Wat kan er mis gaan tijdens spel?

De pestkop

Spel kan uitlopen op angst, te veel spanning en/of dreiggedrag. Ook kan een pestkop, een bully, het spel bederven. Hoe herken je dat spelen niet meer leuk is voor een of meerdere honden? Hoe herken je de ‘pestkop’?

Intimidatie en angst

Wanneer honden met elkaar spelen gaat het niet altijd goed. Het kan gebeuren dat een spelende hond teveel geïntimideerd wordt of zich teveel geïntimideerd voelt. Voor die hond is het spelen niet meer leuk, dit zie je aan zijn gedrag. De hond die het spel niet meer leuk vindt laat angst en/of stressignalen zien, zoals borstelen, oogwit en staart erg laag. Deze gedragingen laat de bruine Labrador zien in filmpje 1 (zie hieronder).

Niet iedere hond is in iedere situatie capabel genoeg om een eind aan die situatie te maken, omdat de hond deze vaardigheden niet goed bezit en/of omdat de overmacht te groot is. Dit zie je in filmpje 4. Als eigenaar is het handig zo’n bedreigende situatie te herkennen en de vaardigheden te bezitten om het ‘spel’ te doen stoppen.

Wild en druk gedrag

Juist omdat mensen niet alles zien en wel eens iets missen in de communicatie tussen honden, is het belangrijk om te proberen niet boos te worden. Je weet niet of jouw boosheid rechtvaardig is en emoties zijn overdraagbaar ook tussen mens en dier. De hond die als pestkop bestempeld kan worden, doet dit vaak uit stress. Voor hem is de situatie te spannend en te onoverzichtelijk. Deze hond gedraagt zicht te wild en te druk. Hij (of zij) laat een of meerdere van deze gedragingen zien: Hij botst tegen honden aan, hij blokkeert andere honden, hij bijt net iets te hard en/of hij rent regelrecht op een (onbekende) hond af. Dit gedrag komt niet altijd voort uit onbescheidenheid en brutaliteit, het komt vaak voort uit te veel stress en/of uit onzekerheid en wordt in tijd en ervaring aangeleerd gedrag. Dat wil niet zeggen dat het is toegestaan.

Voorkomen, beter dan genezen

Het is beter, bij al het gedrag wat je niet wilt zien bij de hond, om het bully-gedrag te voorkomen. Dit kan je doen door de hond zonder afleidende prikkels te trainen naar jou te luisteren op een positieve manier en met de hond een vertrouwensband te scheppen. Zoek voor deze hond een geschikte speelpartner en spreek met de eigenaar van deze speelpartner af, zodat de hond wel kan spelen met een andere hond, maar niet vervalt in zijn bully-gedrag. Er zijn ook honden die dit gedrag niet bij iedere andere hond laten zien maar bij een enkele hond. Zorg ervoor dat je deze hond niet tegenkomt of dat jou hond is aangelijnd wanneer je deze hond tegenkomt.

Stress

Stress is goed. Dieren, wij ook, hebben stress nodig om goed te functioneren. Stress wordt veroorzaakt door de stresshormonen die vrij komen in het lichaam. Adrenaline en noradrenaline zorgen o.a. voor een snellere hartslag en een verhoogde bloeddruk, de toevoer van het bloed in het lichaam verandert, er gaat meer bloed naar het hart en andere spieren en minder naar de huid en ingewanden. Een van de effecten van het derde stresshormoon; cortisol is dat het immuunsysteem tijdelijk wordt uitgeschakeld en de spijsvertering wordt vertraagd.

Stress is zichtbaar door signalen, even krabben, hijgen, kwijlen, oogwit tonen, snuffelen, tongelen of bek likken zijn signalen dat het dier stress ervaart. Dit is iets om waar te nemen, maar je hoeft hier niets tegen te ondernemen. Stressystemen zijn nuttig, het stelt een dier in staat om adequaat te reageren op nood situaties; vechten of vluchten.

Wanneer een hond meerdere stressignalen laat zien of een stressignaal langdurig laat zien dan wordt het ongezond voor het dier en is het verstandig om de hond uit de situatie te halen. Ook mag de hond niet vaak hevige stress ervaren, het kan dagen duren voordat het stresshormoon uit het lichaam is. De reactie van het lichaam op overmatig veel druk is hetzelfde als de reactie op gevaar. Bij stress wordt de opname in de hersenen minder, het geheugen gaat minder goed werken. Daarom is het belangrijk om thuis en in rustige situaties het ‘hierkomen’ van de hond aan te leren zodat dit verankerd ligt en de hond weet wat hij moet doen wanneer hij geroepen wordt, ook in een stressvolle situatie.

Wanneer ingrijpen?

Het is goed om de hond in de gaten te houden wanneer hij met andere honden speelt. Het is niet goed om als begeleider van de hond te pas en te onpas in te grijpen en de hond te betuttelen. Wanneer je dit wel doet krijg je een onzekere, afhankelijke hond die niets zelf kan oplossen. Het is aan de begeleider van de hond, de hond te beschermen of terug te roepen wanneer hij de ‘pestkop’ is.

Hoe herken je ontspannen spel?

Wanneer kan je ingrijpen, of eigenlijk, moet je ingrijpen? Je kijkt naar de spelende honden. Wanneer er ontspannen spel is, is er geen extreem gedrag bij de honden te zien, geen staart tussen de achterpoten, geen aanhoudend gegrom, geen harde botsingen. Bij ontspannen spel zijn rolwisselingen en kalmeringssignalen te zien. Enkele kalmeringssignalen zijn; wegkijken, gapen, ogen even sluiten, kop wegdraaien.

Zelfs wanneer je extreem gedrag ziet is het nog niet altijd nodig om direct in te grijpen, veel honden kunnen zelf de situatie goed oplossen. Dit doen ze bijvoorbeeld door bij een ren-spel ineens stil te staan door kalmeringssignalen te laten zien naar de andere hond.

Niet meer leuk

Wanneer bij een ren-spel het niet meer leuk is voor de hond die voorop loopt zie je dat hij tijdens het lopen om wil draaien. Wanneer je dit ziet gebeuren en het duurt (te) lang, roep je de honden voor een honden-snackje en een korte pauze. Wanneer een hond op de grond ligt en er staan meerdere honden omheen te happen en te blaffen, is het goed om de honden te roepen en uit de situatie te halen.

Voorbeelden

Filmpje 1: Achtervolging met goed eind

Een achtervolging. De hond die voorop loopt vindt het niet meer leuk, dit zie je door de staart tussen de achterpoten en borstelen. Borstelen is dat de haren op de schouders, op de achterhand of over de hele lengte van de rug, overeind gaan staan. Het is een teken van opwinding. De Labrador weet het zelf goed op te lossen door te stoppen met rennen. Hierna schudt de Labrador de spanning uit zijn lijf, een ontlading van stress.

Filmpje 2: Achtervolging iets minder goed eind

Een achtervolging die goed gaat totdat de hond die voorop loopt het spel wil stoppen. Wanneer de Labrador stil gaat staan botst de Schotse Herdershond tegen hem aan. De staart van de Labrador gaat omlaag en hij borstelt. De Labrador draait zich om richting Schotse Herdershond. De Labrador schudt en loopt naar de mens die filmt; steun zoeken. De Labrador heeft het zelf opgelost.

Filmpje 3: Duitse Dog

Er wordt door verschillende honden met elkaar gespeeld. Wanneer er een tweede hond richting Duitse Dog loopt, neemt deze een wijkende, lage houding aan. Wanneer de Duitse Dog op de grond gaat liggen en er zijn twee honden die over haar heen gaan is het tijd om in te grijpen.

Filmpje 4: Aanblaffen

Aanblaffen is geen aardig gedrag, wanneer meerdere honden een hond aanblaffen, grijp je in, door bijvoorbeeld afleiding, zelf weglopen en de honden roepen.

Filmpje 5: Achtervolging, schudden

Een achtervolging (vanaf 2:05) die niet goed begint, je ziet de versnelling van de Tervuerense Herdershond wanneer ze richting Drentse Patrijshond loopt, dit is vaak geen goed teken. De Drentse Patrijshond wil omkeren met haar kop richting Tervuerense Herder. Om ze uit de situatie te halen wordt er gefloten en de Drentse Patrijshond luistert en wil komen, de Tervuerense Herder hapt, waarna haar naam wordt geroepen en ze luistert, ze schudt de spanning van haar af. Ze krijgen beide een brokje, maar de Tervuerense laat het brokje door spanning vallen, en schudt zich. De tervuerense Herder krijgt een nieuw brokje en nu eet ze het op. Hierna snuffelt ze, een kalmeringssignaal en loopt richting Drentse Patrijshond. Ze kiest ervoor om niet naar de Drentse Patrijshond te gaan en keert om, hiervoor wordt ze verbaal beloond. Hierna gaan de twee honden weer rennen en gaat het goed.

Filmpje 6: Niet goed

Hier zie je een achtervolging die niet leuk is voor de Beagle. De Beagle heeft de staart tussen de achterpoten en wil zich omdraaien met de kop naar de Schotse Herdershond. Er zijn verschillende honden die er tussendoor (willen) lopen, wat een kalmeringssignaal is. Wanneer de Beagle plotseling naast de Schotse Herdershond staat kijkt hij weg, dit is een kalmeringssignaal.