een goede trainingsopbouw voorkom je verzuring van het weefselen de daarmee gepaard gaande spierpijn en het noodzakelijke herstel.
Met massage kun je het lichaam helpen om de ontstane afvalproducten, op gepaste wijze, af te voeren.
Let op: als er sprake is van ernstige overbelasting mag je niet masseren, dan heeft de spier eerst rust nodig om te herstellen.
Foto boven en rechts: massage achterhand.
Nut van massage
Bij het actief zijn of het sporten met je hond, staat dus een goede trainingsopbouw op nummer 1. Met massage kun je de gezondheid, de belasting en de beweeglijkheid van het lichaam goed in de gaten houden en waar nodig ondersteunen. Door te leren zien hoe je hond beweegt en te leren voelen waar aandachtspunten zitten, kun je je hond ZELF leren gericht te onderhouden. Massage zetten we daarbij op nummer 2, waarbij je vanuit een lichamelijke invalshoek meer bewust gaat worden van wat er allemaal in het lichaam gebeurd als je sport met je hond.
Door massage geef je een externe stimulans aan de spier. Door de warmte van je hand en de druk die je daarmee uitoefent op een spier kan je de bloedsomloop stimuleren. Hierdoor wordt het voor het lichaam makkelijker om afvalstoffen af te voeren en nieuwe voedingsstoffen aan te voeren.
Spieren moeten vanuit onze bloedvaten gevoed worden met zuurstof en voedingsstoffen om goed te kunnen presteren. Massage zorgt ervoor dat de bloedvaten verwijden zodat de circulatie verbeterd. Ook stimuleren we hiermee het lymfestelsel, waardoor vocht goed afgevoerd kan worden en beter over het lichaam verdeeld wordt.
Deze systemen zijn bij iedereen wel bekend, maar…. heb je ook wel eens gedacht aan de invloed van massage op het zenuwstelsel. Als je de hond aanraakt of masseert, gaan er impulsen naar het deel van de hersenen waar het bewustzijn zit. De hond wordt hierdoor bewust van zijn lichaam. Daarnaast gaan er impulsen vanuit de hersenen naar het bindweefsel en de spieren. Hierdoor kunnen de weefsels opgebouwde spanning loslaten en worden de bewegingen goed op elkaar afstemmen. Dit laatste noemen we ook wel de proprioceptieve waarneming afgestemd. Proprioceptieve waarneming geeft informatie over het eigen lichaam, zoals de stand, beweging en tonus van de ledematen, gewrichten en pezen en vermoeidheid of alertheid van de spieren. Proprioceptieve waarneming speelt een belangrijke rol in de opbouw van het lichaamsbesef en is zeer belangrijk voor een goede motoriek.
Leer jezelf de ‘Sport-check’
Massage krijgt een doel als je het lichaam van de hond leert voelen op aandachtspunten. Loopt jou hond op voor- en achterhand soepel? Zit er ergens spierspanning? Voel je temperatuurverschillen? Zijn de nagels gelijkmatig afgesleten? Als je hier meer overzicht in hebt, kun je gerichter aan de slag met de warming-up massage. Ook kun je tijdens of na het sporten goed checken of je hond nog ‘heel’ is en je cooling-down massage daarop richten.
Je hond opwarmen is nuttig én leuk
Veel blessures, kunnen worden voorkomen door goed warm te lopen (warming-up). Zonder een warming-up zijn de spieren nog koud en stijf, wat de kans op een spierscheuring vergroot wanneer de hond intensief gaat sporten of spelen. Een warming-up massage duurt z’n 10 tot 15 minuten en bestaat uit geleidelijk toenemende activiteiten met opbouw in intensiteit en snelheid. Daarnaast kun je door middel van simpele en leuke oefeningen de hond laten stretchen wat de spieren meer op lengte brengt en de prestatie optimaliseert.
Foto: harkstrijking.
In overzicht:
- Je begint de warming up door eerst een stuk te gaan wandelen met je hond. Ongeveer 5 minuten. Daarin loop je eerst rechtuit en ga je na een paar minuten je tempo versnellen en er wat bochten in gooien. De verschillende bewegingen zijn het belangrijkste, niet de snelheid!
- De warming-up massage kun je op verschillende manieren inzetten, afhankelijk van de activiteit. Voor agility bijvoorbeeld, is het belangrijk dat de hond alert en opgepept is, terwijl voor bijvoorbeeld obedience, de hond meer behoefte heeft aan meer concentratie. Je kunt hier op inspelen door bijvoorbeeld de snelheid van de massage aan te passen. Een goede warming-up massage kun je zelf al uitvoeren met een paar eenvoudige technieken, als je je goed aan een paar basisregels houdt, kun je niets verkeerd doen daarin. We raden je aan om een workshop te gaan volgen waarin je dit leert.
Oefeningen zijn goed voor het strekken en buigen van de spieren en het bevorderen van de rompstabiliteit. Doe alle oefeningen in een rustig tempo zodat de hond bewust is van zijn lichaam, ga je te snel, dan wordt het een kunstje en ga je voorbij aan de oefening. Voorbeelden: twist en turn (rondje draaien links-om of rechts-om), weesgegroetje (beweging hoofd omhoog/omlaag en links /rechts), high-five (poot omhoog brengen en tegen de hand leggen). Doe dit langzaam zodat de hond bewust is van de bewegingen. Doe je het snel, dan ga je voorbij aan het doel van de oefening. Met deze oefening versterk je de spieren van de schouder voor een betere extensie, abductie en adductie van de voorpoot. Foto rechts: nek stretchen.
Cooling Down minstens even zo belangrijk!
Ook goed afbouwen na het sporten, om het lichaam goed te laten herstellen is belangrijk. De cooling-down is het omgekeerde van de warming-up. Het zorgt ervoor dat de hartslag geleidelijk weer omlaag gaat tot een normale hartslag in rust. Tevens gaat de bloeddruk omlaag en herstelt de bloedcirculatie zich. Tijdens het sporten gaat er relatief veel bloed naar de spieren. Door een cooling-down past de bloedcirculatie zich weer aan en krijgen de andere lichaamsdelen weer meer bloed. Bovendien bevordert een cooling-down de afvoer van afvalstoffen uit de spieren. Verzuring in de spieren geeft tijdelijk een zwaar gevoel in bijvoorbeeld de poten, en hoopt zich tijdens inspanning op in de spieren. Om de afvoer van afvalstoffen te verbeteren is een cooling-down massage meer gericht op het lymfesysteem dan op de spieren, zoals bij de warming-up. Door het toepassen van zachte technieken voorkom je stijfheid en spierpijn.
Een cooling-down massage geeft je ook meteen de gelegenheid om eventueel klein letsel tijdig te detecteren. Uit de praktijk blijkt dat de meeste spierproblemen bij sporthonden te wijten zijn aan zwakke schakels die in de loop van de tijd ‘erin sluipen’.
De ideale tijd voor een massage is 1-3 uur na de wedstrijd. Na de wedstrijd of activiteit ga je eerst uitlopen met je hond. Vijf tot tien minuten lopen aan de lijn, met wat tempo wisselingen en wendingen, waarbij je de laatste 2 minuten gewoon rustig loopt.
Alleen masseren op een gezonde hond
Let op: check goed of er geen contra-indicaties voor het uitvoeren van de massage zijn. De behandeling van blessures laat je aan een medisch specialist over. Als een blessure onder controle is, kun je in overleg met de medisch specialist een rol spelen in het onderhoud ervan.
Zelf aan de slag met sportmassage?
Ben je enthousiast geworden en wil je zelf aan de slag met sportmassage? Dat kan namelijk heel eenvoudig! Een goede sportmassage kun je zelf al uitvoeren met een paar simpele technieken en een goede uitleg hoe je deze kunt toepassen. Kynomassage geeft op 4 september 2016 een workshop Sportmassage voor honden. Wil je daarna meer, dan kun je bij ons ook de opleiding tot Kynologisch Sportmasseur’ volgen.
Kijk voor meer informatie op www.kynomassage.nl.
Credits
Dit artikel is geschreven door:
- Yvette Behrtel, Kynologisch Masseur, specialisatie myotherapie en docent bij Kynomassage
- Judith Hofman, Kynologisch Massagetherapeut, oprichter en docent bij Kynomassage
